αμάνικος επενδύτης 4306/10
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Μπορντούρα μπροστινού ανοίγματος: λεπτομέρεια και τελείωμα
Μπορντούρα μπροστινού ανοίγματος: λεπτομέρεια και τελείωμα
Κέντημα μπορντούρας βάσης 
Κέντημα μπορντούρας βάσης 
Διακόσμηση κάτω από αριστερό χέρι
Διακόσμηση κάτω από αριστερό χέρι
Διακόσμηση κάτω από δεξιό χέρι
Διακόσμηση κάτω από δεξιό χέρι
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
4306/10
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
γρίζα, γρίζο, ρούχο
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γρίζα, ο νυφιάτικος και γιορτινός αμάνικος επενδύτης που απαντά αποκλειστικά στα Μεσόγεια και το Μενίδι. Καθώς το κέντημα στα πουκάμισα άρχισε να ψηλώνει, τα γρίζα άρχισαν να κονταίνουν και, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, έφταναν μόνο ως την αρχή των μηρών. Λίγο πριν το τέλος του ίδιου αιώνα, τα διπλά γρίζα εξέλιπαν και αντικαταστάθηκαν από μονές γρίζες. Το χρυσοκέντημα, και εδώ όπως και στ' άλλα τμήματα της φορεσιάς, εμφανίζεται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι φτιαγμένη από λευκό, μάλλινο αγοραστό ύφασμα εισαγωγής και φορδραρισμένη με λευκό σαγιάκι, το σαγιάκι της ντριστέλας, το μάλλινο ύφασμα που οι γυναίκες έχουν υφάνει και επεξεργαστεί στη νεροτριβή, ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Όλα της τα ανοίγματα στολίζονται με βαθύ βυσσινί βελούδο
που στη μπορντούρα της βάσης φθάνει τα 14εκ. Το βελούδο περιβάλλεται από ασημογάιτανο, μονό ή διπλό. Η γρίζα έχει κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά, από πάνω ως κάτω, και είναι φτιαγμένη από ένα φύλλο στην πλάτη, από ένα φύλλο αριστερά και δεξιά μπροστά, και δύο πλαϊνές λόξες που συμπληρώνονται με βελούδο κάτω από το άνοιγμα του χεριού. Ο βελούδινος διάκοσμος είναι φοδραρισμένος με χρυσοκίτρινο βαμβακερό σατέν, και στο μπροστινό άνοιγμα όπως και στη βάση είναι ενισχυμένο εσωτερικά με χαρτί. Δυο αδιόρατες, οριζόντιες ραφές μπροστά υποδηλώνουν ότι οι "τιράντες" της γρίζας είχαν κοπεί χωριστά. Το βελούδο του μπροστινού ανοίγματος ξεκινάει τριγωνικά, μέσα από τα γαϊτάνια, για να φαρδύνει στη συνέχεια καταλήγοντας σε πλατιά, τετράγωνη γλώσσα, κοντύτερη κατά 5εκ. από την μπορντούρα της βάσης. Η εσωτερική πλευρά της γλώσσας πέφτει λίγο χαμηλότερα από την αρχή της μπορντούρας με την οποία αποχωρίζεται στα τελευταία 2εκ. Το άνοιγμα διακοσμείται με σειρά από τρέχουσες σπείρες με ενδιάμεσες πούλιες, ενώ τρεις μεγαλύτερες στολίζουν και την πλευρά της γλώσσας. Τρέχουσες σπείρες διακοσμούν ολόγυρα, το τελείωμα του λευκού πανιού καθώς και τη βελούδινη μπορντούρα σε αντίθετη φορά. Το άνοιγμα των χεριών καλύπτει μπροστά στενή λωρίδα βελούδου που φαρδαίνει πλησιάζοντας προς τους ώμους. Στην πίσω πλευρά, το βελούδο φαρδαίνει περισσότερο και φθάνει στο τελικό του πλάτος στο κάτω άνοιγμα του χεριού και ως το σημείο που ενώνεται με τη λόξα. Εκεί τέσσερις σειρές διπλό ασημένιο κορδόνι στερεωμένες στη μία πλευρά, ενώνονται με θηλιά με άλλες τέσσερις που ξεκινούν από την απέναντι πλευρά. Κάτω ακριβώς από το βελούδο και ανάμεσα στις δύο ραφές της λόξας απλώνονται πέντε όμοια μοτίβα με μακρύ σώμα, φτιαγμένο από διπλό γαϊτάνι που απολήγει σε στρογγυλές κεφαλές που γεμίζουν με αργυρόνημα και διακοσμούνται με χρωματιστή χάντρα. Σώζονται μία κίτρινη, μια ροζ και μια μαύρη αριστερά, ενώ δεξιά σώζονται όλες: κίτρινη, πράσινη, ροζ, θαλασσιά και κόκκινη. Το αργυρόνημα που συνοδεύει το βελούδο στο μπροστινό άνοιγμα των χεριών με απλό ζιγκ-ζαγκ ενώ σε όλες τις άλλες κατακόρυφες διαδρομές του σχηματίζει ζιγκ-ζαγκ με μικρή θηλιά και ενδιάμεσες πούλιες, συνδυάζει και τα δύο στολίζοντας το πλαϊνό μοτίβο. Η ποικιλμένη του εκδοχή στολίζει τις κεφαλές και τις εξωτερικές του πλευρές. Εσωτερικά, ανάμεσα στους κορμούς, σειρά από μικρούς κόμπους. Στη γωνία του μπροστινού φύλλου έχει κεντηθεί λεπτό φυτικό μοτίβο: λοξός μίσχος με δυο φύλλα και τρία λουλούδια σε σχήμα ρόμβου με διπλό περίγραμμα και μικρούς κόμπους. Τα δύο πλαϊνά είναι συμμετρικά ενώ το κεντρικό είναι ψηλότερο και μεγαλύτερο.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σπείρες, λουλούδια
Ύψος
0.580
Πλάτος
0.410
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
γριζάδες, χρυσοραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
αργυρόνημα
βελούδο
γαϊτάνι ασημένιο
κορδόνι ασημένιο
μαλλί
πούλιες
σατέν βαμβακερό
χάντρες
χαρτόνι
Τεχνικές
ασημοκέντημα 
υφαντό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
11-18/6/1965
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Ζώρα, Π. 1981, Κεντήματα και κοσμήματα της ελληνικής φορεσιάς, Αθήνα, ΥΠ.ΠΟ - Μ.Ε.Λ.Τ.
Κουλοχέρη, Μ. 2004, Σπάτων Ένδυσις, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων Σπάτων.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα