αμάνικο ζακέτο 2927/10
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Μπροστινό φεγγάρι και μύτη γιλέκου
Μπροστινό φεγγάρι και μύτη γιλέκου
Πλάτη: φεγγάρια και κάτω διάκοσμος
Πλάτη: φεγγάρια και κάτω διάκοσμος
Πλάτη: πάνω διάκοσμος
Πλάτη: πάνω διάκοσμος
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
2927/10
Όνομα αντικειμένου
αμάνικο ζακέτο
Άλλο / Τοπικό όνομα
γιλέκι
Τυπολογία
φορεσιά με καβάδι
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γυναικείο γιλέκι που φοριέται πάνω από τον σαγιά στα χωριά του κύκλου της Καρδίτσας του νομού Τρικάλων. Το επίρραπτο κέντημά του με πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές, ουτράδες, που πότε τοποθετούνται ευθύγραμμα (ζέχια) ή άλλοτε σχηματίζουν γαϊτάνι (κοσανίτσα), ταιριάζει χρωματικά με την κεντητή λωρίδα του σαγιά. Στα χωριά της Καρδίτσας επικρατεί το πορτοκαλί, ενώ στα Μεγάλα Καλύβια τα χρώματα που κυριαρχούν είναι σκουρότερα, μαραγκά. Χαρακτηριστικό του γιλέκου είναι το μεγάλο του άνοιγμα στην τραχηλιά και στις μασχάλες και το μικρό του ύψος που σταματά πάνω από τη μέση. Είναι πάντα ρελιασμένο στα στριφώματα με ρούχο (τσόχα). Μέσα από τον ρούχο ράβονται σειρές ζέχια και ανάμεσά τους κεντιούνται τα διάφορα διακοσμητικά μοτίβα. Μονάχα ένα όρθιο, ορθογώνιο κομμάτι στο κέντρο της πλάτης μένει ακέντητο
για να φαίνονται οι μύτες, μια λεπτή δαντέλα που έπλεκαν παλιά οι γυναίκες με μαραγκή κλωστή και με το βελονάκι. Το γιλέκι είναι ρελιασμένο με σκούρα βυσσινί τσόχα και ντυμένο με μπεζ, σατέν φόδρα. Είναι φτιαγμένο από ένα φύλλο στην πλάτη που γυρίζει μπροστά κάτω από το άνοιγμα της μασχάλης, και από δύο μπροστινά φύλλα με μακριές, ορθογώνιες μύτες. Στο εσωτερικό τους είναι ραμμένες από δύο θηλυκές κόπιτσες. Τρίχρωμο γαϊτάνι, η κοσανίτσα, ορίζει τα περιγράμματα του κεντήματος που διακρίνεται σε τρία μέρη: αυτό της πλάτης από τους ώμους έως τις πλαϊνές ραφές, κι από ένα, συμμετρικό, στα δυο μπροστινά φύλλα. Στη λαιμόκοψη, ανάμεσα από τη βυσσινί τσόχα και το κέντημα, παρεμβάλλεται στενή λωρίδα μπλε ρούχου που παρακολουθεί την καμπύλη του λαιμού. Το πορτοκαλί χρώμα κυριαρχεί στις μεταξωτές ουτράδες και συμπληρώνεται από πράσινο, μπλε και βυσσινί. Στα μπροστινά φύλλα προβάλλει κυκλικό σχήμα, το φεγγάρι, φτιαγμένο με σειρές από πολύχρωμους ουτράδες και κοσανίτσες. Οι δύο σπείρες που πλαισιώνουν το φεγγάρι εισάγουν το μοτίβο της κλάρας. Το γεγονός ότι το φεγγάριστρογγυλό) κεντιέται στις καραγκούνικες ποδιές μόνο για τις νέες και τις νύφες και ποτέ για μεγάλες γυναίκες, δημιουργεί την εντύπωση ότι ίσως πρόκειται για "γονιμικό σύμβολο". Τα φεγγάρια της πλάτης είναι μικρότερα αλλά διακοσμητικά, καθώς μέσα από το πορτοκαλί κέντημα με βελονιά που θυμίζει την φουσκωτή, ξεπροβάλλει πολύχρωμος σταυρός με δακρυόσχημες κεραίες που περιγράφονται από ασπροκόκκινη κοσανίτσα. Από τις σπείρες που πλαισιώνουν το φεγγάρι ξεκινά το ταινιόσχημο μοτίβο του κλειδιού που πλαισιώνει το άνοιγμα του χεριού. Στην στενή λωρίδα που ενώνει τα φεγγάρια, η κλάρα. Κάτω από τη λαιμόκοψη και πριν το τελείωμα, οριζόντιες στενές λωρίδες με τη σαρακατσάνα. Η κοσανίτσα στη μέση της χαμηλής μπορντούρας πλαισιώνεται με αργυρόνημα. Στο εσωτερικό περίγραμμα του ορθογώνιου τμήματος, που δεσπόζει στο κέντρο της πλάτης, πάνω σε μάυρο φόντο, προβάλλουν έντονα μυτάκια ή ντουγαδάκια. Παραμέσα, μαύρη τρέσα του μέτρου με κόκκινα ανθάκια και τα πράσινα φύλλα τους και με χρωματιστά κρόσια στην οδοντωτή της απόληξη, οριοθετεί μικρότερο ορθογώνιο που καλύπτεται από αχνοκίτρινο βαμβακερό πανί με σχέδια στην ύφανση, τα φραστερά.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
θρησκευτικά θέματα
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σταυρός
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
κλειδί, φεγγάρι, σαρακατσάνα, μυτάκια, κλάρα
Ύψος
0.320
Πλάτος
0.370
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Καρδίτσας
Καρδίτσα 
Ελλάδα | Θεσσαλία | Τρικάλων
Τρίκαλα
Υλικά
αργυρόνημα
βαμβάκι
καναβάτσο
κόπιτσες
πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές
σατέν συνθετικό
τρέσα
τσόχα
Τεχνικές
κέντημα επίρραπτο, τερζήδικο
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
ανύπαντρη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Καρδίτσας
Καρδίτσα 
Ελλάδα | Θεσσαλία | Τρικάλων
Τρίκαλα
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
5/1/1962
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Πολίτου, Ξ. 1997, "Οι Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας" στο Ημερολόγιο του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων.
Ρωμαίου-Καρασταμάτη, Ε. 1980, Η ποδιά της Καραγκούνας, Αθήνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Τσαγγαλάς, Κ. 1993, Η γυναικεία καραγκούνικη ενδυμασία, ιδιαίτερα σε μια θεσσαλική κοινότητα. Κατασκευή και λειτουργία, Αθήνα, Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ.
Χατζημιχάλη, Α. 1983, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το καβάδι Β΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα