μανικωτό ζακέτο 10847
Φέρμελη, ανδρικό, μανικωτό ζακέτο από βυσσινί βελούδο
Φέρμελη, ανδρικό, μανικωτό ζακέτο από βυσσινί βελούδο
Φέρμελη, ανδρικό, μανικωτό ζακέτο από βυσσινί βελούδο
Φέρμελη, ανδρικό, μανικωτό ζακέτο από βυσσινί βελούδο
Φέρμελη, πίσω όψη
Φέρμελη, πίσω όψη
Λεπτομέρεια τερζήδικου διακόσμου στο μπροστινό άνοιγμα
Λεπτομέρεια τερζήδικου διακόσμου στο μπροστινό άνοιγμα
Λεπτομέρεια διακόσμου στο μανίκι, μπροστινή όψη
Λεπτομέρεια διακόσμου στο μανίκι, μπροστινή όψη
Λεπτομέρεια διακόσμου στο μανίκι, πίσω όψη
Λεπτομέρεια διακόσμου στο μανίκι, πίσω όψη
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
10847
Όνομα αντικειμένου
μανικωτό ζακέτο
Άλλο / Τοπικό όνομα
φέρμελη
Τυπολογία
φορεσιά με φουστανέλα
Χρόνος κατασκευής
19ος αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Φέρμελη ή μεϊντάνι, ανδρικό, μανικωτό βυσσινί βελούδινο ζακέτο, εξάρτημα της φορεσιάς του φουστανελά που φορέθηκε αρχικά από τους αρματολούς, τους κλέφτες και του αγωνιστές του 1821, γύρω στα μέσα του 19ου αιώνα, καθιερώθηκε από τον Όθωνα ως αυλική ενδυμασία και στη συνέχεια εξαπλώθηκε ως επίσημη (γιορτινή) ενδυμασία όλων των αγροτικών και ποιμενικών πληθυσμών της χώρας. Η φέρμελη φοριέται μετά το γιλέκι (αμάνικο ζακέτο) και πριν το φερμεδογέδεκο ή φερμελωτό γιλέκι (αμάνικο ζακέτο με μεγάλα κουμπιά). Στη Νάουσα αποκαλείται πισλί και φοριέται από τους Γιανίτσαρους κατά το αποκριάτικο έθιμο "Γιανίτσαροι και Μπούλες". Αποτελείται από τα δύο μπροστινά φύλλα και το τραπεζιόσχημο φύλλο της πλάτης. Στα πλευρά, δύο τραπεζιόσχημα φύλλα δίνουν φάρδος στο ένδυμα. Φέρει κυκλική λαιμόκοψη, όρθιο γιακά και κατακόρυφο άνοιγμα
μπροστά. Στις ωμοπλάτες, κάθετα στον κορμό, είναι ραμμένα τα μανίκια, μήκους 81εκ. και φάρδους 13εκ, χωρίς ραφή στην εσωτερική πλευρά του ώμου, στη μασχάλη και κατά μήκος του βραχίονα εσωτερικά, εκτός από περιορισμένη έκταση λίγο πιο κάτω από τον αγκώνα, όπου υπάρχει ένωση με γαϊτάνια. Το καπάκι των μανικιών έχει οξεία απόληξη και καμπυλόσχημες πλευρές. Στο τελείωμα κάθε μανικιού έχει αφαιρεθεί κομμάτι με ορθή γωνία και καμπύλη πλευρά. Το ζακέτο είναι φοδραρισμένο με ανοιχτό βυσσινί βαμβακερό σατέν ύφασμα. Φέρει πλούσιο επίρραπτο κέντημα από βυσσινί μεταξωτά γαϊτάνια και κορδόνια, καμωμένο σύμφωνα με την τερζήδικη τεχνική. Ολόγυρα είναι γαρνιρισμένο με σειρές γαϊτάνι, η κεντρική από τις οποίες συστρέφεται σχηματίζοντας δίλοβα μοτίβα. Μάλιστα, στο γύρο του ζακέτου, καθώς τα γαϊτάνια συστρέφονται, σχηματίζουν πυκνό ζιγκ - ζαγκ, ενώ στο γύρο των μανικιών και στο κατακόρυφο άνοιγμα του ζακέτου σπειρομαίανδρους. Επιπλέον, το γαρνίρισμα του φύλλου των μανικιών στη μασχάλη και στην εσωτερική πλευρά του βραχίονα γίνεται με θηλιές και ημικύκλια. Στα μπροστινά φύλλα, μετά τις ευθείες γραμμές ακολουθεί κατακόρυφη ταινιόσχημη σύνθεση από σιγμοειδή, επαναλαμβανόμενα και συμπλεκόμενα κλαδιά με φύλλα και άνθη. Το μπροστινό άνοιγμα κλείνει με δεκαέξι πλεχτά, απιοειδή κουμπιά που βρίσκονται στη δεξιά πλευρά και εφαρμόζουν σε θηλιές της αριστερής. Πίσω από τις θηλιές, εσωτερικά επίρραπτη λωρίδα βελούδου. Στην πλάτη, οι ενώσεις των φύλλων διακοσμούνται με σειρές από γαϊτάνια. Στην πλευρά του μανικιού με την ορθή γωνία, τα γαϊτάνια σχηματίζουν ορθογώνιο τρίγωνο με καμπυλόσχημη υποτείνουσα, συμπληρωματικό προς το κομμάτι που έχει αφαιρεθεί από την άλλη πλευρά του φύλλου. Την υποτείνουσα της πρώτης πλευράς ακολουθούν θηλιές από κορδόνι, όπου εφαρμόζουν έντεκα πλεχτά, σφαιρικά κουμπιά της δεύτερης πλευράς, διατεταγμένα κι αυτά καμπυλόσχημα. Το καπάκι των μανικιών είναι διακοσμημένο με ταινιόσχημη σύνθεση, όπως αυτή των μπροστινών φύλλων, με οξεία απόληξη, αντικριστά τοποθετημένη σε δεύτερη, όμοια σύνθεση που ξεκινά από την άνω μπροστινή γωνία του φύλλου των μανικιών. Τέλος, την εξωτερική πλευρά του βραχίονα κοσμεί επίμηκες μοτίβο που στον αγκώνα αναπτύσσεται ρομβοειδώς.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Ύψος
0.360
Πλάτος
0.270
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
19ος αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Μακεδονία | Ημαθίας
Νάουσα
Ελλάδα | Πελοπόννησος
-
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα
-
Υλικά
βελούδο
γαϊτάνι μεταξωτό
κορδόνι μεταξωτό
κουμπί πλεχτό
σατέν βαμβακερό
Τεχνικές
επίρραπτη
κέντημα, τερζήδικο
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Χρήστης
άντρας
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
19ος αι.
Χρήστης
άντρας
Ηλικία
νέος
Κοινωνική ηλικία
ανύπαντρος
Περίοδος χρήσης
Απόκριες
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
19ος αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα
-
Ελλάδα | Μακεδονία | Ημαθίας
Νάουσα
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
3/5/1982
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Λαδά-Μινώτου, Μ. κ.ά. 1993, Ελληνικές φορεσιές, Αθήνα, Ιστορική και Εθνολογική Εταιρεία της Ελλάδος.
Μπάιτσης, Τ. 2001, Γιανίτσαροι και Μπούλες της Νιάουστας, Θεσσαλονίκη, Όμιλος "Γενίτσαροι και Μπούλες".
Παπαντωνίου, Ι. 1978, "Συμβολή στη μελέτη της γυναικείας ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς", Εθνογραφικά 1: 5-92, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Παπαντωνίου, Ι. 1996, Ελληνικές Τοπικές Ενδυμασίες, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Παπαντωνίου, Ι. 2000, Η ελληνική ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Αθήνα, Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος - Καπόν.
Χατζημιχάλη, Α. 1948-1954, Ελληνικαί εθνικαί ενδυμασίαι Α΄-Β΄, Αθήνα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα