πουκάμισο 426,α
Λιθένδυτο γυναικείο πουκάμισο 
Λιθένδυτο γυναικείο πουκάμισο 
Λιθένδυτο γυναικείο πουκάμισο, πίσω όψη 
Λιθένδυτο γυναικείο πουκάμισο, πίσω όψη 
Επίρραπτος χρυσός διάκοσμος 
Επίρραπτος χρυσός διάκοσμος 
Επίρραπτος χρυσός διάκοσμος ποδόγυρου
Επίρραπτος χρυσός διάκοσμος ποδόγυρου
Λιθένδυτο γυναικείο πουκάμισο 
Λιθένδυτο γυναικείο πουκάμισο 
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
426,α
Όνομα αντικειμένου
πουκάμισο
Τυπολογία
βυζαντινής έμπνευσης
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Ναι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Λιθένδυτο γυναικείο πουκάμισο από στόφα με ενυφασμένα χρυσοκίτρινα σχέδια πάνω σε υπόλευκο κάμπο. Ο σχηματοποιημένος διάκοσμος του υφάσματος εμφανίζει κυκλικά ελλειψοειδή μοτίβα με γλωσσωτά πλαίσια. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει κλαδάκι με λουλούδια και φύλλα. Το πουκάμισο είναι φτιαγμένο από δυο φύλλα και έχει στρογγυλή λαιμόκοψη. Το μπροστινό του άνοιγμα κλείνει με δυο σούστες. Το φύλλο του πουκάμισου είναι κομμένο σε σχήμα "Τ" με κοντές κεραίες που σχηματίζουν τμήμα των μανικιών. Το υπόλοιπο μανίκι στενεύει προς το τελείωμά του με ψηλή πένσα. Ο επίρραπτος διάκοσμος επικεντρώνεται χαμηλά, στον ποδόγυρο και λίγο ψηλότερα απ' αυτόν, στα πλαϊνά τμήματα της μπροστινής όψης. Εκεί, δύο συμμετρικά, ορθογώνια χρυσά ταβλία(;) έχουν κεντηθεί με πορφυρές κλωστές. Το κέντημα εκτελείται ως προς κατακόρυφο άξονα που δημιουργεί λεπτός μίσχος
με ελικοειδείς αποφύσεις στη βάση του και λογχόσχημη απόληξη στραμμένη προς το έδαφος. Συμμετρικά, στις δυο του πλευρές, παχύτερος μίσχος ελίσσεται κλείνοντας στις καμπύλες του δυο φύλλα κισσού. Η τελική εντύπωση θυμίζει αντεστραμμένο καρδιόσχημο μοτίβο. Ο πολύχρωμος διάκοσμος στον ποδόγυρο (ύψους 22εκ.) φιλοξενείται από πορφυρό μεταξωτό που φαίνεται μόνο σε στενές κατακόρυφες ταινίες. Τρεις ανοιχτοκόκκινες, οριζόντιες κορδέλες οριοθετούν τις δυο πανομοιότυπες ζώνες του κεντηματος. Τα ορθογώνια διάχωρα που φτιάχνουν οι δυο αποχρώσεις του κόκκινου, γεμίζουν με χρυσές κλωστές. Στις γωνίες κάθε χρυσού ορθογώνιου, από ένα στρογγυλό μαργαριτάρι. Στο κέντρο τους, στρογγυλό, πολυεδρικό σμαράγδι προβάλλει πάνω σε πράσινο κεντρικό ορθογώνιο τόσο φαρδύ όσο και το πετράδι. Ο διάκοσμος του ποδόγυρου τελειώνει καλύπτοντας τις πλευρές της πίσω όψης. Οι περισσότερες από τις γιορτές του Λυκείου των Ελληνίδων, που ξεκίνησαν το 1911 στο Ζάππειο, συμβαδίζουν είτε με εθνικούς εορτασμούς, είτε με την έλευση επιφανών ξένων, είτε με διεθνή συνέδρια στην Αθήνα . Η συλλογή του Λυκείου από ιστορικά αντίγραφα ενδυμασιών συνδέεται άμεσα με τις «Μεγάλες Εθνικές Εορτές» στο Παναθηναϊκό Στάδιο που, από το 1914, καθιερώνονται ως ετήσιες, και στις οποίες «πλαστικαί εικόνες» αναβιώνουν μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Όταν, ύστερα από δεκαετή διακοπή, οι γιορτές του Σταδίου επαναλαμβάνονται, η αναδρομή στο απώτερο παρελθόν εκφράζεται μέσα από α) τον μινωικό πολιτισμό όπως τον αποκάλυψαν οι ανασκαφές του Sir Arthur Evans, β) τις Αμαζόνες, γ) τις ντυμένες από την Εύα Σικελιανού Ωκεανίδες του Προμηθέα Δεσμώτη, δ) τις Εστιάδες, ε) τις κόρες της κλασικής εποχής και στ) τις βυζαντινές πριγκίπισσες. Εικονογραφώντας την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού, οι ιστορικές περίοδοι παρουσιάζονται με «στυλιζαρισμένες βουβές εικόνες (tableaux vivants)», που αναπαριστούν ένα επιλεγμένο θέμα για την κάθε εποχή. Οι ενδυμασίες αντιγράφουν από όσα έργα τέχνης έχουν διασωθεί: τοιχογραφίες Κνωσού, Αγ. Τριάδας, Τίρυνθας και Θηβών, μινωικά ειδώλια, κόρες της Ακροπόλεως, αρχαία ανάγλυφα, αγάλματα, αγγειογραφίες, βυζαντινές αγιογραφίες, μικρογραφίες χειρογράφων, ψηφιδωτά κ.ά. Η «Εκλογή Βασιλικής Νύμφης» είναι το θέμα που αντιπροσωπεύει την βυζαντινή περίοδο. Την κατασκευή των ενδυμάτων χρηματοδότησε ο Αντώνης Μπενάκης το 1929 με δωρεά 2.000 δραχμών. Την επίβλεψη και επιμέλεια ανέλαβε το γνωστό ζεύγος βυζαντινολόγων Γιώργου και Μαρίας Σωτηρίου. Η επιλογή των υφασμάτων, που απηχούν τόσο δυτικές όσο και ανατολίτικες επιδράσεις, επιχειρεί να αποδώσει την αγάπη των Βυζαντινών για την ποικιλία και τη λάμψη των χρωμάτων. Άσημα αποκαλούνται τα μη έγχρωμα υφάσματα. Τα ενδύματα γενικά λέγονται ρούχα ή ιμάτια και, ανάλογα με το ύφασμα αλλά κυρίως τον διάκοσμο, συνοδεύονται από ποικίλους επιθετικούς προσδιορισμούς. Σηρικό είναι το ρούχο από μετάξι ή από κάθε διάφανο πολυτελές ύφασμα, τη χρήση του οποίου καυτηριάζουν οι Πατέρες. Ζωηρόχρωμες κατακόρυφες ή οριζόντιες ταινίες, στην πραγματικότητα ενυφασμένες, φτιάχνουν τα λωρωτά φορέματα αρχόντων και ισχυρών, ορθόσημα ή πλατύσημα αντιστοίχως. Εξεμπλωτά ή πλουμιστά λέγονται τα φορέματα τα στολισμένα με υφαντά ή κεντητά κοσμήματα, τα εξέμπλια (exemplum) ή πλουμία (plumus). Κλαπωτά ονομάζονται τα ρούχα με ενυφασμένους ή κεντητούς κλάβους (από το τετράγωνο σχήμα της κεφαλής του καρφιού, clavi). Κλάβοι όμως λέγονται και οι πορφυρές διακοσμητικές λωρίδες γύρω από το λαιμό, στο στήθος, στο γύρο των μανικιών ή στον ποδόγυρο. Στα επιρράμματα των ρούχων ανήκουν τα ταβλία, κομμάτια υφάσματος κομμένα ορθογώνια ή λοξά που, αν είναι κόκκινα, λέγονται πλουμάτα. Τα σηγμέντα (segmenta), σημέντα στην καθομιλουμένη, δηλώνουν τον ετερόχρωμο επίρραπτο διάκοσμο στις άκρες του ρούχου, που φέρει τετράγωνα κοσμήματα. Κάθε βυζαντινό αντίγραφο της συλλογής του Λυκείου των Ελληνίδων είναι μια αλλαγή, μια εξαιρετική «αλλαξιά» δηλαδή, για περιστάσεις γιορτινές ή επίσημες. Ρούχα αρχοντικά, βασιλικά, με ενυφασμένους λίθους πολύτιμους και μαργαριτάρια. Λέγονται περιμάρμαρα ή περιμάργαρα, λιθένδυτα ή μαρμαρένδυτα, από το ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει «απαστράπτω». Δεν είναι, άλλωστε, το έκστιλβον το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πολυτέλειας;
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
μίσχοι 
Ύψος
1.400
Πλάτος
0.830
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
Λύκειον των Ελληνίδων
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Σκοπός κατασκευής
Η αναβίωση και εικονογράφηση της βυζαντινής περιόδου της ελληνικής ιστορίας.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Αθήνα
Υλικά
κορδέλα μεταξωτή
μετάξι
μεταξοκλωστή
πέρλα
στόφα μεταξωτή
συνθετικό
χάντρες πλαστικές
χρυσοκλωστή
Τεχνικές
επίρραπτη
κέντημα μηχανής
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Σκοπός χρήσης
Η ενσάρκωση προσώπων από την βυζαντινή περίοδο της ελληνικής ιστορίας, σε μεγάλες γιορτές, ενθικές και άλλες. 
Χρόνος χρήσης
20ός αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Αθήνα
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Κουκουλές, Φ. 1948-1957, "Περί τα βυζαντινά φορέματα" στο Βυζαντινών βίος και πολιτισμός 2: 5-59, Αθήνα, Παπαζήσης (ανατ., χ.χ.).
Λουτζάκη, Ρ. 2007, "Λύκειο των Ελληνίδων: Από το Παναθηναϊκό Στάδιο (1914) στη σκηνή του Μεγάρου Αθηνών (2005)" στο Π. Κάβουρας (επιμ.), Φολκλόρ και Παράδοση, Αθήνα, Fagotto.
Μπόμπου-Πρωτοπαπά, Ε. 1993, Το Λύκειο των Ελληνίδων, 1911-1991, Αθήνα, Λύκειο των Ελληνίδων.
Παπαντωνίου, Ι. 2000, Η ελληνική ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Αθήνα, Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος - Καπόν.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα