Διαστάσεις

Ύψος	Πλάτος	Μηκος	Βάρος
0,95	0,34	-	-

Συντήρηση: ΟΧΙ

Περιγραφή

Σαγιάς, νυφικός και γιορτινός, καλοκαιρινός, αμάνικος επενδύτης που φοριέται πάνω από το ποκάμισο και το γιλέκο. Φοριέται για πρώτη φορά την ημέρα του γάμου και ύστερα όταν οι γυναίκες είναι αλλαμένες, δηλαδή ντύνονται επίσημα, γιορτινά. Είναι καμωμένος από τις ίδιες τις γυναίκες στον αργαλειό με υπόλευκο βαμβάκι. Αποτελείται από τη μπροστινή μάννα, η οποία είναι κομμένη στο κέντρο κατακόρυφα σχηματίζοντας τα δύο μπροστινά φύλλα, και την πίσω στενή μάννα που βρίσκεται στο κέντρο. Τα μπροστινά φύλλα στο ύψος της μασχάλης έχουν ημικυκλικό κόψιμο για να σχηματιστεί το άνοιγμα των χεριών. Μεταξύ των δύο αυτών φύλλων παρεμβάλλεται από ένα λαγκιόλι, λοξό φύλλο, σε κάθε πλευρά του μπροστινού ανοίγματος. Σε κάθε πλευρό, από τη μέση και κάτω, ανάμεσα στις μάννες παρεμβάλλονται δύο λαγκιόλια, ένα τραπεζιόσχημο και ένα τριγωνικό, που δίνουν φάρδος στο ένδυμα. Από τη μέση και πάνω υπάρχουν δύο ακόμη λαγκιόλια, μικρότερα αυτή τη φορά, ένα τραπεζιόσχημο και από πάνω ένα παραλληλόγραμμο που σχηματίζουν το πλευρό και την ωμοπλάτη αντίστοιχα. Ο σαγιάς φέρει κυκλική λαιμόκοψη στην οποία προσαρμόζεται πρόσθετη λωρίδα που δημιουργεί τον όρθιο γιακά. Στα δεξιά, στο ύψος περίπου της μέσης, υπάρχει κατακόρυφο άνοιγμα, ύψους 15εκ., που οδηγεί σε εσωτερική τσέπη από το ίδιο ύφασμα. Στο τελείωμα της ένωσης των πλαϊνών λαγκιολιών υπάρχει άνοιγμα, ύψους 15εκ. Ο σαγιάς κεντιέται από τις ίδιες τις γυναίκες με μπιντέμια, λεπτοστριμμένα μάλλινα νήματα, σε χρώματα οινέρυθρο, μπλε και μαύρο, πιο φωτεινά από το πουκάμισο. Με μετρητό κέντημα, κυρίως σταυροβελονιά διπλή, σχηματίζεται το τσαπάρι στο στέρνο και τα γαϊτανάκια στα λαγκιόλια και τη μάννα της πλάτης. Ο σαγιάς είναι ολόγυρα γαρνιρισμένος με επίρραπτες λουτρές, κόκκινα μάλλινα γαϊτάνια και κορδόνια πλεγμένα από τις ίδιες. Στο στέρνο, παράλληλα με τις λουτρές υπάρχει επίρραπτη λωρίδα από τσόχα σε χρώμα σάπιου μήλου, κεντημένο με μοτίβα “Χ”. Ύστερα οι λουτρές σχηματίζουν από ένα ορθογώνιο τρίγωνο σε κάθε μπροστινό λαγκιόλι. Αυτό γεμίζει με μοτίβα “Χ” σε διαγώνιες ταινίες από μπιντέμια. Τα κάτω πλαϊνά λαγκιόλια και η πίσω μάννα φέρουν γεωμετρικά, συμπληρωματικά μοτίβα. Τα άνω πλαϊνά λαγκιόλια είναι καλυμμένα πλήρως από επάλληλες σειρές κεντήματος με βελονιά αλυσίδα που ακολουθούν την κοπή των τμημάτων. Ο νυφικός σαγιάς έχει συνήθως στον ποδόγυρο και την τσέπη τα κλωστάρια, μάλλινες λεπτοστριμμένες φούντες, που εδώ εμφανίζονται μόνο στην τσέπη. Το κέντημα περιβάλλει σε ολόκληρο το σαγιά μια σειρά από μικρά σχηματοποιημένα φυτικά μοτίβα. Τέλος, οι ενώσεις της μάννας με τα μπροστινά λαγκιόλια είναι διακοσμημένες με κέντημα στο τελείωμα.

Παρατηρήσεις

Μικρές φθορές στις λουτρές. Σχεδόν πλήρως φθαρμένες οι λωρίδες τσόχας στο στέρνο.

ΥΛΗ

βαμβάκι	Αντικείμενο
γαϊτάνι μάλλινο	Διάκοσμος αντικειμένου
τσόχα	Διάκοσμος αντικειμένου
κορδόνι μάλλινο	Διάκοσμος αντικειμένου
μάλλινη κλωστή	Διάκοσμος αντικειμένου

Τεχνική

επίρραπτη		Διάκοσμος αντικειμένου
κέντημα	αλυσίδα	Διάκοσμος αντικειμένου
κέντημα μετρητό		Διάκοσμος αντικειμένου
κέντημα μετρητό	σταυροβελονιά διπλή	Διάκοσμος αντικειμένου
κεντητή ένωση		Διάκοσμος αντικειμένου
υφαντό		Αντικείμενο
υφαντό βιομηχανικό		Διάκοσμος αντικειμένου

ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ

Κατηγορία Θέματος Διακόσμου	Θέμα Διακόσμου
γεωμετρικός διάκοσμος	τσαπάρι, γαϊτανάκια
σχηματοποιημένος φυτικός διάκοσμος

Κατασκευή

Κατασκευαστής: οι ίδιες οι γυναίκες

Χρόνος κατασκευής: τέλη 19ου αι.

Τοποθεσία κατασκευής

Χώρα	Γεωγραφικό Διαμέρισμα	Νομός	Ευρύτερη περιοχή
Ελλάδα	Μακεδονία	Γρεβενών	Βέντσια

Τοποθεσία Χρήσης

Χώρα	Γεωγραφικό Διαμέρισμα	Νομός	Ευρύτερη περιοχή
Ελλάδα	Μακεδονία	Γρεβενών	Βέντσια

Χρήση

Χρήστης	Ηλικία	Κοινωνική Ηλικία	Εθνοτική Ομάδα	Περίοδος Χρήσης	Χρόνος Χρήσης	Περίσταση Χρήσης	Σκοπός χρήσης	Πιθανή χρονολογία χρήσης
γυναίκα	νέα	νύφη		καλοκαίρι	τέλη 19ου αι.	νυφικό
γυναίκα	νέα	παντρεμένη		καλοκαίρι	τέλη 19ου αι.	γιορτινό

Απόκτηση

Τρόπος Απόκτησης

Βιβλιογραφία

Νικήτα-Χουλιάρα, Β. 2000, " Παρατηρήσεις σχετικά με τις γυναικείες παραδοσιακές φορεσιές στα Βεντσιοχώρια του νομού Γρεβενών" Ενδυματολογικά 1: 239-248, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.

Παπαντωνίου, Ι. 1992, Μακεδονικές φορεσιές, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.

Χατζημιχάλη, Α. 1948-1954, Ελληνικαί εθνικαί ενδυμασίαι Α΄-Β΄, Αθήνα.

Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Δημοσιεύσεις

Ημερολόγιο Λ.τ.Ε. 1994: 40.

Εκθέσεις

Δεν υπάρχουν σχετικές εκθέσεις για αυτό το αντικείμενο

Πληροφορίες Τεκμηρίωσης

Ερευνητής	-
Χρόνος έρευνας	-
Είδος Έρευνας	-
Πληροφορητής	-
Τεκμηριωτής	Μαντζουράνη Άννα
Χρόνος Τεκμηρίωσης	23/11/2007