αμάνικος επενδύτης 5790/6
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Μπορντούρα μπροστινού ανοίγματος: λεπτομέρεια και τελείωμα
Μπορντούρα μπροστινού ανοίγματος: λεπτομέρεια και τελείωμα
Κέντημα μπορντούρας βάσης 
Κέντημα μπορντούρας βάσης 
Διακόσμηση κάτω από το άνοιγμα των χεριών 
Διακόσμηση κάτω από το άνοιγμα των χεριών 
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
5790/6
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
γρίζα, γρίζο, ρούχο
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γρίζα, ο νυφιάτικος και γιορτινός αμάνικος επενδύτης που απαντά αποκλειστικά στα Μεσόγεια και το Μενίδι. Καθώς το κέντημα στα πουκάμισα άρχισε να ψηλώνει, τα γρίζα άρχισαν να κονταίνουν και, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, έφταναν μόνο ως την αρχή των μηρών. Λίγο πριν το τέλος του ίδιου αιώνα, τα διπλά γρίζα εξέλιπαν και αντικαταστάθηκαν από μονές γρίζες. Το χρυσοκέντημα, και εδώ όπως και στ' άλλα τμήματα της φορεσιάς, εμφανίζεται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι φτιαγμένη από λευκό, μάλλινο αγοραστό ύφασμα εισαγωγής και φορδραρισμένη με λευκό σαγιάκι, το σαγιάκι της ντριστέλας, το μάλλινο ύφασμα που οι γυναίκες έχουν υφάνει και επεξεργαστεί στη νεροτριβή, ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Το σαγιάκι έχει, εσωτερικά, κατακόρυφα γαζιά στερέωσης στην πλάτη.
Όλα της τα ανοίγματα στολίζονται με βαθύ βυσσινί βελούδο που στη μπορντούρα της βάσης φθάνει τα 11εκ. Το βελούδο περιβάλλεται από ασημένια γαϊτάνια, μονά, διπλά ή και τριπλά. Η γρίζα έχει κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά, από πάνω ως κάτω, και είναι φτιαγμένη από ένα φύλλο στην πλάτη, από ένα φύλλο αριστερά και δεξιά μπροστά, και δύο πλαϊνές λόξες που συμπληρώνονται με βελούδο κάτω από το άνοιγμα του χεριού. Ο βελούδινος διάκοσμος είναι φοδραρισμένος με πράσινο βαμβακερό πανί και μόνο στο άνοιγμα του χεριού, χαμηλά μπροστά, είναι ντυμένο με υπόλευκο πανί. Δυο αδιόρατες, οριζόντιες ραφές μπροστά υποδηλώνουν ότι οι "τιράντες" της γρίζας είχαν κοπεί χωριστά. Η λαιμόκοψη ντύνεται με στενή λωρίδα από βελούδο που στο μπροστινό άνοιγμα αρχίζει να φαρδαίνει σταματώντας 3εκ. πριν το βελούδινο τελείωμα της γρίζας με το οποίο σχηματίζει μικρό, τριγωνικό άνοιγμα. Μόνο η μία πλευρά της ταινίας είναι στερεωμένη στο μπροστινό φύλλο, ενώ η υπόλοιπη και το τελείωμά της είναι ελεύθερα. Η ταινία διακοσμείται με κατακόρυφη σειρά από τετραγωνισμένες σπείρες που, λίγο πριν το τελείωμα, διακόπτονται από στρογγυλή σπείρα με ακτινωτές απολήξεις που εγγράφεται σε σχήμα που θυμίζει κοχύλι, " το αυτί της Αφροδίτης". Στο τελείωμα της ταινίας, σχηματικό λουλούδι στην γωνία "πνίγεται" μέσα στις σειρές από τ' ασήμια που θα εξακτινωθούν από το πλάι του φωτίζοντας με λεπτές καμπύλες το βελούδο. Στο κομψό κέντημα της μπορντούρας, διανθισμένο με πούλιες, τα δύο τελευταία μοτίβα με τις καμπύλες τους σπάνε την αυστηρότητα της ακολουθίας των τετραγώνων. Το άνοιγμα των χεριών καλύπτει μπροστά στενή λωρίδα βελούδου που φαρδαίνει πλησιάζοντας προς τους ώμους. Στην πίσω πλευρά, το βελούδο φαρδαίνει περισσότερο και φθάνει στο τελικό του πλάτος στο κάτω άνοιγμα του χεριού και ως το σημείο που ενώνεται με τη λόξα. Εκεί τέσσερις σειρές διπλό ασημένιο κορδόνι στερεωμένες στη μία πλευρά, ενώνονται με θηλιά με άλλες τέσσερις που ξεκινούν από την απέναντι πλευρά. Κάτω ακριβώς από το βελούδο και ανάμεσα στις δύο ραφές της λόξας απλώνονται πέντε όμοια μοτίβα με μακρύ σώμα, φτιαγμένο από τριπλό γαϊτάνι, και στρογγυλή κεφαλή στην άκρη από γαϊτάνι γεμισμένο με ασημί γαλόνι. Το αργυρόνημα που σχηματίζει ζιγκ-ζαγκ με ενδιάμεση θηλιά περιτρέχει την εσωτερική πλευρά του βελούδου στο μπροστινό άνοιγμα, στο άνοιγμα των χεριών και πίσω στην πλάτη, περιγράφει τώρα και τους πέντε κορμούς των μοτίβων, έχοντας ανάμεσά τους σειρά από μικρές πούλιες. Οι κεφαλές στολίζονται ολόγυρα με έξι κομψά, ασημένια τριφυλλάκια. Τη βάση της γρίζας διακοσμούν τρεις σειρές με το ίδιο λεπτό μοτίβο, μία στο τελείωμα του λευκού πανιού και δύο στην βελούδινη μπορντούρα, το κάτω ορθό, το επάνω αντεστραμμένο. Οξυκόρυφο ρομβοειδές σχήμα ανάμεσα σε δυο φύλλα, βυθίζεται μέσα σε συμμετρικά αντίθετες και ανοιχτές σπείρες που ξετυλίγονται ζευγαρώνοντας με την πλαϊνή τους. Και εδώ μικρές πούλιες προσθέτουν στην κομψότητα του σχεδίου.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σπείρες, λουλούδια
Ύψος
0.600
Πλάτος
0.440
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
γριζάδες, χρυσοραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
αργυρόνημα
βαμβάκι
βελούδο
γαλόνι ασημένιο
γαϊτάνι ασημένιο
κορδόνι ασημένιο
μαλλί
πούλιες
Τεχνικές
ασημοκέντημα 
υφαντό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
28/6/1968
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Ζώρα, Π. 1981, Κεντήματα και κοσμήματα της ελληνικής φορεσιάς, Αθήνα, ΥΠ.ΠΟ - Μ.Ε.Λ.Τ.
Κουλοχέρη, Μ. 2004, Σπάτων Ένδυσις, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων Σπάτων.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα