dress 420/7,α
Gold revetted garment
Gold revetted garment
Gold revetted garment
Gold revetted garment
Gold revetted garment, back
Gold revetted garment, back
Embellished gold roses 
Embellished gold roses 
Decoration of the neck
Decoration of the neck
Detail of the belt
Detail of the belt
Embroidered border
Embroidered border
Object Identity
Object ID Number
420/7,α
Object name
dress
Style
byzantine style
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
Yes
Physical Description
Description
Εντυπωσιακό χρυσόκλαβο και λιθένδυτο ιμάτιο από χρυσό λαμέ με αδιόρατα ενυφασμένα ανοιχτά τριαντάφυλλα. Είναι φτιαγμένο από ένα φύλλο μπρος-πίσω, που ανοίγει ψηλά σε σχήμα "Τ" σχηματίζοντας κοντά μανίκια. Τη στρογγυλή λαιμόκοψη περιβάλλει χρυσοκίτρινος δίσκος από σατέν που χωρίζεται σε δυο οριζόντιες ζώνες με χρυσό γαϊτάνι. Στην μπροστινή όψη, στις δύο ζώνες, μεγάλα σμαράγδια ή ρουμπίνια εγγράφονται στο κέντρο ρόμβου που φτιάχνουν μικρά μαργαριτάρια. Τα περιγράμματα και στις δύο ζώνες στολίζονται με χρυσογάιτανο. Από το εξωτερικό, κρέμονται το ένα πλάι στ' άλλο στρογγυλά μαργαριτάρια, δεμένα με μικρότερα στο άκρο τους. Το πίσω άνοιγμα του ρούχου κλείνει με τρεις σούστες. Από την πλευρά της καρδιάς, φαρδιά υπόλευκη ταινία κατεβαίνει ελεύθερα κάτω από τον χρυσοκίτρινο δίσκο ως το ύψος της μέσης, όπου ενώνεται
με χρυσοκίτρινη φαρδιά ζώνη. Αυτό είναι το κύριο σημείο στερέωσης της ζώνης πάνω στο ρούχο, μαζί με τις λίγες βελονιές που την συνδέουν με την αριστερή πλευρά της μέσης. Πάνω στη ζώνη, μικρότατα μαργαριτάρια περιγράφουν εφαπτόμενους ρόμβους με μεγάλο, ημικυκλικό σαν κουμπί, μαργαριτάρι στο κέντρο τους. Η ζώνη κλείνει μπροστά και δεξιά με τρεις κόπιτσες. Στην αριστερή πλευρά, κάτω από τη ζώνη, έχουν γίνει οριζόντιες πτυχώσεις που, πέφτοντας λοξά μπροστά και κατακόρυφα πίσω, τονίζουν τα λούκια που προκαλεί έτσι κι αλλιώς, στο ύφασμα η στενότερη ζώνη. Οι πτυχώσεις κονταίνουν την αριστερή πλευρά, αφήνοντας την δεξιά να πέφτει τριγωνικά χαμηλότερα. Την κίνηση υπογραμμίζει λεπτή χρυσοκίτρινη ταινία που ξεκινά κάτω από τη ζώνη στην αριστερή πλευρά, διασχίζει λοξά το ρούχο και συνεχίζει την αντίστοιχη διαδρομή στο πίσω φύλλο. Η ταινία είναι ολοκέντητη με μαργαριτάρια. Στον ποδόγυρο, φαρδιά χρυσοκίτρινη ταινία πλισάρεται ελαφρά από τα χρυσογάιτανα που την πλαισιώνουν. Στο μέσον, τρίτο γαϊτάνι παρεμβάλλεται ανάμεσα σε ζευγάρια μαργαριταριών. Οι περισσότερες από τις γιορτές του Λυκείου των Ελληνίδων, που ξεκίνησαν το 1911 στο Ζάππειο, συμβαδίζουν είτε με εθνικούς εορτασμούς, είτε με την έλευση επιφανών ξένων, είτε με διεθνή συνέδρια στην Αθήνα . Η συλλογή του Λυκείου από ιστορικά αντίγραφα ενδυμασιών συνδέεται άμεσα με τις «Μεγάλες Εθνικές Εορτές» στο Παναθηναϊκό Στάδιο που, από το 1914, καθιερώνονται ως ετήσιες, και στις οποίες «πλαστικαί εικόνες» αναβιώνουν μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Όταν, ύστερα από δεκαετή διακοπή, οι γιορτές του Σταδίου επαναλαμβάνονται, η αναδρομή στο απώτερο παρελθόν εκφράζεται μέσα από α) τον μινωικό πολιτισμό όπως τον αποκάλυψαν οι ανασκαφές του Sir Arthur Evans, β) τις Αμαζόνες, γ) τις ντυμένες από την Εύα Σικελιανού Ωκεανίδες του Προμηθέα Δεσμώτη, δ) τις Εστιάδες, ε) τις κόρες της κλασικής εποχής και στ) τις βυζαντινές πριγκίπισσες. Εικονογραφώντας την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού, οι ιστορικές περίοδοι παρουσιάζονται με «στυλιζαρισμένες βουβές εικόνες (tableaux vivants)», που αναπαριστούν ένα επιλεγμένο θέμα για την κάθε εποχή. Οι ενδυμασίες αντιγράφουν από όσα έργα τέχνης έχουν διασωθεί: τοιχογραφίες Κνωσού, Αγ. Τριάδας, Τίρυνθας και Θηβών, μινωικά ειδώλια, κόρες της Ακροπόλεως, αρχαία ανάγλυφα, αγάλματα, αγγειογραφίες, βυζαντινές αγιογραφίες, μικρογραφίες χειρογράφων, ψηφιδωτά κ.ά. Η «Εκλογή Βασιλικής Νύμφης» είναι το θέμα που αντιπροσωπεύει την βυζαντινή περίοδο. Την κατασκευή των ενδυμάτων χρηματοδότησε ο Αντώνης Μπενάκης το 1929 με δωρεά 2.000 δραχμών. Την επίβλεψη και επιμέλεια ανέλαβε το γνωστό ζεύγος βυζαντινολόγων Γιώργου και Μαρίας Σωτηρίου. Η επιλογή των υφασμάτων, που απηχούν τόσο δυτικές όσο και ανατολίτικες επιδράσεις, επιχειρεί να αποδώσει την αγάπη των Βυζαντινών για την ποικιλία και τη λάμψη των χρωμάτων. Άσημα αποκαλούνται τα μη έγχρωμα υφάσματα. Τα ενδύματα γενικά λέγονται ρούχα ή ιμάτια και, ανάλογα με το ύφασμα αλλά κυρίως τον διάκοσμο, συνοδεύονται από ποικίλους επιθετικούς προσδιορισμούς. Σηρικό είναι το ρούχο από μετάξι ή από κάθε διάφανο πολυτελές ύφασμα, τη χρήση του οποίου καυτηριάζουν οι Πατέρες. Ζωηρόχρωμες κατακόρυφες ή οριζόντιες ταινίες, στην πραγματικότητα ενυφασμένες, φτιάχνουν τα λωρωτά φορέματα αρχόντων και ισχυρών, ορθόσημα ή πλατύσημα αντιστοίχως. Εξεμπλωτά ή πλουμιστά λέγονται τα φορέματα τα στολισμένα με υφαντά ή κεντητά κοσμήματα, τα εξέμπλια (exemplum) ή πλουμία (plumus). Κλαπωτά ονομάζονται τα ρούχα με ενυφασμένους ή κεντητούς κλάβους (από το τετράγωνο σχήμα της κεφαλής του καρφιού, clavi). Κλάβοι όμως λέγονται και οι πορφυρές διακοσμητικές λωρίδες γύρω από το λαιμό, στο στήθος, στο γύρο των μανικιών ή στον ποδόγυρο. Στα επιρράμματα των ρούχων ανήκουν τα ταβλία, κομμάτια υφάσματος κομμένα ορθογώνια ή λοξά που, αν είναι κόκκινα, λέγονται πλουμάτα. Τα σηγμέντα (segmenta), σημέντα στην καθομιλουμένη, δηλώνουν τον ετερόχρωμο επίρραπτο διάκοσμο στις άκρες του ρούχου, που φέρει τετράγωνα κοσμήματα. Κάθε βυζαντινό αντίγραφο της συλλογής του Λυκείου των Ελληνίδων είναι μια αλλαγή, μια εξαιρετική «αλλαξιά» δηλαδή, για περιστάσεις γιορτινές ή επίσημες. Ρούχα αρχοντικά, βασιλικά, με ενυφασμένους λίθους πολύτιμους και μαργαριτάρια. Λέγονται περιμάρμαρα ή περιμάργαρα, λιθένδυτα ή μαρμαρένδυτα, από το ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει «απαστράπτω». Δεν είναι, άλλωστε, το έκστιλβον το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πολυτέλειας;
Decoration & Patterns
Decoration
geometric decoration 
Decorative patterns / subjects
-
Height
1.250
Width
0.860
Production
Maker / Designer / Brand
Lyceum Club of Greek Women
Production date range
beginning of 20th century
Production purpose
The revival and illustration of the Byzantine Period of the Greek History.
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Material
gold cordon
pearl
plastic beads
satin
synthetic
Techniques
applique
industrially woven textile
Use
Occasion
festive
Purpose
The acting out characters from the Vyzantine era of the Greek History, at large festivals, national holidays and others. 
Date range
20th century 
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Documentation
Research bibliographic references
Bobou-Protopapa, Ε. 1993, Το Λύκειο των Ελληνίδων, 1911-1991, Athens, Lyceum Club of Greek Women. 
Koukoules F. 1948-1957, "Περί τα βυζαντινά φορέματα" in Βυζαντινών βίος και πολιτισμός vol. 2: 5-59, Athens, Papazisis publications (repr., no date).
Loutzaki R. 2007, "Λύκειο των Ελληνίδων: Από το Παναθηναϊκό Στάδιο (1914) στη σκηνή του Μεγάρου Αθηνών (2005)" in P. Kavouras (ed.), Φολκλόρ και Παράδοση, Αθήνα, Fagotto publications.
Papantoniou, Ι. 2000, Η ελληνική ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Athens, Commercial Bank of Greece. 

Image license

Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives