chemise 431,β
"Chemise of the Bride"
"Chemise of the Bride"
"Chemise of the Bride"
"Chemise of the Bride"
"Chemise of the Bride", back
"Chemise of the Bride", back
Decoration around the neck
Decoration around the neck
Detail of the vertical decoration 
Detail of the vertical decoration 
Detail of the border
Detail of the border
Object Identity
Object ID Number
431,β
Object name
chemise
Style
byzantine style
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
Yes
Physical Description
Description
Τουνίκα, νυφικό πουκάμισο από γκρι-μπεζ μεταξωτό ύφασμα που χρωματίζεται και λαμπρύνεται με κλάβους. Είναι φτιαγμένο από δύο ίσια φύλλα (πλάτους 65εκ.) μπρος και πίσω, έχει μονόφυλλα μανίκια (πλάτους 16εκ.) που σουρώνουν μπαίνοντας στα επιμανίκια, και στρογγυλή λαιμόκοψη με άνοιγμα δεξιά στον ώμο που κλείνει με τρεις κόπιτσες και σούστα. Φαρδιά ταινία (πλάτους 11,5εκ.) που φαντάζει σε κάθε όψη σαν τμήμα χρυσού, κυκλικού δίσκου, αγκαλιάζει το άνοιγμα του λαιμού. Το χρυσαφί ύφασμα έχει κεντηθεί με κανελί και ανοιχτοπράσινες κλωστές. Κανελί είναι οι περιφέρειες τριων ομόκεντρων κύκλων και οι ακτίνες που τις τέμνουν. Τα σχήματα που προκύπτουν στολίζονται με πράσινα μικρά ορθογώνια. Με τα ίδια χρώματα έχει κεντηθεί και η κατακόρυφη ταινία (πλάτους 14εκ.) στο κέντρο του πουκάμισου. Οριοθετείται από δυο στενές
ταινίες με ανοιχτοπράσινα πλαίσια και σειρά από μικρούς κύκλους γεμισμένους με κανελί κλωστές. Ανάμεσά τους το πράσινο ζωγραφίζει τα περιγράμματα μεγάλων ρόμβων σε κατακόρυφη διάταξη και άλλων, μικρότερων, εγγεγραμμένων σ' αυτούς. Τα μεγάλα περιγράμματα στολίζονται με μαργαριτάρια ενώ τα μικρά, είναι παρά ένα, περιέχουν κεντητό κανελί ρόμβο ή στρογγυλό, πολυεδρικό σμαράγδι. Συρραμμένο τμήμα προς το τελείωμα του κλάβου διασπά την εναλλαγή. Στον οριζόντιο άξονα της ένωσης των μεγάλων ρόμβων και πατώντας στο πλαίσιο, από ένα κεντητό κανελί τρίγωνο στολίζει τους πλαϊνούς μισούς ρόμβους. Πιο βαρύτιμη είναι η παραλλαγή του κλάβου που διακοσμεί τον ποδόγυρο. Εδώ το πλαίσιο είναι απλούστερο, δυο στενές ανοιχτοπράσινες ταινίες, ενώ οι ρόμβοι έχουν κανελί περιγράμματα στολισμένα με πέρλες. Στο εσωτερικό τους εναλλάσσονται κανελί ρόμβος και σμαράγδι μεγάλου ή μικρότερου μεγέθους. Στο κέντρο των πλαϊνών ρόμβων λάμπει μικρό σμαράγδι. Τα επιμανίκια από το ίδιο χρυσαφί ύφασμα, είναι φοδραρισμένα με βυσσινί πανί και κλείνουν με τρεις σούστες. Ένα ωραίο θαλασσί δίνει χρώμα στα στενά οριζόντια πλαίσια και τους ενδιάμεσους ρόμβους που στολίζουν μαργαριτάρια. Οι περισσότερες από τις γιορτές του Λυκείου των Ελληνίδων, που ξεκίνησαν το 1911 στο Ζάππειο, συμβαδίζουν είτε με εθνικούς εορτασμούς, είτε με την έλευση επιφανών ξένων, είτε με διεθνή συνέδρια στην Αθήνα . Η συλλογή του Λυκείου από ιστορικά αντίγραφα ενδυμασιών συνδέεται άμεσα με τις «Μεγάλες Εθνικές Εορτές» στο Παναθηναϊκό Στάδιο που, από το 1914, καθιερώνονται ως ετήσιες, και στις οποίες «πλαστικαί εικόνες» αναβιώνουν μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Όταν, ύστερα από δεκαετή διακοπή, οι γιορτές του Σταδίου επαναλαμβάνονται, η αναδρομή στο απώτερο παρελθόν εκφράζεται μέσα από α) τον μινωικό πολιτισμό όπως τον αποκάλυψαν οι ανασκαφές του Sir Arthur Evans, β) τις Αμαζόνες, γ) τις ντυμένες από την Εύα Σικελιανού Ωκεανίδες του Προμηθέα Δεσμώτη, δ) τις Εστιάδες, ε) τις κόρες της κλασικής εποχής και στ) τις βυζαντινές πριγκίπισσες. Εικονογραφώντας την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού, οι ιστορικές περίοδοι παρουσιάζονται με «στυλιζαρισμένες βουβές εικόνες (tableaux vivants)», που αναπαριστούν ένα επιλεγμένο θέμα για την κάθε εποχή. Οι ενδυμασίες αντιγράφουν από όσα έργα τέχνης έχουν διασωθεί: τοιχογραφίες Κνωσού, Αγ. Τριάδας, Τίρυνθας και Θηβών, μινωικά ειδώλια, κόρες της Ακροπόλεως, αρχαία ανάγλυφα, αγάλματα, αγγειογραφίες, βυζαντινές αγιογραφίες, μικρογραφίες χειρογράφων, ψηφιδωτά κ.ά. Η «Εκλογή Βασιλικής Νύμφης» είναι το θέμα που αντιπροσωπεύει την βυζαντινή περίοδο. Την κατασκευή των ενδυμάτων χρηματοδότησε ο Αντώνης Μπενάκης το 1929 με δωρεά 2.000 δραχμών. Την επίβλεψη και επιμέλεια ανέλαβε το γνωστό ζεύγος βυζαντινολόγων Γιώργου και Μαρίας Σωτηρίου. Η επιλογή των υφασμάτων, που απηχούν τόσο δυτικές όσο και ανατολίτικες επιδράσεις, επιχειρεί να αποδώσει την αγάπη των Βυζαντινών για την ποικιλία και τη λάμψη των χρωμάτων. Άσημα αποκαλούνται τα μη έγχρωμα υφάσματα. Τα ενδύματα γενικά λέγονται ρούχα ή ιμάτια και, ανάλογα με το ύφασμα αλλά κυρίως τον διάκοσμο, συνοδεύονται από ποικίλους επιθετικούς προσδιορισμούς. Σηρικό είναι το ρούχο από μετάξι ή από κάθε διάφανο πολυτελές ύφασμα, τη χρήση του οποίου καυτηριάζουν οι Πατέρες. Ζωηρόχρωμες κατακόρυφες ή οριζόντιες ταινίες, στην πραγματικότητα ενυφασμένες, φτιάχνουν τα λωρωτά φορέματα αρχόντων και ισχυρών, ορθόσημα ή πλατύσημα αντιστοίχως. Εξεμπλωτά ή πλουμιστά λέγονται τα φορέματα τα στολισμένα με υφαντά ή κεντητά κοσμήματα, τα εξέμπλια (exemplum) ή πλουμία (plumus). Κλαπωτά ονομάζονται τα ρούχα με ενυφασμένους ή κεντητούς κλάβους (από το τετράγωνο σχήμα της κεφαλής του καρφιού, clavi). Κλάβοι όμως λέγονται και οι πορφυρές διακοσμητικές λωρίδες γύρω από το λαιμό, στο στήθος, στο γύρο των μανικιών ή στον ποδόγυρο. Στα επιρράμματα των ρούχων ανήκουν τα ταβλία, κομμάτια υφάσματος κομμένα ορθογώνια ή λοξά που, αν είναι κόκκινα, λέγονται πλουμάτα. Τα σηγμέντα (segmenta), σημέντα στην καθομιλουμένη, δηλώνουν τον ετερόχρωμο επίρραπτο διάκοσμο στις άκρες του ρούχου, που φέρει τετράγωνα κοσμήματα. Κάθε βυζαντινό αντίγραφο της συλλογής του Λυκείου των Ελληνίδων είναι μια αλλαγή, μια εξαιρετική «αλλαξιά» δηλαδή, για περιστάσεις γιορτινές ή επίσημες. Ρούχα αρχοντικά, βασιλικά, με ενυφασμένους λίθους πολύτιμους και μαργαριτάρια. Λέγονται περιμάρμαρα ή περιμάργαρα, λιθένδυτα ή μαρμαρένδυτα, από το ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει «απαστράπτω». Δεν είναι, άλλωστε, το έκστιλβον το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πολυτέλειας;
Decoration & Patterns
Decoration
geometric decoration 
Decorative patterns / subjects
-
Height
1.450
Width
0.730
Production
Maker / Designer / Brand
Lyceum Club of Greek Women
Production date range
beginning of 20th century
Production purpose
The revival and illustration of the Byzantine Period of the Greek History.
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Material
pearl
plastic beads
satin cotton
silk
silk thread
synthetic
Techniques
applique
embroidery, riza (stem stitch)
industrially woven textile
Use
User
woman
Occasion
festive
Purpose
The acting out characters from the Vyzantine era of the Greek History, at large festivals, national holidays and others. 
Date range
20th century 
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Publications
Object publication history
Lyceum Club of Greek Women Calendar 1991: photo 11
Documentation
Research bibliographic references
Bobou-Protopapa, Ε. 1993, Το Λύκειο των Ελληνίδων, 1911-1991, Athens, Lyceum Club of Greek Women. 
Koukoules F. 1948-1957, "Περί τα βυζαντινά φορέματα" in Βυζαντινών βίος και πολιτισμός vol. 2: 5-59, Athens, Papazisis publications (repr., no date).
Loutzaki R. 2007, "Λύκειο των Ελληνίδων: Από το Παναθηναϊκό Στάδιο (1914) στη σκηνή του Μεγάρου Αθηνών (2005)" in P. Kavouras (ed.), Φολκλόρ και Παράδοση, Αθήνα, Fagotto publications.
Papantoniou, Ι. 2000, Η ελληνική ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Athens, Commercial Bank of Greece. 

Image license

Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives