sleeveless overcoat
12685
Object Identity
Object ID Number
12685
Object name
sleeveless overcoat
Other / Local name
sayias
Style
costume with kavadi
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
No
Physical Description
Description
Σαγιάς, το πιο σημαντικό κομμάτι της καραγκούνικης νυφιάτικης φορεσιάς που της δίνει και το όνομά της (σαγιάδες). Φοριέται από τη νύφη και τη νιόπαντρη και λείπει από τη φορεσιά του νεαρού κοριτσιού, της μεσήλικης και της ηλικιωμένης. Σαγιά φορούν επίσης οι αρραβωνιασμένες και όσες είναι σε ηλικία γάμου. Στον αμάνικο σαγιά της νύφης και της νιόπαντρης, που φοριόταν πάνω από το καβάδι και άφηνε να φαίνονται τα βυσσινί του μανίκια, έρραβαν αργότερα, όταν η παντρεμένη μεγάλωνε σε ηλικία, σαϊαδομάνικα από το ίδιο πανί του σαγιά. Το καβάδι σ' αυτήν την περιοχή αντικαθιστά τον εσωτερικό σαγιά που βρίσκουμε σε άλλους Καραγκούνηδες. Είναι φτιαγμένος από ένα είδος πικέ, βαμβακερό πανί του εμπορίου με σχέδια στην ύφανση, τα φραστερά. Βάφεται με λουλάκι, τη
γαλαζούρα, αφού κατασκευαστεί και κεντηθεί, καθώς το μαύρο κέντημα της περιοχής Σοφάδων-Παλαμά δεν επηρεάζεται από το λουλάκιασμα. Τον σιδέρωναν με κάποιο βαρύ αντικείμενο φτιάχνοντας στα λαγκιόλια τις πιέτες, μπλέτες. Τα τέσσερα λαγκιόλια στην κάθε πλευρά, αριθμός που χαρακτηρίζει τον νυφιάτικο σαγιά, ράβονται κάτω από δυο κομμάτια υφάσματος, τα βαθράκια, που τοποθετούνται ανάμεσα στη "μάνα" της πλάτης και τα μπροστινά φύλλα στον άξονα του ανοίγματος των χεριών. Λέγεται ότι ο σαγιάς κόβεται από ένα μόνο φύλλο που διπλώνεται στους ώμους. Στην μπροστινή "μάνα" κόβεται η λαιμόκοψη και το κατακόρυφο άνοιγμα του σαγιά. Στα δύο αυτά φύλλα της "μάνας" ράβουν από ένα λοξοκομμένο μπροστούρι. Το κέντημα της πλάτης και το φοδράρισμα του κορμού δεν επιτρέπει να το επιβεβαιώσουμε. Αντίθετα εδώ βλέπουμε ραφές στις "τιράντες" των ώμων. Ξεθωριασμένο μπουχασί φοδράρει τον ποδόγυρο του σαγιά και το κατακόρυφο άνοιγμα ως τη μέση. Ο κορμός είναι φοδραρισμένος με το λουλακί βαμβακερό ύφασμα, που στο κέντρο της πλάτης σχηματίζει κατακόρυφη κουφόπιετα. Πίσω και στα πλάγια είναι γαζωμένο ψηλότερα, ώστε η ούγια του κρέμεται ελεύθερη. Στη μέση, στις δύο άκρες της πίσω "μάνας" είναι στερεωμένες κορδέλες φτιαγμένες από ύφασμα. Το άνοιγμα των χεριών, εκτός από την κάτω περιοχή της μασχάλης, ντυμένης με μαύρο βαμβακερό πανί, η λαιμόκοψη και το μπροστινό άνοιγμα ως την κοιλιά είναι ρελιασμένα με μαύρη τσόχα (ρούχο). Με εξαίρεση το πίσω άνοιγμα των χεριών, πάνω στην τσόχα έχει στερεωθεί μαύρο γαϊτάνι (σειράδι) κρύβοντας τη ραφή. Αυτού του είδους το ρέλιασμα λέγεται σειράδωμα. Στο πίσω μέρος της λαιμόκοψης, ο ρούχος (η τσόχα) φαρδαίνει στα δυο δάχτυλα και δέχεται δεύτερο, παράλληλο σειράδι που κλείνει, στρίβοντας μπροστά, πάνω στο πρώτο. Στα μπροστινά του μέρη ο κορμός είναι ντυμένος από τη μέση ως λίγο κάτω από τον ώμο με μαύρο βαμβακερό πανί. Από το τέλος του ανοίγματος των χεριών ως λίγο ψηλότερα από τη μέση, δεύτερο μαύρο πανί έχει επικαλύψει το πρώτο. Και τα δυο φέρουν οριζόντια, διπλά γαζιά σε απόσταση 1-2 δάχτυλα το ένα απ' τ' άλλο. Τις δύο κατακόρυφες ραφές σε κάθε μπροστινή πλευρά τονίζουν δυο παράλληλα λεπτά σειράδια από στριμμένη, μαύρη μάλλινη κλωστή (σκούλο). Τις δύο κατακόρυφες ραφές στη "μάνα" της πλάτης καλύπτουν δυο διπλά, λεπτά σειράδια αφήνοντας να φαίνεται το πανί ανάμεσά τους. Λίγο πάνω από τη μέση οριζόντιο σειράδι ενώνει τα δυο κατακόρυφα μεταξύ τους. Παράλληλα προς αυτό και λίγο ψηλότερα, οριζόντια ταινία που απλώνεται σ' όλη την πίσω πλευρά είναι φτιαγμένη από λεπτές ουτράδες και στις δυο μακριές της πλευρές στολίζεται με τα τριγωνικά μοτίβα που ονομάζονται μυτάκια ή ντουγαδάκια. Το κεντρικό μυτάκι είναι μεγαλύτερο, δίνοντας έντονα την εντύπωση ρόμβου, και ονομάζεται ντουγάς. Η διακόσμηση της πλάτης (τα καπλάτια), στηρίζεται σε δύο ορθές γωνίες που σχηματίζουν δύο κατακόρυφες ταινίες, μία φαρδιά και μία στενότερη πλάι στο άνοιγμα του χεριού, με την οριζόντια πλευρά τους να τρέχει παράλληλα προς τη μέση. Κάτω από το άνοιγμα του χεριού, οι οριζόντιες ταινίες ενώνονται σε μία. Στην κατακόρυφή τους διάσταση, αφήνουν να φαίνεται το λουλακιασμένο ύφασμα σε λωρίδα στενή ανάμεσά τους και φαρδύτερη στο κέντρο της πλάτης. Οι πλευρές τους που πατάνε στο ύφασμα στολίζονται με ντουγαδάκια, μικρότερα για την στενότερη ταινία. Άλλη χρωματική αντίθεση που θυμίζει δαντέλα δημιουργούν δυο λεπτότατες σειρές με θηλίτσες στην φαρδιά ταινία. Κατά τ' άλλα, το κέντημα είναι εξαιρετικά πυκνό με σειρές από ουτράδες να πλαισιώνουν, και στις δύο ταινίες, το βασικό διακοσμητικό μοτίβο που ονομάζεται κλήμα και συνίσταται σε σειρά από συνεχόμενες σπείρες με δυο θηλίτσες ανάμεσά τους. Ο κεντημένος ποδόγυρος (εδώ 10εκ.) στον νυφικό σαγιά γίνεται με ξεχωριστή λωρίδα που προσθέτει ο ράφτης, και που αποτελείται από δυο συρραμμένες λωρίδες, η κάτω στενότερη. Κάθε μια τους έχει τσόχα στο τελείωμα, άρα και δυο σειραδώματα, όπως το καβάδι. Η λωρίδα έχει ενίσχυση από καναβάτσο και είναι φοδραρισμένη. Η χαμηλή στενή ταινία διακοσμείται με ντουγαδάκια, ενώ στην φαρδύτερη, ανάμεσα από ουτράδες, εμφανίζεται το κλήμα και μια λεπτή σειρά με θηλίτσες πάνω στο πανί. Στην απόληξή της έχει κι αυτή ντουγαδάκια, πάνω απ' τα οποία τρέχει μικρή, μαύρη δαντέλα, καλύπτοντας τη ραφή της λωρίδας. Τρία δάχτυλα ψηλότερα, φαρδύτερη δαντέλα (3εκ.) που τελειώνει στα μπροστάρια, ολοκληρώνει τον διάκοσμο. Στην ένωση του πρώτου, από πίσω, με το δεύτερο λαγκιόλι, και στις δύο πλευρές, ο κεντημένος ποδόγυρος έχει στενέψει ελάχιστα με πρόχειρες βελονιές ("τσίμπημα"), ώστε οι πιέτες να πετάνε προς τα έξω.
Decoration & Patterns
Decoration
stylized decoration
Decorative patterns / subjects
small points, vine
Height
1.070
Production
Maker / Designer / Brand
tailors, vlachs
Production date range
beginning of 20th century
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece |
Thessaly |
Karditsa
Sofades, Palamas
Material
cotton
felt
hessian
wool cord
wool cordon
Techniques
applique
applique embroidery,
terzidiko (gold tailored)
dye,
bluing
industrially woven textile
lace sold by the metre
Use
Population / Cultural / Ethnic group
Karagounides
User
woman
Status
bride
Occasion
bridal
Date range
beginning of 20th century
Population / Cultural / Ethnic group
Karagounides
User
woman
Status
newlywed woman
Occasion
festive
Date range
beginning of 20th century
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece |
Thessaly |
Karditsa
Sofades, Palamas
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Acquisition date (circa)
1995
Documentation
Research bibliographic references
Image license
Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0
Attribution-NonCommercial-NoDerivatives