φουστάνι 5875/19
Φ'στάνι περιστερένιο ή γκαγκωτό
Φ'στάνι περιστερένιο ή γκαγκωτό
Φ'στάνι περιστερένιο ή γκαγκωτό
Φ'στάνι περιστερένιο ή γκαγκωτό
Φ'στάνι περιστερένιο ή γκαγκωτό, πίσω όψη
Φ'στάνι περιστερένιο ή γκαγκωτό, πίσω όψη
Λεπτομέρεια διακόσμου στον ποδόγυρο: περδίκες με νεράκι και βεργάκο στην κάτω ζώνη, μήλο, περιστέρα και σχηματοποιημένο δέντρο στη μεσαία και περιστέρα στην άνω.
Λεπτομέρεια διακόσμου στον ποδόγυρο: περδίκες με νεράκι και βεργάκο στην κάτω ζώνη, μήλο, περιστέρα και σχηματοποιημένο δέντρο στη μεσαία και περιστέρα στην άνω.
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
5875/19
Όνομα αντικειμένου
φουστάνι
Άλλο / Τοπικό όνομα
φ'στάνι περιστερένιο ή γκαγκωτό
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
20ός αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Φ'στάνι περιστερένιο ή γκογκωτό ή γκαγκωτό, γυναικείο, αμάνικο, βαμβακερό (τύπου τζιν) φουστάνι μπλε χρώματος. Υφαίνεται από τις ίδιες τις γυναίκες στον αργαλειό, βάφεται από το μπογιατζή με λουλάκι και επεξεργάζεται με νισεστέ και γυαλί (γυάλωμα). Αποτελείται από ένα φύλλο υφάσματος μπρος - πίσω, τη μάνα, χωρίς ραφή στους ώμους, και από δύο τριγωνικά σε κάθε πλάι, τα λαγκιόλια. Τα τελευταία ενώνονται με τη μάνα με βελονιά γαζί και μεταξύ τους με πατητή βελονιά. Ύστερα γίνονται τα ανοίγματα, τετράγωνο του λαιμού και βαθιά, λοξά των χεριών, καβαδούρες, που τελικά αφήνουν δύο στενές κατακόρυφες λωρίδες υφάσματος ως τιράντες. Στο ύψος του στήθους ανοίγονται δύο κατακόρυφες οπές, οι κορφουλήθρες ή βυζουλήθρες, και κάτω από αυτές υπάρχει οριζόντια πιέτα, η πόστα. Ακολούθως, συνήθως γίνεται
το μπουχάσωμα, ρέλιασμα, των τελειωμάτων με κόκκινο, βαμβακερό, αγοραστό πανί (το φ'στάνι αυτό δεν είναι μπουχασωμένο) και ύστερα το κέντημα με κύριο χαρακτηριστικό το ελαφρά κλωσμένο βαμβάκι και ένα ειδικό είδος βελονιάς, την απολυτή. Τέλος, τοποθετούνται τα πανάδια ή μασκαλίδια, πρόσθετα κομμάτια υφάσματος, συνήθως από τσίτια (και αυτά απουσιάζουν). Από άποψη διακόσμησης, το φ'στάνι πρέπει να ανήκε στην κατηγορία των φουστανιών με τρανό κέντο καθώς ο ποδόγυρος είναι κεντημένος με λευκό βαμβάκι όπως οι τσούκνες. Οι κορφουλήθρες και το άνοιγμα του λαιμού είναι γαρνιρισμένα με κόκκινη, μάλλινη κλωστή. Επιπλέον, στον αυχένα και τις τιράντες, εσωτερικά από το ρέλιασμα, υπάρχει γαρνίρισμα με επίρραπτο, λευκό σειρήτι. Η διακόσμηση του κόρφου των φ'στανιών είναι συνήθως εξαιρετικά πλούσια. Εδώ, περιορίζεται σε μια οριζόντια, κεντητή με ροζ μάλλινα νήματα, ευθεία γραμμή και δύο συγκλίνουσες που σχηματίζουν τρίγωνο στο κέντρο του στήθους (το γεγονός της ελλιπούς διακόσμησης σε συνδυασμό με τον εντοπισμένο, έντονο αποχρωματισμό του υφάσματος προκαλεί εντύπωση και ερωτηματικά). Η διακόσμηση της πλάτης είναι εξίσου απλή. Τέσσερα σχηματοποιημένα φυτικά μοτίβα, εγεγγραμμένα σε σχεδόν τρίγωνα πλαίσια, ορίζουν παραλληλόγραμμο, του οποίου το κέντρο κοσμούν τρία λιτά, μικρά σχηματοποιημένα μοτίβα. Στον ποδόγυρο από κάτω προς τα πάνω συναντούμε ζώνη με περδίκες ή πατούδες που έχουν στο κάτω μέρος το νεράκι (μαιανδροειδή γραμμή) και από πάνω το βεργάκο (είδος γαζιού). Ακολουθούν δευτερεύοντα διακοσμητικά θέματα: οχτώ μήλα, ρόδακες με σταυρό στο κέντρο και σπείρες, καμωμένοι με μουλινέδες. Εκατέρωθεν των μήλων, κεντημένες με ροζ και τσαγαλί μάλλινα νήματα με βελονιά γαζί, εγκυμονούσες περιστέρες. Στο φύλλο της μάνας, μεταξύ των περιστέρων από ένα σχηματοποιημένο δεντράκι, καμωμένο με λευκές βαμβακερές, ροζ, τσαγαλί και μπεζ μάλινες κλωστές, με πλακέ βελονιά, και χρυσόνημα για το περίγραμμα. Πάνω από κάθε μήλο, εγκυμονούσες περιστέρες, απ' όπου παίρνει και το όνομά του το φ'στάνι, καμωμένες με λευκό, ελαφρά κλωσμένο βαμβάκι. Στις τιράντες έκαναν οριζόντιες ψαλιδιές γιατί το άνοιγμα αλλιώς ήταν πολύ μικρό για να φορεθεί το ένδυμα. Στις καβαδούρες υπάρχουν κατακόρυφα πρόχειρα πιασίματα για να μειωθεί το φάρδος του φουστανιού (μεταγενέστερη επέμβαση).
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
μήλο
Διάκοσμος
ζωομορφικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
εγκυμονούσες περιστέρες
Διάκοσμος
θρησκευτικά θέματα
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σταυροί
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
περδίκες με νεράκι και βεργάκο
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Ύψος
1.080
Πλάτος
0.420
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες, μπογιατζής
Χρόνος κατασκευής
20ός αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θράκη | Έβρου
Καρωτή
Υλικά
βαμβάκι
βαμβακερή κλωστή
μάλλινη κλωστή
μουλινέ κλωστή
σειρήτι
χρυσοκλωστή
Τεχνικές
βαφή, λουλάκιασμα
γυάλωμα
επίρραπτη
κέντημα, γαζί
κέντημα μετρητό, απολυτή
κέντημα, πατητή
κέντημα, πλακέ
υφαντό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Μάρηδες
Χρήστης
γυναίκα
Ηλικία
νέα
Σκοπός χρήσης
Πιθανότατα φοριέται από νιόπαντρες καθώς έχει κεντημένες εγκυμονούσες περιστέρες
Χρόνος χρήσης
20ός αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θράκη | Έβρου
Καρωτή
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Μελίδου-Κεφαλά, Ν. 2000, "Οι παραδοσιακές ενδυμασίες των Μάρηδων (1910-1970)", Ενδυματολογικά 1: 108-145, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Μελίδου-Κεφαλά, Ν. 2002, "Παραδοσιακές ενδυμασίες της Θράκης" στο Ημερολόγιο του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων.
Παπαντωνίου, Ι. 1978, "Συμβολή στη μελέτη της γυναικείας ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς", Εθνογραφικά 1: 5-92, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Παπαντωνίου, Ι. 1996, Ελληνικές Τοπικές Ενδυμασίες, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα