chemise 891/1,α
Bridal and festive chemise from Attica, front
Bridal and festive chemise from Attica, front
Bridal and festive chemise from Attica, front
Bridal and festive chemise from Attica, front
Bridal and festive chemise from Attica, back
Bridal and festive chemise from Attica, back
Embroidered border
Embroidered border
Detail of the embroidery: the three bottom bands. At the centre "double mastrapas (pitcher)".
Detail of the embroidery: the three bottom bands. At the centre "double mastrapas (pitcher)".
Detail of the embroidery: three vertical female figures and "double mastrapas (pitcher)".
Detail of the embroidery: three vertical female figures and "double mastrapas (pitcher)".
Detail of the embroidery: border and tongues of the embroidery
Detail of the embroidery: border and tongues of the embroidery
Object Identity
Object ID Number
891/1,α
Object name
chemise
Other / Local name
foundi, foundi me ta dekaokto gourgoulia
Style
costume with sigouni (sleeveless woollen coat)
Production date range
middle of 19th century
Part of outfit
Yes
Physical Description
Description
Αμάνικο πουκάμισο από βαμβακερό πανί του αργαλειού στο φυσικό του χρώμα. Το πουκάμισο παίρνει τ' όνομά του από τον πλούσια κεντημένο ποδόγυρό του, το φούντι. Τα κεντήματα ήταν "γραφτά", το σχέδιο δηλαδή αποτυπωνόταν πρώτα με μελάνι. Γουργουλιά λέγονται τα πολύχρωμα μετάξια που γέμιζαν τα σχέδια και το κόκκινο/γκρενά του περιγράμματος κρεμέζι. Οι γυναίκες φορούσαν την καλή τους φορεσιά ώσπου να κάνουν ένα με δύο παιδιά ή ως τα 35. Το πλάτος της μονόφυλλης "μάνας" είναι 52εκ. Πρόσθετο φάρδος δίνουν στο πουκάμισο τρεις λόξες δεξιά και δύο αριστερά. Οι πίσω είναι μικρότερες και δεν φθάνουν ως τη μασχάλη. Το βαθύ κατακόρυφο άνοιγμα είναι ραμμένο στην άκρη του και κλείνει με δύο κουμπιά και θηλιές. Η στρογγυλή λαιμόκοψη έχει ρελιαστεί με λεπτό
βαμβακερό πανί στο ίδιο χρώμα. Ο ποδόγυρος έχει γεμίσει, σε ύψος 65εκ., με πολύχρωμο, πυκνό και σφιχτό κέντημα που διατάσσεται σε παράλληλες ζώνες. Το κόκκινο χρώμα (ριζάρι) κυριαρχεί είτε στην απόχρωση του ροδί ή στη φωτεινή απόχρωση ενός γλυκού πορτοκαλί. Τα άλλα ανοιχτά χρώματα είναι ένα πολύ απαλό λαδί, το γαλαζοπράσινο και το λευκό σε κάποια περιγράμματα. Το μπλε και το καφέ σκούρο δεν καταλαμβάνουν μεγάλο χώρο. Έτσι, το κόκκινο δεν αναδεικνύεται μέσα από ένα σκούρο φόντο. Απλώς επικρατεί. Στην κεντημένη επιφάνεια διακρίνονται πέντε ή εξι οριζόντιες ζώνες με δαντελωτή, οδοντωτή απόληξη, τις γλώσσες (κεφαλάκια ή δοντάκια). Μέσα τους, τρία κατακόρυφα σχήματα, από τα οποία το κεντρικό είναι συχνά οξυκόρυφο και έχει τονισμένο περίγραμμα, έχουν τριγωνικό επιστέγασμα με κεντρικό, κεφαλαίο "Τ". "Τ" όρθια ή αντεστραμμένα στολίζουν και τα τριγωνικά διάχωρα που δημιουργούνται από τη σειρά ζιγκ-ζαγκ στην αμέσως επόμενη ταινία (4εκ.). Βλέποντας τώρα τον ποδόγυρο από κάτω προς τα πάνω, ξεχωρίζουμε την μπορντούρα του, μια σχετικά λεπτή ταινία (4,5εκ.) με ορθογώνια σχήματα, τεμαχισμένα σε τέσσερα μικρότερα από τα οποία τα δύο διαγώνια συγκοινωνούν ή και τονίζονται με περίγραμμα. Ακολουθεί φαρδιά ζώνη (17,5εκ.) με επαναλαμβανόμενο κατακόρυφο διπλό "μαστραπά" (ή "βελανίδι") με δύο γυναικείες φιγούρες στο εσωτερικό του που αποδίδονται με λευκό περίγραμμα. Ακριβώς από πάνω του, όρθιος ρόμβος, συνδεδεμένος με τριγωνικό "σώμα", θα μπορούσε να είναι μία, ακόμη πιο σχηματοποιημένη, ανθρώπινη μορφή. Ανάμεσα στα μοτίβα με τους "μαστραπάδες" παρεμβάλλονται με σχετική ευταξία κόκκινα μικρά ορθογώνια σχήματα. Στο κέντρο αυτού του ψηφιδωτού, βλέπουμε ψηλά, εγγεγραμμένο σε τρίγωνο, περίγραμμα ανθρώπινης μορφής. Κατακόρυφα, και συμμετρικά, στην άλλη άκρη της ζώνης, ακέφαλο ανθρώπινο σώμα με χέρια-φτερούγες. Πάνω από τη ζώνη, ταινία (4εκ. περίπου) εναλλάσσει χρωματιστές "ψηφίδες" με όρθιες γυναικείες φιγούρες, που άλλοτε έχουν χέρια-φτερούγες και άλλοτε όχι. Η ταινία που ακολουθεί (4εκ.) θα μπορούσε και να θεωρηθεί τμήμα της ψηλότερης, καθώς το βασικό της μοτίβο είναι μια ανθρώπινη φιγούρα σε περίγραμμα, στον ίδιο κατακόρυφο άξονα και παρόμοια με τις δύο μορφές που ψηλότερα εγγράφονται στον διπλό "μαστραπά". Επιπλέον η μορφή αυτή εγγράφεται σε σχήμα που αντιστρέφει τη βάση του "μαστραπά". Η ζώνη με τον "μαστραπά" είναι η μεγαλύτερη του κεντήματος (24εκ.), τοποθετημένη σχεδόν στην αρχή του. Γεγονός είναι ότι το "βελανίδι" ή ο "διπλός μαστραπάς" έχει εδώ σαφώς το σχήμα (μεταλλικού) δοχείου με ψηλό τριγωνικό πώμα και ρομβόσχημη λαβή στην κορυφή του. Πέρα από τις δύο όρθιες μορφές, κάτω από το πώμα του δοχείου έχουν τοποθετηθεί συμμετρικά, δεξιά κι αριστερά, δύο αντεστραμμένες γυναικείες φιγούρες. Ανάμεσα στα δοχεία, μέσα από τις "ψηφίδες", διακρίνεται κατακόρυφος άξονας με τέσσερις γυναικείες μορφές: η πρώτη είναι ασώματη και η δεύτερη διαγράφεται μόνο με το λευκό της περίγραμμα. Η τρίτη με την τέταρτη αποτελούν ζευγάρι, καθώς είναι ομοιόμορφες και η μία είναι η αντιστροφή της άλλης. Στο τελείωμα του ποδόγυρου τρεις διακοσμητικές σειρές, πράσινη, κόκκινη, θαλασσιά, με διπλή σταυροβελονιά.
Decoration & Patterns
Decoration
anthropomorphic decoration 
Decorative patterns / subjects
woman
Decoration
geometric decoration 
Decorative patterns / subjects
-
Decoration
stylized decoration
Decorative patterns / subjects
woman, "acorn", "mastrapas (pitcher)"
Height
1.480
Width
1.150
Production
Maker / Designer / Brand
women themselves, maistres
Production date range
middle of 19th century
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Mesogeia (Koropi?)
Material
cotton
silk thread
Techniques
counted threadwork, double cross-stitch
counted threadwork, single cross-stitch
embroidery, riza (stem stitch)
handwoven fabric
Use
Population / Cultural / Ethnic group
Arvanites (?)
User
woman
Status
bride 
Occasion
bridal
Date range
middle of 19th century
Population / Cultural / Ethnic group
Arvanites (?)
User
woman
Status
married woman
Occasion
festive
Date range
middle of 19th century
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Mesogeia (Koropi?)
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Documentation
Research bibliographic references
Dede-Michail, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Athens. 
Hadjimichali, A. 1948-1954: Ελληνικαί εθνικαί ενδυμασίαι. Athens, vol. 1-2. 
Marini, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Acharnai.
Papantoniou, Ι. 1978, "Συμβολή στη μελέτη της γυναικείας ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς", Ethnografika, vol. 1: 5-93, Nauplion, Peloponnesian Folklore Foundation. 
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Nauplion, Peloponnesian Folklore Foundation.
Will-Badieritaki, Α. 1980, Το παραδοσιακό πουκάμισο της ηπειρωτικής Ελλάδας, Athens. 

Image license

Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives