dress 441,α
Revetted bridal dress 
Revetted bridal dress 
Revetted bridal dress 
Revetted bridal dress 
Revetted bridal dress, back
Revetted bridal dress, back
Double headed eagle
Double headed eagle
Object Identity
Object ID Number
441,α
Object name
dress
Style
byzantine style
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
Yes
Physical Description
Description
Λιθένδυτο και κλαπωτό νυφικό φόρεμα από πορφυρό βελούδο με επίρραπτο χρυσό διάκοσμο και με πολύτιμες πέτρες. Το πίσω φύλλο έχει το φάρδος του κεντήματος, και τα δύο πλαϊνά ενώνονται κάτω από τη χρυσή ταινία της μπροστινής όψης. Τα στενά μανίκια φαρδαίνουν κάτω από τους αγκώνες και γίνονται κωδωνόσχημα με πλάτος 51εκ. Τα μανίκια, όπως ο ποδόγυρος και ο γιακάς είναι ντυμένα με κίτρινο βαμβακερό σατέν. Φαρδιά ταινία από σκούρο χρυσαφί ύφασμα σχηματίζει στα μανίκια περιβραχιόνιο και διακοσμητικό τελείωμα, σαν αυτό που φτιάχνει και στον ποδόγυρο. Η ίδια ταινία στο κέντρο της μπροστινής όψης, καλύπτοντας και τη ραφή της ένωσης των δύο φύλλων, υψώνεται από τον ποδόγυρο ως το λαιμό. Επάνω της, σειρά από μεγάλα και πολύχρωμα πετράδια (ροζ, κόκκινα, πράσινα,
θαλασσιά), συνοδεύονται από μαργαριτάρια που σχηματίζουν γύρω τους σταυρό, ρόμβο ή "Χ". Το ίδιο πάντα χρυσόμαυρο ύφασμα φτιάχνει γιακά γύρω από την οβάλ λαιμόκοψη που αγκαλιάζει τους ώμους και γυρίζει μπροστά με ελαφρύ κυματισμό. Τους ώμους και τις κυματιστές πλευρές του γιακά στολίζουν πολύχρωμα πετράδια. Ο γιακάς καλύπτει την αρχή του κατακόρυφου μπροστινού ανοίγματος που κλείνει με τρεις κατακόρυφες σούστες και μια οριζόντια. Εντυπωσιακό είναι το χρυσοκέντημα του νυφικού φορέματος. Χρυσή τρέσα ζωγραφίζει τους κύκλους στους οποίους εγγράφονται εννέα δικέφαλοι αετοί. Από τρεις σε κάθε μπροστινή πλευρά και τρεις άλλοι στο πίσω φύλλο. Με περίγραμμα από χρυσό γαϊτάνι, και σώμα από το ίδιο χρυσόμαυρο πανί, οι αετοί έχουν μάτια από μικρές κόκκινες χάντρες. Στο εσωτερικό του φορέματος, υπάρχει χαρτί για τη στερέωση του επίρραπτου διάκοσμου. Οι περισσότερες από τις γιορτές του Λυκείου των Ελληνίδων, που ξεκίνησαν το 1911 στο Ζάππειο, συμβαδίζουν είτε με εθνικούς εορτασμούς, είτε με την έλευση επιφανών ξένων, είτε με διεθνή συνέδρια στην Αθήνα . Η συλλογή του Λυκείου από ιστορικά αντίγραφα ενδυμασιών συνδέεται άμεσα με τις «Μεγάλες Εθνικές Εορτές» στο Παναθηναϊκό Στάδιο που, από το 1914, καθιερώνονται ως ετήσιες, και στις οποίες «πλαστικαί εικόνες» αναβιώνουν μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Όταν, ύστερα από δεκαετή διακοπή, οι γιορτές του Σταδίου επαναλαμβάνονται, η αναδρομή στο απώτερο παρελθόν εκφράζεται μέσα από α) τον μινωικό πολιτισμό όπως τον αποκάλυψαν οι ανασκαφές του Sir Arthur Evans, β) τις Αμαζόνες, γ) τις ντυμένες από την Εύα Σικελιανού Ωκεανίδες του Προμηθέα Δεσμώτη, δ) τις Εστιάδες, ε) τις κόρες της κλασικής εποχής και στ) τις βυζαντινές πριγκίπισσες. Εικονογραφώντας την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού, οι ιστορικές περίοδοι παρουσιάζονται με «στυλιζαρισμένες βουβές εικόνες (tableaux vivants)», που αναπαριστούν ένα επιλεγμένο θέμα για την κάθε εποχή. Οι ενδυμασίες αντιγράφουν από όσα έργα τέχνης έχουν διασωθεί: τοιχογραφίες Κνωσού, Αγ. Τριάδας, Τίρυνθας και Θηβών, μινωικά ειδώλια, κόρες της Ακροπόλεως, αρχαία ανάγλυφα, αγάλματα, αγγειογραφίες, βυζαντινές αγιογραφίες, μικρογραφίες χειρογράφων, ψηφιδωτά κ.ά. Η «Εκλογή Βασιλικής Νύμφης» είναι το θέμα που αντιπροσωπεύει την βυζαντινή περίοδο. Την κατασκευή των ενδυμάτων χρηματοδότησε ο Αντώνης Μπενάκης το 1929 με δωρεά 2.000 δραχμών. Την επίβλεψη και επιμέλεια ανέλαβε το γνωστό ζεύγος βυζαντινολόγων Γιώργου και Μαρίας Σωτηρίου. Η επιλογή των υφασμάτων, που απηχούν τόσο δυτικές όσο και ανατολίτικες επιδράσεις, επιχειρεί να αποδώσει την αγάπη των Βυζαντινών για την ποικιλία και τη λάμψη των χρωμάτων. Άσημα αποκαλούνται τα μη έγχρωμα υφάσματα. Τα ενδύματα γενικά λέγονται ρούχα ή ιμάτια και, ανάλογα με το ύφασμα αλλά κυρίως τον διάκοσμο, συνοδεύονται από ποικίλους επιθετικούς προσδιορισμούς. Σηρικό είναι το ρούχο από μετάξι ή από κάθε διάφανο πολυτελές ύφασμα, τη χρήση του οποίου καυτηριάζουν οι Πατέρες. Ζωηρόχρωμες κατακόρυφες ή οριζόντιες ταινίες, στην πραγματικότητα ενυφασμένες, φτιάχνουν τα λωρωτά φορέματα αρχόντων και ισχυρών, ορθόσημα ή πλατύσημα αντιστοίχως. Εξεμπλωτά ή πλουμιστά λέγονται τα φορέματα τα στολισμένα με υφαντά ή κεντητά κοσμήματα, τα εξέμπλια (exemplum) ή πλουμία (plumus). Κλαπωτά ονομάζονται τα ρούχα με ενυφασμένους ή κεντητούς κλάβους (από το τετράγωνο σχήμα της κεφαλής του καρφιού, clavi). Κλάβοι όμως λέγονται και οι πορφυρές διακοσμητικές λωρίδες γύρω από το λαιμό, στο στήθος, στο γύρο των μανικιών ή στον ποδόγυρο. Στα επιρράμματα των ρούχων ανήκουν τα ταβλία, κομμάτια υφάσματος κομμένα ορθογώνια ή λοξά που, αν είναι κόκκινα, λέγονται πλουμάτα. Τα σηγμέντα (segmenta), σημέντα στην καθομιλουμένη, δηλώνουν τον ετερόχρωμο επίρραπτο διάκοσμο στις άκρες του ρούχου, που φέρει τετράγωνα κοσμήματα. Κάθε βυζαντινό αντίγραφο της συλλογής του Λυκείου των Ελληνίδων είναι μια αλλαγή, μια εξαιρετική «αλλαξιά» δηλαδή, για περιστάσεις γιορτινές ή επίσημες. Ρούχα αρχοντικά, βασιλικά, με ενυφασμένους λίθους πολύτιμους και μαργαριτάρια. Λέγονται περιμάρμαρα ή περιμάργαρα, λιθένδυτα ή μαρμαρένδυτα, από το ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει «απαστράπτω». Δεν είναι, άλλωστε, το έκστιλβον το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πολυτέλειας;
Decoration & Patterns
Decoration
mythological motifs
Decorative patterns / subjects
double-headed eagle
Height
1.380
Width
0.670
Production
Maker / Designer / Brand
Lyceum Club of Greek Women Workshop
Production date range
beginning of 20th century
Production purpose
The revival and illustration of the Byzantine Period of the Greek History.
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Material
brailed gold fillet
gold cordon
pearl
plastic beads
satin cotton
synthetic
velvet
Techniques
applique
industrially woven textile
Use
User
woman
Status
bride 
Occasion
festive
Purpose
The acting out of characters from the Archaic and Classical Periods of the Greek Antiquity, at large festivals, national holidays and others.
Date range
20th century 
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
Athens
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Documentation
Research bibliographic references
Bobou-Protopapa, Ε. 1993, Το Λύκειο των Ελληνίδων, 1911-1991, Athens, Lyceum Club of Greek Women. 
Koukoules F. 1948-1957, "Περί τα βυζαντινά φορέματα" in Βυζαντινών βίος και πολιτισμός vol. 2: 5-59, Athens, Papazisis publications (repr., no date).
Loutzaki R. 2007, "Λύκειο των Ελληνίδων: Από το Παναθηναϊκό Στάδιο (1914) στη σκηνή του Μεγάρου Αθηνών (2005)" in P. Kavouras (ed.), Φολκλόρ και Παράδοση, Αθήνα, Fagotto publications.
Papantoniou, Ι. 2000, Η ελληνική ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Athens, Commercial Bank of Greece. 

Image license

Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives