sleeveless overcoat
14197
Object Identity
Object ID Number
14197
Object name
sleeveless overcoat
Other / Local name
panosayiako
Style
costume with sigouni (sleeveless woollen coat)
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
No
Physical Description
Description
Λευκός, αμάνικος και μακρύς επενδύτης, ανοιχτός μπροστά, βασικό εξάρτημα της πωγωνίσιας φορεσιάς, που φοριέται πάνω από το πουκάμισο (ρουτί) και είναι κοντύτερος απ' αυτό. Φτιαγμένος από ντόπια μαλλιά, υφασμένος, νεροτριβιασμένος και στολισμένος με άσπρα γαϊτάνια είναι σεγκούνι, ενώ φτιαγμένος από "καλύτερο", αγοραστό ύφασμα, στολισμένο με μαύρα γαϊτάνια, και ίσως και αγοραστές, κόκκινες φούντες και κουμπιά είναι σαγιάκι. Το σαγιάκι φορούν οι νιόνυφες και όσες παντρεμένες γυναίκες δεν είναι μεγάλες σε ηλικία, ενώ σεγκούνι φοριέται από τις ανύπαντρες, τις ηλικιωμένες και τις χήρες ή τις πενθούσες, επειδή θεωρείται "σκέτο", καθώς το άσπρο γαϊτάνι δεν φαίνεται. Τόσο το σεγκούνι όσο και το σαγιάκι έχουν το ίδιο κόψιμο, και τα δύο στολίζονται μπροστά με επίρραπτη, αγοραστή τσόχα (ρούχο) σε σκούρα χρώματα. Υπάρχει και
τρίτος επενδύτης όμως, πολύ σπανιότερος, αφού φοριέται μόνο μία ή δυο φορές από τη νύφη στη στέψη και, ίσως, οκτώ μέρες μετά το γάμο, στα πιστρόφια. Είναι το πανωσάγιακο, ένα σαγιάκι με "αυτιά" στους ώμους πότε άσπρα και πότε ντυμένα με ρούχο, με φούντες όχι μόνο στη μέση αλλά και στα "αυτιά", που φοριέται από τη νύφη πάνω και από τον ντουλαμά. Οι περισσότερες γυναίκες το δανείζονται και όσες είχαν δικό τους, αφαιρούσαν τις φούντες μετά το γάμο και το φορούσαν ως σαγιάκι. Το πανωσάγιακο είναι φτιαγμένο από ένα πίσω φύλλο, τη "μάνα", με πλάτος 20-22εκ., που συνεχίζει μονοκόμματο στα δυο μπροστινά φύλλα (πλ. 10εκ.). Αυτά εκτείνονται ως τη μέση του ανοίγματος της μασχάλης και συμπληρώνονται από στενόμακρο κομμάτι πανιού με μυτερή απόληξη. Αυτό συνδέεται με το φύλλο της πλάτης με κεντητή ένωση από θηλιές αφήνοντας στο τελείωμά της μικρή σχισμή. Το "μπροστάρι" ανεβαίνει λοξά, έχοντας πλάτος 23εκ. στη βάση του και 6εκ. κάτω από το γιακά. Στη βάση του συμπληρώνεται από μικρό, τριγωνικό κομμάτι(ύψους 32εκ. και πλάτους 6εκ.). Στον άξονα του πίσω ανοίγματος του χεριού και της κεντητής ένωσης, αρχίζουν τα λαγκιόλια. Στο κέντρο περίπου της βάσης τους, έχουν άνοιγμα 13εκ., με μία ή δύο (κατεστραμμένες εν πολλοίς) θηλιές κάτω από τη μύτη τους. Ακριβώς από πάνω της, το ύφασμα έχει "τσιμπηθεί" ελαφρά με πρόχειρες κόκκινες βελονιές. Τα λαγκιόλια στο ξεκίνημά τους, από τη μύτη τους και σε μήκος 14εκ., έχουν επίσης "τσιμπηθεί" δημιουργώντας δυο δίπλες, τις κάχες, στολισμένες με μαύρο γαϊτάνι, που στις πλευρές τους σχηματίζει διπλές και τριπλές θηλιές. Το κατακόρυφο "τσίμπημα" διακοσμείται και στις δυο του πλευρές με διπλό γαζί από μαύρη και κόκκινη κλωστή, όπως και η πλαϊνή πλευρά που συνεχίζει ως το άνοιγμα της μασχάλης. Αντίθετα, τριπλό γαζί από δύο κόκκινες κλωστές και μια ενδιάμεση μαύρη παρακολουθεί τις κάχες στην πλευρά της πλάτης και συνεχίζει κατακόρυφα ως τους ώμους. Από τους ώμους ως την αρχή των λαγκιολιών, το τριπλό γαζί πλαισιώνεται από μαύρα γαϊτάνια. Μαύρο γαϊτάνι έντυνε, πριν φθαρεί, και τη ραφή του τριγωνικού, πλαϊνού κομματιού σταματώντας λίγο μετά τη μύτη των λαγκιολιών. Οι λεπτεπίλεπτες κουκίδες των γαζιών προσδίδουν ανάλαφρο τόνο στον διάκοσμο της πλάτης. Εντυπωσιακότερες ασφαλώς όμως είναι οι δεκάξι φούντες που, από οκτώ, στολίζουν τις κάχες αλλά και οι δεκαεπτά επιπλέον φούντες που, οκτώ δεξιά κι εννιά αριστερά, κρέμονται από τ' αυτιά του πανωσάγιακου. Τα αυτιά είναι προεξέχοντα, τριγωνικά κομμάτια υφάσματος ραμμένα από τον ώμο ως τα μισά του ανοίγματος των χεριών. Σκούρο, επίρραπτο βυσσινί ρούχο στολίζει τα αυτιά, τον μικρό, όρθιο γιακά, και σχηματίζει δυο κατακόρυφες λωρίδες (πλάτους 13εκ.) στρογγυλεμένες στο λαιμό, που πλαισιώνουν το άνοιγμα ως κάτω από τη μέση. Οι μύτες τους είναι φτιαγμένες με τριγωνικά κομματάκια από το ίδιο ύφασμα. Στην δεξιά, εσωτερική πλευρά του ρούχου από στερεωμένη αλυσίδα κρέμονται δώδεκα μικρά, μεταλλικά αντικείμενα με εγχάρακτο διάκοσμο από την ίδια μήτρα, μια ζυγή κουμπιά, που αποτελούν μεταγενέστερη προσθήκη. Το ίδιο ισχύει και για τις φούντες. Το μαύρο γαϊτάνι που περιβάλλει το ρούχο, όπως και όλα τα ανοίγματα του πανωσάγιακου, έχει φθαρεί σε αρκετά σημεία. Για να μη χαλάσει η φόρμα του επενδύτη, οι γυναίκες όχι μόνο δεν κάθονταν επάνω του αλλά συχνά εφάρμοζαν το στράκωμα: "δρόσιζαν" τα ρούχα, τα δίπλωναν και τα έβαζαν κάτω από το στρώμα για να διατηρούνται οι τσακίσεις.
Decoration & Patterns
Decoration
geometric decoration
Decorative patterns / subjects
-
Height
1.130
Production
Maker / Designer / Brand
tailors
Production date range
beginning of 20th century
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece |
Epirus |
Ioannina
Pogoni
Material
bronze
chain
felt
silk cordon
silk thread
wool yarn
Techniques
applique
chyti (with embroideries in open or drawn threadwork)
embroidered band
embroidery,
stitch
handwoven fabric,
nerotrivi (fulling-tub)
industrially woven textile
Use
User
woman
Status
bride
Occasion
bridal
Date range
beginning of 20th century
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece |
Epirus |
Ioannina
Pogoni
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Documentation
Research bibliographic references
Image license
Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0
Attribution-NonCommercial-NoDerivatives