αμάνικο ζακέτο 3652/16
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Γιλέκι, μπροστινά φεγγάρια και μύτες γιλεκιού
Γιλέκι, μπροστινά φεγγάρια και μύτες γιλεκιού
Γιλέκι, φούντα στη λαιμόκοψη 
Γιλέκι, φούντα στη λαιμόκοψη 
Πλάτη γιλεκιού: φούντες και φεγγάρια
Πλάτη γιλεκιού: φούντες και φεγγάρια
Πλάτη, δεξιά κεντητή λωρίδα: διακοσμητικά μοτίβα 
Πλάτη, δεξιά κεντητή λωρίδα: διακοσμητικά μοτίβα 
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
3652/16
Όνομα αντικειμένου
αμάνικο ζακέτο
Άλλο / Τοπικό όνομα
γιλέκι
Τυπολογία
φορεσιά με καβάδι
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γυναικείο γιλέκι που φοριέται πάνω από το σαγιά στα χωριά του κύκλου της Καρδίτσας του νομού Τρικάλων. Το επίρραπτο κέντημά του με πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές (ουτράδες) που πότε τοποθετούνται ευθύγραμμα (ζέχια) ή άλλοτε σχηματίζουν γαϊτάνι (κοσανίτσα), ταιριάζει χρωματικά με την κεντητή λωρίδα του σαγιά. Στα χωριά της Καρδίτσας επικρατεί το πορτοκαλί, ενώ στα Μεγάλα Καλύβια τα χρώματα που κυριαρχούν είναι σκουρότερα, μαραγκά. Χαρακτηριστικό του γιλέκου είναι το μεγάλο του άνοιγμα στην τραχηλιά και στις μασχάλες και το μικρό του ύψος που σταματά πάνω από τη μέση. Είναι πάντα ρελιασμένο στα στριφώματα με ρούχο (τσόχα). Ο ρούχος συνοδεύεται εσωτερικά από σειρές ζέχια που περιβάλλουν τα διάφορα κεντητά μοτίβα. Μονάχα ένα όρθιο, ορθογώνιο κομμάτι στο κέντρο της πλάτης μένει ακέντητο για να
φαίνονται οι μύτες, μια λεπτή δαντέλα που έπλεκαν παλιά οι γυναίκες με μαραγκή κλωστή και με το βελονάκι. Το γιλέκι από τα Μεγάλα Καλύβια είναι φτιαγμένο από δύο φαρδιές ορθογώνιες κεντητές λωρίδες στην πλάτη, που στρίβουν κάτω από τη μασχάλη και φθάνουν ως το κατακόρυφο άνοιγμα των χεριών. Ανάμεσά τους, στενόμακρη μαύρη βελούδινη λωρίδα (4,5-5εκ.) με σταμπωτό διάκοσμο από χρυσές, ασημένιες και κόκκινες κουκίδες, που διατάσσονται σε οριζόντιες ταινίες σχηματίζοντας τρίγωνα και αστέρια, ενώ ανάμεσά τους λάμπουν ασημένια ανθάκια. Δύο φαρδιές κατακόρυφες λωρίδες μπροστά καταλήγουν σε γλωσσωτή μύτη. Μέσα από κάθε μύτη είναι ραμμένη από μία θηλυκή κόπιτσα. Οι κεντημένες λωρίδες του γιλεκιού ορίζονται από χρυσό γαϊτάνι αλλά ρελιάζονται με διαφορετικούς τρόπους. Η λαιμόκοψη, το κατακόρυφο άνοιγμα και τα ανοίγματα των χεριών ρελιάζονται με γκρίζο εμπριμέ πανί με χρωματιστές δέσμες από ρίγες και ενδιάμεσα φυτικά μοτίβα και με τελείωμα από μαύρη τσόχα, ενώ ολόγυρα στη βάση του του γιλέκου και στο πίσω μέρος της λαιμόκοψης η τσόχα έχει τελείωμα από το εμπριμέ πανί. Στην οριζόντια πλευρά κάθε μύτης, το ρέλιασμα είναι με μπλε, εμπριμέ τσίτι. Η βάση του γιλέκου και όλο το μπροστινό άνοιγμα ως πίσω στη λαιμόκοψη στην αριστερή πλευρά, διακοσμείται με βελούδινη οδοντωτή ταινία που περιγράφεται με χρυσό ζιγκ-ζαγκ και στις μύτες της έχει μικρότατο φυτικό μοτίβο σε άσπρο, κόκκινο και μπλε χρώμα. Το τρίχρωμο μεταξωτό γαϊτάνι (κοσανίτσα), που στολίζει το μπροστινό άνοιγμα και τη λαιμόκοψη, ακολουθεί στο εσωτερικό του κεντήματος το περίγραμμά του, χωρίζοντας τη μπορντούρα της κεντρικής ταινίας σε δύο στενότερες. Το κύριο, κεντρικό κέντημα αναλαμβάνει το ταινιόσχημο μοτίβο του κλειδιού. Τα ασύμμετρα μεταξύ τους φεγγάρια στα μπροστινά φύλλα και στην πλάτη, χάνονται σχεδόν μέσα στις σπείρες των κλειδιών καθώς δεν ξεχωρίζουν με το μέγεθος τους αλλά κυρίως με την απόδοση δύο ομόκεντρων κύκλων με θηλίτσες. Το γεγονός ότι το φεγγάριστρογγυλό) κεντιέται στις καραγκούνικες ποδιές μόνο για τις νέες και τις νύφες και ποτέ για μεγάλες γυναίκες, ευθύνεται για την ερμηνεία ότι ίσως πρόκειται για "γονιμικό σύμβολο". Η μπορντούρα του κεντήματος σχηματίζεται με μια σειρά ζιγκ-ζαγκ (κύκλα) και με το μοτίβο του κυνηγούκυνηγού με θηλίτσα ή με ματάκια) που πλαισιώνει το μπροστινό άνοιγμα και τα δυο ορθογώνια φύλλα της πλάτης εκτός από το άνοιγμα της μασχάλης. Κάτω από τη μασχάλη, στο μπροστινό κατακόρυφο άνοιγμα του χεριού και στις μύτες, ο κυνηγός αντικαθίσταται από διπλό και δίχρωμο ζιγκ-ζαγκ που σχηματίζει ρόμβους, το σταυρωτό. Κάτω από τη βελούδινη ταινία της πλάτης, οριζόντια σειρά με τρία καρδιόσχημα μοτίβα. Ψηλά στους ώμους μπροστά, υπάρχουν μικρές φούντες, από τις οποίες σώζεται μόνον η αριστερή, φτιαγμένη από όλες τις ουτράδες του κεντήματος. Στην πλάτη, στο ύψος της ορθής γωνίας που σχηματίζεται στο άνοιγμα των χεριών, έχει στερεωθεί από μια φούντα, στενότερη και μακρύτερη από την μπροστινή αλλά με τρία χρώματα μόνο. Τα χρώματα, κίτρινο, βυσσινί, πράσινο, μπλε και άσπρο, μοιράζονται ίσα την επιφάνεια του κεντήματος, χωρίς κανένα να προεξάρχει. Καθώς οι ουτράδες αποδίδουν τα μοτίβα με διπλά ή τριπλά περιγράμματα χωρίς να γεμίζουν όλη την επιφάνεια, το μαύρο χρώμα του πανιού αναδεικνύεται σε χρωματικό συντελεστή. Το κέντημα έχει χρωματική αρμονία αλλά και ισχυρή προσωπικότητα.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
κλειδί, φεγγάρι, κυνηγός, κύκλα, σταυρωτό
Ύψος
0.300
Πλάτος
0.370
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Τρικάλων
Μεγάλα Καλύβια 
Υλικά
βαμβάκι
βελούδο
γαϊτάνι χρυσό
κόπιτσες
πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές
τρέσα
τσόχα
Τεχνικές
κέντημα επίρραπτο, τερζήδικο
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
ανύπαντρη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Τρικάλων
Μεγάλα Καλύβια 
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
20/11/1963
Δημοσιεύσεις
Δημοσιεύσεις αντικειμένου
Ημερολόγιο ΛτΕ 1997: φωτ. 50
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Πολίτου, Ξ. 1997, "Οι Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας" στο Ημερολόγιο του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων.
Ρωμαίου-Καρασταμάτη, Ε. 1980, Η ποδιά της Καραγκούνας, Αθήνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Τσαγγαλάς, Κ. 1993, Η γυναικεία καραγκούνικη ενδυμασία, ιδιαίτερα σε μια θεσσαλική κοινότητα. Κατασκευή και λειτουργία, Αθήνα, Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ.
Χατζημιχάλη, Α. 1983, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το καβάδι Β΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα