αμάνικος επενδύτης 1047/2,στ
Σαγιάκι
Σαγιάκι
Σαγιάκι
Σαγιάκι
Σαγιάκι, πίσω όψη
Σαγιάκι, πίσω όψη
Μια ζυγή κουμπιά
Μια ζυγή κουμπιά
Κέντημα κάτω από την επίρραπτη τσόχα
Κέντημα κάτω από την επίρραπτη τσόχα
Κέντημα πλάτης: κάτω από το γιακά ως την κεντητή ένωση
Κέντημα πλάτης: κάτω από το γιακά ως την κεντητή ένωση
Κέντημα πλάτης: κεντητή ένωση
Κέντημα πλάτης: κεντητή ένωση
Κέντημα πλάτης: ακτινωτή σπείρα, κόκκινες βελονιές, φούντες 
Κέντημα πλάτης: ακτινωτή σπείρα, κόκκινες βελονιές, φούντες 
Λαγκιόλι: άνοιγμα και κέντημα
Λαγκιόλι: άνοιγμα και κέντημα
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
1047/2,στ
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
σαγιάκι
Τυπολογία
φορεσιά με σιγκούνι
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Ναι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Λευκός, αμάνικος και μακρύς επενδύτης, ανοιχτός μπροστά, βασικό εξάρτημα της πωγωνίσιας φορεσιάς, που φοριέται πάνω από το πουκάμισο (ρουτί) και είναι κοντύτερος απ' αυτό. Φτιαγμένος από ντόπια μαλλιά, υφασμένος, νεροτριβιασμένος και στολισμένος με άσπρα γαϊτάνια είναι σεγκούνι, ενώ φτιαγμένος από "καλύτερο", αγοραστό ύφασμα, στολισμένος με μαύρα γαϊτάνια και, ίσως και αγοραστές, κόκκινες φούντες και κουμπιά είναι σαγιάκι. Το σαγιάκι φορούν οι νύφες και οι νιόνυφες, αλλά και όσες παντρεμένες δεν είναι μεγάλες σε ηλικία. Το σεγκούνι φοριέται από τις ανύπαντρες, τις ηλικιωμένες και τις χήρες ή τις πενθούσες, επειδή θεωρείται "σκέτο", καθώς το άσπρο γαϊτάνι δεν φαίνεται πάνω στο λευκό σαγιάκι. Τόσο το σεγκούνι όσο και το σαγιάκι έχουν το ίδιο κόψιμο, και τα δυο στολίζονται μπροστά με επίρραπτη, αγοραστή
τσόχα (ρούχο) σε σκούρα χρώματα. Το σαγιάκι είναι φτιαγμένο από ένα ίσιο, πίσω φύλλο, τη "μάνα", πλ. 22εκ., που, αφού σχηματίσει τον ελαφρά τριγωνικό ώμο και το μεγαλύτερο τμήμα του ανοίγματος του χεριού, κατεβαίνει με το μισό περίπου φάρδος του στην κάθε μπροστινή πλευρά. Οι τσακίσεις του υφάσματος στην πλάτη, κάτω από τους ώμους, και μικρά ίχνη μαύρης κλωστής δηλώνουν ότι το σαγιάκι είχε κοντύνει. Τα μπροστινά φύλλα της "μάνας" ενώνονται με τα "μπροστάρια", λοξά φύλλα με συρραμμένο στη βάση τους στενόμακρο τριγωνικό κομμάτι, που ξεκινούν κάτω από το γιακά φτιάχνοντας το μπροστινό άνοιγμα. Το κάτω άνοιγμα του χεριού συμπληρώνεται από στενόμακρο τριγωνικό κομμάτι υφάσματος, που συνδέεται με την πίσω "μάνα" με θηλιές από σκούρο, καστανόμαυρο κορδόνι. Η μύτη του ανοίγματος μένει ανοιχτή, ως το σημείο όπου αρχίζει το ψηλό λαγκιόλι. Η μύτη του λαγκιολιού, σε μήκος 12εκ., εξέχει, έχοντας "τσιμπηθεί" με άσπρες βελονιές, δημιουργώντας δυο δίπλες, τις κάχες. Κατεβαίνοντας από την κεντητή ένωση, το κορδόνι τονίζει το "νεύρο" ανάμεσα στις κάχες, καλυμμένο από επτά κόκκινες φούντες, και στολίζει τις πλαϊνές τους πλευρές με μικρές θηλιές. Διπλό κορδόνι σημαδεύει την πλαϊνή ραφή του τριγωνικού κομματιού που φτιάχνει την ένωση, εκτός από το τελευταίο τμήμα της που στολίζεται με λευκό ψαροκόκαλο. Η ίδια μεταξωτή κλωστή περιβάλλει με γαζί όλες τις άλλες ραφές. Τις κάχες περιβάλλει τριπλό, λεπτεπίλεπτο γαζί, κόκκινο-μαύρο-κόκκινο, που ανεβαίνει στο πλάι ως τη μασχάλη, ενώ στην πλάτη φθάνει ως τους ώμους. Μέρος απ' το τριπλό κορδόνι που στόλιζε το πίσω άνοιγμα των χεριών έχει χαθεί, σώζεται όμως το παράλληλό του μονό κορδόνι που, ξεκινώντας από τους ώμους για να συνοδεύσει το τριπλό γαζί, πλάι στην άκρη της κεντητής ένωσης περιελίσσεται σχηματίζοντας σπείρα. Κόκκινες και καστανόμαυρές βελονιές σχηματίζουν από ένα ακτινωτό ημικύκλιο προς την πλευρά της μέσης, πάνω απ' το οποίο ορθώνεται ψηλόλιγνο και κομψό φυτικό μοτίβο. Ανάλογο μοτίβο, σε ελαφρά ατημέλητη εκτέλεση, κατεβαίνει κάτω από το κέντρο του γιακά. Εκτός απ' τα πολύχρωμα γαζιά που προσδίδουν ανάλαφρο τόνο στο βαρύ ρούχο, σημαντικό ρόλο παίζουν και μικρές, κόκκινες διακοσμητικές βελονιές που σχηματίζουν είτε μικρότατα τρίγωνα, είτε "Τ". Τέτοιες βελονιές στολίζουν το σαγιάκι πίσω, κάτω από το γιακά, στο μέσον περίπου του ανοίγματος των χεριών και στις κάχες από τις σπείρες ως το τελείωμά τους. Σε μαύρο χρώμα στολίζουν την οριζόντια πλευρά στις γωνίες του μπροστινού ανοίγματος και των λαγκιολιών, όπου η κάθετη πλευρά σημειώνεται με λεπτό, μαύρο γαζί. Το κατακόρυφο άνοιγμα, (ύψους 14εκ.) στη μέση περίπου της βάσης των λαγκιολιών, στολίζεται, όπως και όλα τα ανοίγματα του σαγιακιού, με μαύρα κορδόνια που σχημάτιζαν θηλιές, τώρα κατεστραμμένες, στη μύτη του, πάνω απ' την οποία έχει γίνει μικρό "τσίμπημα" με μαύρη κλωστή. Μπροστά, σκούρο καφέ ρούχο ντύνει τον μικρό, όρθιο γιακά και το στήθος ως κάτω από τη μέση, πλαισιωμένο από κορδόνια. Συρραμμένο στη μιαν ορθή γωνία, απειροελάχιστο τριγωνικό κομμάτι τσόχας, επιτρέπει στο κορδόνι να λοξέψει και να σχηματίσει μικρή θηλιά. Η γωνία και το οριζόντιο τελείωμα της τσόχας, υπογραμμίζονται με την κόκκινη διακοσμητική βελονιά, και την ίδια χαρίεσσα διάθεση. Κάτω από τη λαιμόκοψη, στη δεξιά άκρη του ρούχου, στερεωμένη με λευκή κλωστή σε μεταλλική αλυσίδα, κρέμεται μια ζυγή κουμπιά, δώδεκα αμυγδαλόσχημα μεταλλικά κοσμήματα στο χρώμα του μπρούντζου, με ραμφοειδή απόληξη που πάνω της είναι χαραγμένα μικρά, στρογγυλά ματάκια. Για να μη χαλάσει η φόρμα του επενδύτη, οι γυναίκες όχι μόνο δεν κάθονταν επάνω του αλλά συχνά εφάρμοζαν το στράκωμα: "δρόσιζαν" τα ρούχα, τα δίπλωναν και τα έβαζαν κάτω από το στρώμα για να διατηρούνται οι τσακίσεις.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
λουλούδι, φύλλα
Ύψος
1.060
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Ήπειρος | Ιωαννίνων
Πωγώνι
Υλικά
κορδόνι μεταξωτό
κράμα μετάλλων
μαλλί
μεταξοκλωστή
τσόχα
Τεχνικές
επίρραπτη
κέντημα, ίση
κέντημα, γαζί
κέντημα, ψαροκόκαλο
κεντητή ένωση
υφαντό βιομηχανικό
υφαντό, νεροτριβή
χυτή
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Ηλικία
νέα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Χρήστης
γυναίκα
Ηλικία
νέα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Ήπειρος | Ιωαννίνων
Πωγώνι
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Άντζακα-Βέη, Ε. 1966, "Η τοπική ενδυμασία του Πωγωνίου", Εθνογραφικά 10: 19-90, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Βακάλης, Θ. χ.χ., Τα Άνω Ραβένια και τα Δυτικότερα Ζαγοροχώρια. Ιστορία, Πολιτισμός, Θεσμοί, Λαογραφία, Μίλητος.
Παπαντωνίου, Ι. 1996, Ελληνικές Τοπικές Ενδυμασίες, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα