sleeveless overcoat 5752/5
Griza from Attica, front
Griza from Attica, front
Griza from Attica, front
Griza from Attica, front
Griza from Attica, back
Griza from Attica, back
Gold embroidery of the front velvet at the front panel 
Gold embroidery of the front velvet at the front panel 
Side embroidery under the opening of the arm
Side embroidery under the opening of the arm
The three rows of the embroidery inside and on top of the edging of the bottom
The three rows of the embroidery inside and on top of the edging of the bottom
Embroidery of the back
Embroidery of the back
Embroidery of the edging of the front opening
Embroidery of the edging of the front opening
Object Identity
Object ID Number
5752/5
Object name
sleeveless overcoat
Other / Local name
griza, grizo, roucho
Style
peasant 
Production date range
beginning of 20th century
Part of outfit
No
Physical Description
Description
Γρίζα, ο νυφιάτικος και γιορτινός αμάνικος επενδύτης που απαντά αποκλειστικά στα Μεσόγεια και το Μενίδι. Παρά το ότι η γρίζα χαρακτηρίζεται από την κόκκινη μπορντούρα της, την πορφύρα, ενδέχεται όμως να έχει και μπορντούρα σε χρώμα σκούρο βυσσινί, καφέ ή μαύρο. Καθώς το κέντημα στα πουκάμισα άρχισε να ψηλώνει, τα γρίζα άρχισαν να κονταίνουν και, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, έφταναν μόνο ως την αρχή των μηρών. Λίγο πριν το τέλος του ίδιου αιώνα, τα διπλά γρίζα εξέλιπαν και αντικαταστάθηκαν από μονές γρίζες. Το χρυσοκέντημα, και εδώ όπως και στα άλλα τμήματα της φορεσιάς, εμφανίζεται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι φτιαγμένη από λευκό, μάλλινο αγοραστό ύφασμα φοδραρισμένη με λευκό σαγιάκι, το σαγιάκι της ντριστέλας, το μάλλινο ύφασμα
που οι γυναίκες έχουν επεξεργαστεί στη νεροτριβή ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Όλα της τα ανοίγματα στολίζονται με βαθύχρωμο βυσσινί βελούδο που στη βάση της φτάνει τα 13εκ. Με κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά, από πάνω ως κάτω, αποτελείται από ένα φύλλο στην πλάτη, από ένα φύλλο δεξιά κι αριστερά μπροστά, και δυο πλαϊνές, κοντές λόξες που συμπληρώνονται με βελούδινο κομμάτι υφάσματος το οποίο στη συνέχεια σχηματίζει στην πλάτη την μπορντούρα για το άνοιγμα του χεριού. Πράσινο σκούρο βαμβακερό πανί φοδράρει όλα τα ανοίγματα εκτός από το πίσω μέρος της λαιμόκοψης όπου υπάρχει βελούδο. Το άνοιγμα των χεριών μπροστά στολίζει στενή λωρίδα βελούδου, παράλληλη και πολύ κοντά με την βελούδινη μπορντούρα του ανοίγματος, κοντύτερη κατά 6εκ. από την μπορντούρα της βάσης, από την οποία και αποχωρίζεται ευθύς μόλις την αγγίξει, 7εκ. πριν από το δικό της τελείωμα. Στο κομμάτι του βελούδου που είναι πάνω από τη λόξα και κάτω από το άνοιγμα του χεριού, τρεις σειρές από λεπτές, χρυσές ταινίες στερεωμένες στη μία πλευρά ενώνονται με θηλιά με άλλες τρεις σειρές που ξεκινούν από την απέναντι πλευρά. Από πάνω, στο κατακόρυφο ενιαίο βελούδο που περιβάλλει το άνοιγμα του χεριού, φαρδύτερο στην πίσω πλευρά, σειρά από μεγάλες, χρυσές τρέχουσες σπείρες (σαλιγκάρια;). Διπλή σειρά από μικρότερες τρέχουσες σπείρες και ενδιάμεσες πούλιες διακοσμεί την βελούδινη μπορντούρα του μπροστινού ανοίγματος. Μονή, διπλή ή και τριπλή χρυσή ταινία πλαισιώνει όλες τις βελούδινες μπορντούρες με βασιλική λάμψη. Από την ίδια ταινία είναι φτιαγμένος ο μακρύς κορμός με την στρογγυλή κεφαλή, το σχηματοποιημένο μοτίβο που εξακτινώνεται πέντε φορές κάτω από το πλαϊνό βελούδο και πάνω στη λόξα. Χρυσό ζιγκ-ζαγκ περιβάλλει τους κορμούς και δημιουργεί τριγωνικές ακτίνες στολισμένες με πούλιες γύρω από τις κεφαλές. Στη ραφή της λόξας με το μπροστινό κομμάτι, το ζιγκ-ζαγκ προεκτείνεται ως τη μασχάλη. Αντίστοιχα, στην πλάτη, προεκτείνεται ως τη ραφή του ώμου. Εδώ όμως συνοδεύεται και από επαναλαμβανόμενο μοτίβο που, χωρίς τις πούλιες, περιγράφει και το όριο του λευκού υφάσματος με τη μπορντούρα του μπροστινού ανοίγματος. Πρόκειται για ημικυκλικά σχεδόν άγκιστρα με χαμηλότερο, κατακόρυφο διαχωριστικό ανάμεσά τους, που συχνά ανοίγει δημιουργώντας μικρό τρίγωνο. Το μοτίβο αυτό στην πλάτη εμπλουτίζεται με μια πούλια στο εσωτερικό του άγκιστρου και με μια μικρή θηλιά που σχηματίζει το χρυσόνημα στην κορυφή του. Η εντύπωση είναι πως παριστάνεται σειρά από κεφάλια (πουλιών;). Η διακόσμηση της μεγάλης βελούδινης μπορντούρας στη βάση της γρίζας στηρίζεται σε σειρά από τρέχουσες σπείρες που την περιβάλλουν ολόγυρα. Πάνω τους, στην οριζόντια διάσταση μόνο, πατάνε δυο σειρές με επαναλαμβανόμενο και συνδεόμενο, σχηματικό μοτίβο: ανάμεσα από δύο συμμετρικές σπείρες υψώνεται τριμερές σχήμα, το μεσαίο στέλεχος του οποίου προβάλλει εντονότερα ως ρόμβος σε ελεύθερη απόδοση. Το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται και στο παράλληλο, κοντινό τελείωμα του λευκού υφάσματος, με μόνη τη διαφορά ότι εδώ η μονή πούλια δεν διαχωρίζει μόνο τα μοτίβα μεταξύ τους αλλά τοποθετείται και στο εσωτερικό των ρόμβων. Πρόκειται για φυτικό ή για ανθρωπομορφικό διάκοσμο; Κρίνοντας από τα κεντήματα τα πουκάμισα, ενδέχεται να αποδίδονται σχηματικά γυναικείες μορφές με υψωμένα χέρια, τα κουκλάκια ή κρούσκεζε. Έμεινε για το τέλος το προβεβλημένο κέντημα των μπροστινών φύλλων, φτιαγμένο πάνω σε μακρόστενο κομμάτι βελούδου με αψιδωτή κορυφή. Το βελούδο "στερεώνεται" με ζιγκ-ζαγκ που σχηματίζει ρόμβο στην κορυφή της αψίδας. Το περίγραμμα τονίζεται με χρυσή ταινία που μπαίνει κατακόρυφα και στο εσωτερικό, παράλληλη με τις πλαϊνές πλευρές, διαιρεί τον χώρο στα δύο και σταματά μπροστά στις καμπύλες. Διπλό, χρυσό κορδονέτο περιελίσσεται στο χώρο, που διανθίζεται με πούλιες, με μεγάλη ελευθερία αλλά με συμμετρία σχηματίζοντας σπείρες (ίσως) μικρά κεφαλάκια.
Decoration & Patterns
Decoration
stylized decoration
Decorative patterns / subjects
-
Height
0.580
Width
0.490
Production
Maker / Designer / Brand
grizades, chrysoraftades (gold tailors) (?)
Production date range
beginning of 20th century
Production place (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
-
Material
cotton
metal braid
spangles
thin gold cord
velvet
wool yarn
Techniques
gold embroidery
handwoven fabric
Use
Population / Cultural / Ethnic group
Arvanites
User
woman
Status
bride 
Occasion
bridal
Date range
beginning of 20th century
Population / Cultural / Ethnic group
Arvanites
User
woman
Status
married woman
Occasion
festive
Date range
beginning of 20th century
Place of use (Country | Geographic Area | Prefecture & Region)
Greece | Central Greece | Attica
-
Acquisition
Acquisition method
Untraced Find
Acquisition date (circa)
29/5/1968
Documentation
Research bibliographic references
Dede-Michail, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Athens. 
Hadjimichali, A. 1978,Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι, vol. 1, (Giannara-Ioannou, T. ed., Athens, Melissa publications. 
Marini, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Acharnai.
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Nauplion, Peloponnesian Folklore Foundation.
Zora, P. 1981, Κεντήματα και κοσμήματα της ελληνικής φορεσιάς, Athens, Ministry of Culture - Museum of Folk Greek Art. 

Image license

Use the file or the thumbnail of the image according to the license:
CC BY-NC-ND 4.0

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives