chemise 453,β
Women's chemise
Women's chemise
Women's chemise
Women's chemise
Women's chemise, back
Women's chemise, back
Round embroidery
Round embroidery
Gold stem with leaves
Gold stem with leaves
Object Identity
Object ID Number
453,β
Object name
chemise
Style
byzantine style
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
Yes
Physical Description
Description
Γυναικείο μεταξωτό πουκάμισο σε φαιοκόκκινο χρώμα. Το πίσω φύλλο του, που φθάνει μπροστά λίγο χαμηλότερα απ' τον ώμο, είναι ενιαίο και κλείνει με κόπιτσα και θηλιά. Το μπροστινό αποτελείται από δυο κομμάτια που ενώνονται λίγο πάνω από τη μέση. Τα μονόφυλλα μανίκια είναι από διαφορετικό μεταξωτό με ροδί απόχρωση. Ο διάκοσμος της μπροστινής όψης είναι εξαιρετικά εντυπωσιακός. Τέσσερις φορές επαναλαμβάνεται, σε κατακόρυφη διάταξη, εραλδική παράσταση σε μαγάλο κυκλικό πλαίσιο. Από τις δυο πλευρές κατακόρυφου διακοσμητικού στοιχείου (συντριβάνι;) αντικρύζονται δυο αντίνωτα και συμμετρικά λιοντάρια με ορθωμένες ουρές και υψωμένα τα μπροστινά τους πόδια. Κυκλάκια και λουλούδια γεμίζουν τα μεταξύ τους κενά. Το δεξιό λιοντάρι έχει κεντημένο με συνέπεια στο στήθος του το "fleur de lys". Το κυκλικό πλαίσιο στολίζει σειρά από
ανοιχτά καρδιόσχημα μοτίβα. Τριχρωμία ακολουθείται στο κέντημα, όπου τα περιγράμματα ζωγραφίζονται με σκουρόχρωμη καστανή κλωστή και τα σχέδια είναι "απλικαρισμένα" με κίτρινο μετάξι πάνω σε λευκό μεταξωτό βάθος. Ανάμεσα στα κυκλικά ζευγάρια έχουν χρυσοκεντηθεί δυο οριζόντιοι συμμετρικοί μίσχοι που απολήγουν σε λογχόσχημο φύλλο. Από την άλλη τους πλευρά, προς το πλάι ξεπηδούν μίσχοι με κισσόφυλλα που ελίσσονται συμμετρικά και χορευτικά. Τα μανίκια στο τελείωμά τους σουρώνουν για να χωρέσουν στα επιμανίκια που έχουν κοντύνει με εσωτερική πιέτα. Είναι ντυμένα με βυσσινί πανί και έκλειναν με πέντε κόπιτσες. Παρά τη φθορά τους, ακόμη στολίζονται με δυο σειρές από το καρδιόσχημο μοτίβο που πλαισιώνει την κυκλική παράσταση. Το πουκάμισο έχει, λίγο ψηλότερα από το στήθος, από μια κατακόρυφη θηλιά σε κάθε πλευρά. Οι περισσότερες από τις γιορτές του Λυκείου των Ελληνίδων, που ξεκίνησαν το 1911 στο Ζάππειο, συμβαδίζουν είτε με εθνικούς εορτασμούς, είτε με την έλευση επιφανών ξένων, είτε με διεθνή συνέδρια στην Αθήνα . Η συλλογή του Λυκείου από ιστορικά αντίγραφα ενδυμασιών συνδέεται άμεσα με τις «Μεγάλες Εθνικές Εορτές» στο Παναθηναϊκό Στάδιο που, από το 1914, καθιερώνονται ως ετήσιες, και στις οποίες «πλαστικαί εικόνες» αναβιώνουν μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Όταν, ύστερα από δεκαετή διακοπή, οι γιορτές του Σταδίου επαναλαμβάνονται, η αναδρομή στο απώτερο παρελθόν εκφράζεται μέσα από α) τον μινωικό πολιτισμό όπως τον αποκάλυψαν οι ανασκαφές του Sir Arthur Evans, β) τις Αμαζόνες, γ) τις ντυμένες από την Εύα Σικελιανού Ωκεανίδες του Προμηθέα Δεσμώτη, δ) τις Εστιάδες, ε) τις κόρες της κλασικής εποχής και στ) τις βυζαντινές πριγκίπισσες. Εικονογραφώντας την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού, οι ιστορικές περίοδοι παρουσιάζονται με «στυλιζαρισμένες βουβές εικόνες (tableaux vivants)», που αναπαριστούν ένα επιλεγμένο θέμα για την κάθε εποχή. Οι ενδυμασίες αντιγράφουν από όσα έργα τέχνης έχουν διασωθεί: τοιχογραφίες Κνωσού, Αγ. Τριάδας, Τίρυνθας και Θηβών, μινωικά ειδώλια, κόρες της Ακροπόλεως, αρχαία ανάγλυφα, αγάλματα, αγγειογραφίες, βυζαντινές αγιογραφίες, μικρογραφίες χειρογράφων, ψηφιδωτά κ.ά. Η «Εκλογή Βασιλικής Νύμφης» είναι το θέμα που αντιπροσωπεύει την βυζαντινή περίοδο. Την κατασκευή των ενδυμάτων χρηματοδότησε ο Αντώνης Μπενάκης το 1929 με δωρεά 2.000 δραχμών. Την επίβλεψη και επιμέλεια ανέλαβε το γνωστό ζεύγος βυζαντινολόγων Γιώργου και Μαρίας Σωτηρίου. Η επιλογή των υφασμάτων, που απηχούν τόσο δυτικές όσο και ανατολίτικες επιδράσεις, επιχειρεί να αποδώσει την αγάπη των Βυζαντινών για την ποικιλία και τη λάμψη των χρωμάτων. Άσημα αποκαλούνται τα μη έγχρωμα υφάσματα. Τα ενδύματα γενικά λέγονται ρούχα ή ιμάτια και, ανάλογα με το ύφασμα αλλά κυρίως τον διάκοσμο, συνοδεύονται από ποικίλους επιθετικούς προσδιορισμούς. Σηρικό είναι το ρούχο από μετάξι ή από κάθε διάφανο πολυτελές ύφασμα, τη χρήση του οποίου καυτηριάζουν οι Πατέρες. Ζωηρόχρωμες κατακόρυφες ή οριζόντιες ταινίες, στην πραγματικότητα ενυφασμένες, φτιάχνουν τα λωρωτά φορέματα αρχόντων και ισχυρών, ορθόσημα ή πλατύσημα αντιστοίχως. Εξεμπλωτά ή πλουμιστά λέγονται τα φορέματα τα στολισμένα με υφαντά ή κεντητά κοσμήματα, τα εξέμπλια (exemplum) ή πλουμία (plumus). Κλαπωτά ονομάζονται τα ρούχα με ενυφασμένους ή κεντητούς κλάβους (από το τετράγωνο σχήμα της κεφαλής του καρφιού, clavi). Κλάβοι όμως λέγονται και οι πορφυρές διακοσμητικές λωρίδες γύρω από το λαιμό, στο στήθος, στο γύρο των μανικιών ή στον ποδόγυρο. Στα επιρράμματα των ρούχων ανήκουν τα ταβλία, κομμάτια υφάσματος κομμένα ορθογώνια ή λοξά που, αν είναι κόκκινα, λέγονται πλουμάτα. Τα σηγμέντα (segmenta), σημέντα στην καθομιλουμένη, δηλώνουν τον ετερόχρωμο επίρραπτο διάκοσμο στις άκρες του ρούχου, που φέρει τετράγωνα κοσμήματα. Κάθε βυζαντινό αντίγραφο της συλλογής του Λυκείου των Ελληνίδων είναι μια αλλαγή, μια εξαιρετική «αλλαξιά» δηλαδή, για περιστάσεις γιορτινές ή επίσημες. Ρούχα αρχοντικά, βασιλικά, με ενυφασμένους λίθους πολύτιμους και μαργαριτάρια. Λέγονται περιμάρμαρα ή περιμάργαρα, λιθένδυτα ή μαρμαρένδυτα, από το ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει «απαστράπτω». Δεν είναι, άλλωστε, το έκστιλβον το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πολυτέλειας;
Decoration & Patterns
Decoration
stylized vegetal decoration
Decorative patterns / subjects
stems, flowers, leaves
Decoration
zoomorphic decoration
Decorative patterns / subjects
lions (?)
Height
1.500
Width
0.900
Production
Maker / Designer / Brand
Lyceum Club of Greek Women
Production date range
beginning of 20th century
Production purpose
The revival and illustration of the Byzantine Period of the Greek History.
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Material
gold thread
satin cotton
silk
silk thread
Techniques
applique
embroidery
embroidery, applique
industrially woven textile
Use
User
woman
Occasion
festive
Purpose
The acting out characters from the Vyzantine era of the Greek History, at large festivals, national holidays and others.
Date range
20th century 
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Documentation
Research bibliographic references
Bobou-Protopapa, Ε. 1993, Το Λύκειο των Ελληνίδων, 1911-1991, Athens, Lyceum Club of Greek Women. 
Koukoules F. 1948-1957, "Περί τα βυζαντινά φορέματα" in Βυζαντινών βίος και πολιτισμός vol. 2: 5-59, Athens, Papazisis publications (repr., no date).
Loutzaki R. 2007, "Λύκειο των Ελληνίδων: Από το Παναθηναϊκό Στάδιο (1914) στη σκηνή του Μεγάρου Αθηνών (2005)" in P. Kavouras (ed.), Φολκλόρ και Παράδοση, Αθήνα, Fagotto publications.
Papantoniou, Ι. 2000, Η ελληνική ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Athens, Commercial Bank of Greece. 

Image license

Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives