sleeveless overcoat
5791/8
Object Identity
Object ID Number
5791/8
Object name
sleeveless overcoat
Other / Local name
griza, grizo, roucho
Style
peasant
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
No
Physical Description
Description
Γρίζα, ο νυφιάτικος και γιορτινός αμάνικος επενδύτης που απαντά αποκλειστικά στα Μεσόγεια και το Μενίδι. Καθώς το κέντημα στα πουκάμισα άρχισε να ψηλώνει, τα γρίζα άρχισαν να κονταίνουν και, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, έφταναν μόνο ως την αρχή των μηρών. Λίγο πριν το τέλος του ίδιου αιώνα, τα διπλά γρίζα εξέλιπαν και αντικαταστάθηκαν από μονές γρίζες. Το χρυσοκέντημα, και εδώ όπως και στ' άλλα τμήματα της φορεσιάς, εμφανίζεται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι φτιαγμένη από λευκό, μάλλινο αγοραστό ύφασμα εισαγωγής και φορδραρισμένη με λευκό σαγιάκι, το σαγιάκι της ντριστέλας, το μάλλινο ύφασμα που οι γυναίκες έχουν υφάνει και επεξεργαστεί στη νεροτριβή, ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Όλα της τα ανοίγματα, με εξαίρεση το μπροστινό τμήμα
κάτω από τη μασχάλη και το πίσω μέρος της λαιμόκοψης, στολίζονται με βαθύ βυσσινί βελούδο που στην μπορντούρα της βάσης φθάνει τα 15εκ. Το βελούδο περιβάλλεται από ασημένια γαϊτάνια, μονά ή διπλά. Η γρίζα έχει κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά, από πάνω ως κάτω, και είναι φτιαγμένη από ένα φύλλο στην πλάτη, από ένα φύλλο αριστερά και δεξιά μπροστά, και δύο πλαϊνές λόξες που συμπληρώνονται με βελούδο κάτω από το άνοιγμα του χεριού. Ο βελούδινος διάκοσμος είναι φοδραρισμένος με πράσινο βαμβακερό σατέν. Εσωτερικά, στο φύλλο της πλάτης, είναι γραμμένο με το χέρι το όνομα "Ν. 'Ιωάνου". Δυο αδιόρατες, οριζόντιες ραφές μπροστά υποδηλώνουν ότι οι "τιράντες" της γρίζας είχαν κοπεί χωριστά. Από την αρχή του μπροστινού ανοίγματος, με τριγωνικό ξεκίνημα, κατεβαίνει στενή βελούδινη ταινία που περίπου στο ύψος της οριζόντιας μπορντούρας της βάσης σχεδόν διπλασιάζεται σε πλάτος σχηματίζοντας ψηλή, ορθογώνια απόληξη που εφάπτεται με την οριζόντια μπορντούρα, όντας κοντύτερη κατά 4εκ. Στο τελείωμά της η κατακόρυφη μπορντούρα αποκολλάται από την οριζόντια σχηματίζοντας μικρό τριγωνικό άνοιγμα. Η ταινία στολίζεται με κυματιστό κλαδί που αρχίζει με σπείρα και αγκαλιάζει με τις καμπύλες του εναλλάξ μαργαριτόσχημο λουλούδι ή σπείρα, και τα δυο ανάμεσα σε δέσμες φύλλων. Στο φαρδύ της τελείωμα τα μοτίβα μεγαλώνουν καταλήγοντας σε μεγάλο λουλούδι που ένα από τα φύλλα του το εγγράφει σε κύκλο. Το κομμάτι του βελούδου που απομένει, γεμίζει με τρέχουσες σπείρες. Όλο το κέντημα της γρίζας συνδυάζει το αργυρόνημα και τα ασημογάιτανα με χρυσές πούλιες και τιρτίρι δημιουργώντας ευχάριστη, φωτεινή διχρωμία. Το μοτίβο της μπροστινής κατακόρυφης μπορντούρας με το κυματιστό κλαδί, τις σπείρες κι ένα μαργαριτόσχημο λουλούδι σε κύκλο στολίζει το πίσω άνοιγμα των χεριών, πάνω στο βελούδο που ξεκινά από μπροστά σε στενή λωρίδα και φαρδαίνει μετά τη ραφή του ώμου. Η λωρίδα ανοίγει σε μεγάλο ορθογώνιο κομμάτι που τελειώνει το φύλλο της λόξας. Πέντε οριζόντιες σειρές το διακοσμούν από διπλό ζιγκ-ζαγκ που σχηματίζει μικρούς ρόμβους στολισμένους με πουλιά, ένας παρά ένας. Πάνω τους, τέσσερις σειρές διπλό ασημένιο κορδόνι στερεωμένες στη μία πλευρά, ενώνονται με θηλιά με άλλες τέσσερις που ξεκινούν από την απέναντι πλευρά. Κάτω ακριβώς από το βελούδο και ανάμεσα στις δύο ραφές της λόξας απλώνονται πέντε όμοια μοτίβα με μακρύ σώμα, φτιαγμένο από διπλό γαϊτάνι που ανοίγει σχηματίζοντας δακρυόσχημη κεφαλή, με χρωματιστή χάντρα στο κέντρο της. Από μπρος προς τα πίσω, τα χρώματα, αριστερά, είναι: διάφανο λευκό, η δεύτερη λείπει, πράσινο, ροδί και μπλε. Δεξιά, διάφανο λευκό, βυσσινί, πράσινο, ροδί, μπλε. Οι χάντρες στερεώνονται πάνω στο αργυρόνημα που, περιστρεφόμενο, γεμίζει τις κεφαλές. Σειρά από χρυσές πούλιες διακρίνει τα πέντε μοτίβα που περιβάλλονται από λεπτό ζιγκ-ζαγκ που προεκτείνεται στο μπροστινό φύλλο. Στις κεφαλές των μοτίβων το ζιγκ-ζαγκ σχηματίζει γιρλάντα με καμπύλες, θηλιές και πούλιες. Ιδιαίτερη έμφαση έχει δοθεί στο κατακόρυφο ζιγκ-ζαγκ που στολίζει τις δυο πλευρές της πλάτης, μεγαλύτερο σε μέγεθος, φτιαγμένο με διπλό νήμα και με μια πούλια στο εσωτερικό κάθε τριγώνου. Στη βάση της πλάτης που το ύψος της δεν περιορίζεται, έχουν χωρέσει πέντε από τα μοτίβα που όρθια ή αντεστραμμένα, και υπογραμμισμένα από σειρά ρόμβων, στολίζουν και την φαρδιά μπορντούρα της βάσης. Οξυκόρυφο ρομβοειδές σχήμα ανάμεσα σε δυο φύλλα, βυθίζεται μέσα σε συμμετρικά αντίθετες και ανοιχτές σπείρες που ξετυλίγονται ζευγαρώνοντας με την πλαϊνή τους. Το οξυκόρυφο του σχήματος αξιοποιείται από τις πούλιες με το τιρτίρι που σχηματίζουν πάνω του χρυσό ζιγκ-ζαγκ. Διπλό γαϊτάνι απομονώνει στενή ταινία πάνω στην μπορντούρα της βάσης που δεν προχωρεί ως την κατακόρυφη μπορντούρα του ανοίγματος γιατί περαμβάλλεται μικρό ορθογώνιο κομματάκι βελούδο που προεκτείνει την χαμηλή, φαρδιά ταινία. Μέσα του, δύο ζευγάρια όρθιες συμμετρικές σπείρες ενώνουν τις ευθύγραμμες πλευρές τους. Μικρές θηλιές στο περίγραμμά τους τις κάνουν να μοιάζουν με γρανάζια. Ένας συνδυασμός από μεγαλύτερες τέτοιες και απλές κατακόρυφες σπείρες γεμίζουν το σώμα του φιαλόσχημου επίρραπτου διάκοσμου στα μπροστινά φύλλα. Ανάμεσά τους, κατακόρυφο σχήμα με ρομβοειδή κεφαλή απολήγει σε ανοιχτή γωνία, θυμίζοντας άγκυρα. Από πάνω τριπέταλο λουλούδι στηρίζει στην κορυφή του κεντήματος απλουστευμένη εκδοχή του μοτίβου της φαρδιάς μπορντούρας. Τέλος, στη στενή ταινία της βάσης μεγάλο ζιγκ-ζαγκ δημιουργεί το χώρο για σπείρες μέσα σε δέσμες φύλλων που ανά δύο εναλλάσσονται με ολοκέντητο μοτίβο: κεντρικό, ρομβοειδές σχήμα, στολισμένο με συμμετρικές, κομψές σπείρες στο τελείωμά του, προβάλλει ανάμεσα από δυο μεγάλα φύλλα.
Decoration & Patterns
Decoration
stylized decoration
Decorative patterns / subjects
flowers, spirals
Height
0.590
Width
0.420
Production
Maker / Designer / Brand
grizades, chrysoraftades (gold tailors)
Production date range
beginning of 20th century
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece |
Central Greece |
Attica
-
Material
beads
cardboard
satin cotton
silver cord
silver cordon
silver thread
spangles
tir-tir (lustring)
velvet
wool yarn
Techniques
gold embroidery
handwoven fabric
Use
Population / Cultural / Ethnic group
Arvanites
User
woman
Status
bride
Occasion
bridal
Date range
beginning of 20th century
Population / Cultural / Ethnic group
Arvanites
User
woman
Status
married woman
Occasion
festive
Date range
beginning of 20th century
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece |
Central Greece |
Attica
-
Acquisition
Acquisition method
Purchase
Acquisition date (circa)
28/6/1968
Documentation
Research bibliographic references
Image license
Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0
Attribution-NonCommercial-NoDerivatives