chemise 414,γ
Chrysoklavo chemise for the character of Empress Theodοra
Chrysoklavo chemise for the character of Empress Theodοra
Chrysoklavo chemise for the character of Empress Theodοra
Chrysoklavo chemise for the character of Empress Theodοra
Chrysoklavo chemise for the character of Empress Theodοra, back
Chrysoklavo chemise for the character of Empress Theodοra, back
Decoration of the right sleeve
Decoration of the right sleeve
Taken in left sleeve
Taken in left sleeve
Vertical right decoration
Vertical right decoration
Decoration of the border
Decoration of the border
Object Identity
Object ID Number
414,γ
Object name
chemise
Other / Local name
tunica
Style
byzantine style
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
Yes
Physical Description
Description
Χρυσόκλαβο πουκάμισο, φτιαγμένο για το πρόσωπο της Θεοδώρας. Είναι από υπόλευκο μετάξι, σε δυο φύλλα, ενωμένα σε σχήμα "Τ". Οι κεραίες του -η δεξιά μεγαλύτερη- φτιάχνουν το πρώτο τμήμα των μανικιών. Στο πουκάμισο, που είναι ραμμένο στο χέρι, έχει κοπεί ελαφρά οβάλ λαιμόκοψη με κατακόρυφο άνοιγμα πίσω που κλείνει με δυο σούστες. Η λαιμόκοψη ρελιάζεται με χρυσό κορδόνι. Το πουκάμισο έχει άνισο χρυσοκέντημα, πριμοδοτώντας την δεξιά πλευρά, την πλευρά που φαίνεται από το άνοιγμα του μανδύα. Η αριστερή πλευρά του ποδόγυρου έχει αφεθεί ακέντητη, ούτε έχει το κατακόρυφο κέντημα της δεξιάς πλευράς. Ακόμη και στο αριστερό μανίκι λείπει η επάνω διακοσμητική ταινία. Τα μανίκια, στενεύουν με τρία κατακόρυφα ζευγάρια σούστες. Δυο διακοσμητικές ζώνες στο δεξί, και μία στ' αριστερό μανίκι
οριοθετούνται με σειρές από γαϊτάνια, τρεις στο τελείωμα των μανικιών. Ίδιο είναι το κέντημα σε όλα τα διακοσμημένα τμήματα του πουκάμισου: με πλούσια τα κίτρινά τους περιγράμματα, πλαγιασμένα τρίγωνα με ανοιχτή την κορυφή και το κέντρο της βάσης τους ενώνονται το ένα με τ' άλλο. Στην δεξιά ταινία, τα τρίγωνα έχουν κατακόρυφη διάταξη και η απόληξή τους συνοδεύει την τριγωνική επίστεψη του περιγράμματος. Το διπλό, παράλληλο γαϊτάνι, επάνω όριο της διακοσμητικής ταινίας του ποδόγυρου, σταματάει εκεί όπου το κέντημα τελειώνει, ενώ το χαμηλό της όριο περιτρέχει τον ποδόγυρο, όπως και το μονό γαϊτάνι, στο τελείωμα του πουκάμισου. Το πουκάμισο έχει ενισχυθεί μπροστά, κάτω από τους ώμους, με λευκή φόδρα. Οι περισσότερες από τις γιορτές του Λυκείου των Ελληνίδων, που ξεκίνησαν το 1911 στο Ζάππειο, συμβαδίζουν είτε με εθνικούς εορτασμούς, είτε με την έλευση επιφανών ξένων, είτε με διεθνή συνέδρια στην Αθήνα . Η συλλογή του Λυκείου από ιστορικά αντίγραφα ενδυμασιών συνδέεται άμεσα με τις «Μεγάλες Εθνικές Εορτές» στο Παναθηναϊκό Στάδιο που, από το 1914, καθιερώνονται ως ετήσιες, και στις οποίες «πλαστικαί εικόνες» αναβιώνουν μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Όταν, ύστερα από δεκαετή διακοπή, οι γιορτές του Σταδίου επαναλαμβάνονται, η αναδρομή στο απώτερο παρελθόν εκφράζεται μέσα από α) τον μινωικό πολιτισμό όπως τον αποκάλυψαν οι ανασκαφές του Sir Arthur Evans, β) τις Αμαζόνες, γ) τις ντυμένες από την Εύα Σικελιανού Ωκεανίδες του Προμηθέα Δεσμώτη, δ) τις Εστιάδες, ε) τις κόρες της κλασικής εποχής και στ) τις βυζαντινές πριγκίπισσες. Εικονογραφώντας την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού, οι ιστορικές περίοδοι παρουσιάζονται με «στυλιζαρισμένες βουβές εικόνες (tableaux vivants)», που αναπαριστούν ένα επιλεγμένο θέμα για την κάθε εποχή. Οι ενδυμασίες αντιγράφουν από όσα έργα τέχνης έχουν διασωθεί: τοιχογραφίες Κνωσού, Αγ. Τριάδας, Τίρυνθας και Θηβών, μινωικά ειδώλια, κόρες της Ακροπόλεως, αρχαία ανάγλυφα, αγάλματα, αγγειογραφίες, βυζαντινές αγιογραφίες, μικρογραφίες χειρογράφων, ψηφιδωτά κ.ά. Η «Εκλογή Βασιλικής Νύμφης» είναι το θέμα που αντιπροσωπεύει την βυζαντινή περίοδο. Την κατασκευή των ενδυμάτων χρηματοδότησε ο Αντώνης Μπενάκης το 1929 με δωρεά 2.000 δραχμών. Την επίβλεψη και επιμέλεια ανέλαβε το γνωστό ζεύγος βυζαντινολόγων Γιώργου και Μαρίας Σωτηρίου. Η επιλογή των υφασμάτων, που απηχούν τόσο δυτικές όσο και ανατολίτικες επιδράσεις, επιχειρεί να αποδώσει την αγάπη των Βυζαντινών για την ποικιλία και τη λάμψη των χρωμάτων. Άσημα αποκαλούνται τα μη έγχρωμα υφάσματα. Τα ενδύματα γενικά λέγονται ρούχα ή ιμάτια και, ανάλογα με το ύφασμα αλλά κυρίως τον διάκοσμο, συνοδεύονται από ποικίλους επιθετικούς προσδιορισμούς. Σηρικό είναι το ρούχο από μετάξι ή από κάθε διάφανο πολυτελές ύφασμα, τη χρήση του οποίου καυτηριάζουν οι Πατέρες. Ζωηρόχρωμες κατακόρυφες ή οριζόντιες ταινίες, στην πραγματικότητα ενυφασμένες, φτιάχνουν τα λωρωτά φορέματα αρχόντων και ισχυρών, ορθόσημα ή πλατύσημα αντιστοίχως. Εξεμπλωτά ή πλουμιστά λέγονται τα φορέματα τα στολισμένα με υφαντά ή κεντητά κοσμήματα, τα εξέμπλια (exemplum) ή πλουμία (plumus). Κλαπωτά ονομάζονται τα ρούχα με ενυφασμένους ή κεντητούς κλάβους (από το τετράγωνο σχήμα της κεφαλής του καρφιού, clavi). Κλάβοι όμως λέγονται και οι πορφυρές διακοσμητικές λωρίδες γύρω από το λαιμό, στο στήθος, στο γύρο των μανικιών ή στον ποδόγυρο. Στα επιρράμματα των ρούχων ανήκουν τα ταβλία, κομμάτια υφάσματος κομμένα ορθογώνια ή λοξά που, αν είναι κόκκινα, λέγονται πλουμάτα. Τα σηγμέντα (segmenta), σημέντα στην καθομιλουμένη, δηλώνουν τον ετερόχρωμο επίρραπτο διάκοσμο στις άκρες του ρούχου, που φέρει τετράγωνα κοσμήματα. Κάθε βυζαντινό αντίγραφο της συλλογής του Λυκείου των Ελληνίδων είναι μια αλλαγή, μια εξαιρετική «αλλαξιά» δηλαδή, για περιστάσεις γιορτινές ή επίσημες. Ρούχα αρχοντικά, βασιλικά, με ενυφασμένους λίθους πολύτιμους και μαργαριτάρια. Λέγονται περιμάρμαρα ή περιμάργαρα, λιθένδυτα ή μαρμαρένδυτα, από το ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει «απαστράπτω». Δεν είναι, άλλωστε, το έκστιλβον το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πολυτέλειας;
Decoration & Patterns
Decoration
stylized decoration
Decorative patterns / subjects
-
Height
1.390
Width
0.790
Production
Maker / Designer / Brand
Lyceum Club of Greek Women Workshop
Production date range
beginning of 20th century
Production purpose
The revival and illustration of the Byzantine Period of the Greek History.
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Material
gold cord
gold cordon
silk
silk thread
synthetic
Techniques
applique
industrially woven textile
machine-made embroidery
Use
User
woman
Occasion
festive
Purpose
The acting out of characters from the Archaic and Classical Periods of the Greek Antiquity, at large festivals, national holidays and others.
Date range
20th century 
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Documentation
Research bibliographic references
Bobou-Protopapa, Ε. 1993, Το Λύκειο των Ελληνίδων, 1911-1991, Athens, Lyceum Club of Greek Women. 
Koukoules F. 1948-1957, "Περί τα βυζαντινά φορέματα" in Βυζαντινών βίος και πολιτισμός vol. 2: 5-59, Athens, Papazisis publications (repr., no date).
Loutzaki R. 2007, "Λύκειο των Ελληνίδων: Από το Παναθηναϊκό Στάδιο (1914) στη σκηνή του Μεγάρου Αθηνών (2005)" in P. Kavouras (ed.), Φολκλόρ και Παράδοση, Αθήνα, Fagotto publications.
Papantoniou, Ι. 2000, Η ελληνική ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Athens, Commercial Bank of Greece. 

Image license

Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives