Το τμήμα εμφανίζεται με τη σημερινή του ονομασία στο αναθεωρημένο Καταστατικό του σωματείου το 1988, ωστόσο θεσμοθετείται για πρώτη φορά με το καταστατικό του 1930 ως «Τμήμα Ηθών, Εθίμων και Εθνικών Παραδόσεων» με πρώτη Έφορο την Ειρήνη Νικολαΐδου.

Το 1937 αναδιοργανώνεται πλήρως με Έφορο την Αντιπρόεδρο του ΛτΕ Άννα Τριανταφυλλίδου και διακρίνεται στις Εφορείες: α) Συγκεντρώσεως και μελέτης εθνικών στοιχείων, β) Διαδόσεως και πρακτικής εφαρμογής, γ) Οικοτεχνίας και δ) Συγκεντρώσεων οικογενειών προς ψυχαγωγίαν ελληνικού χαρακτήρος, ενώ το 1939 η Εφορεία Οικοτεχνίας γίνεται ανεξάρτητο τμήμα.

Μετά το θάνατο της Άννας Τριανταφυλλίδου, το 1960, Έφοροι έχουν αναλάβει οι Μάρθα Ρουσσέν, Σίτσα Μέγα, Κατερίνα Κορρέ-Ζωγράφου, Ρένα Λουτζάκη, Μαριλένα Κουκουλίθρα-Χαρισσοπούλου, Ελένη Τσαλδάρη και Αθηνά Μ. Συναρέλλη. Έφορος σήμερα είναι η Ζωή Σταματούκου.

Το 1963, μετά από πρόταση της τότε Προέδρου του ΛτΕ Χρυσούλας Καλλία και με χρηματοδότηση από τον τότε Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, δημιουργείται και υπάγεται στο τμήμα το «Αρχείο Λαογραφίας» με σκοπό την πλήρη μελέτη, από λαογραφικής απόψεως, ενδυμασιών, χορού, μουσικής, ιστορίας, αρχιτεκτονικής και εν γένει των παραδόσεων.

Την ίδια κιόλας χρονιά ξεκινούν, και εν συνεχεία συστηματοποιούνται, περιοδείες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας για τη συλλογή «λαογραφικής ύλης», ενώ παράλληλα διοργανώνονται κύκλοι λαογραφικών διαλέξεων-μαθημάτων από ειδικούς. Δια το Αρχείον Λαογραφίας, το 1965 προσλαμβάνεται η λαογράφος Μαρία Ιωαννίδου-Μπαρμπαρίγου, η οποία διέθετε μεγάλη εμπειρία στην έρευνα πεδίου και στην οργάνωση του λαογραφικού υλικού, καθώς από τα τέλη του Μεσοπολέμου εργαζόταν συστηματικά στην ομάδα ερευνητών που είχε συγκροτήσει ο Γεώργιος Μέγας.

Το Αρχείο σήμερα διαθέτει πλούσιο υλικό μαγνητοταινιών, ταινιών 8mm, κασετών vhs, ταινιών ήχου και φωτογραφιών που συγκεντρώθηκαν από επιτόπιες αποστολές και αποτυπώνουν ποικίλες και κατά τόπους μορφές και εκφράσεις του λαϊκού βίου, όπως εθιμικά δρώμενα, τελετουργίες των εορτών των Χριστουγέννων, του Πάσχα και της Αποκριάς, εκδηλώσεις της λαϊκής λατρείας, διαβατήρια έθιμα κ.ά. Ως επί το πλείστον πρόκειται για ανέκδοτο υλικό, αλλά αρκετά τεκμήρια έχουν χρησιμοποιηθεί στις δισκογραφικές εκδόσεις του Λυκείου των Ελληνίδων, σε προγράμματα παραστάσεων ή σε έντυπες εκδόσεις, όπως «Ο Τρανός Χορός στη Βλάστη Κοζάνης» και «Ο Καλόγερος. Ένα πολυσήμαντο θρακικό έθιμο».

Στις συλλογές του τμήματος περιλαμβάνεται και το «Δισκογραφικό Αρχείο», που σκοπό έχει την ενημέρωση των δασκάλων και των χορευτών του Λυκείου. Δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1990, με πρωτοβουλία του Λευτέρη Δρανδάκι, δασκάλου και Καλλιτεχνικού Διευθυντή του ΛτΕ, και με τη συνεργασία του Γιώργου Παπαδάκη, και περιλαμβάνει περισσότερους από 300 δίσκους βινυλίου LP και 1.200 ψηφιακούς δίσκους (cd).

Σήμερα η πρόσβαση και η χρήση του αρχειακού υλικού από ερευνητές γίνεται κατόπιν αποστολής σχετικού αιτήματος στο παρακάτω email:

Στις έως τώρα δραστηριότητες του τμήματος είναι η διεξαγωγή του Κουτλίδειου λαογραφικού διαγωνισμού για την καλύτερη συλλογή υλικού από Ελληνίδα, ο οποίος διενεργείτο υπό την εποπτεία του από το 1970 έως το 1981.

Επιπλέον,  η συνδιοργάνωση, από το 1990, μαζί με το τμήμα Εθνικών Χορών, των Πανελλήνιων Συναντήσεων Προέδρων, Εφόρων και Δασκάλων Χορού και του 1ου Χορευτικού Σεμιναρίου με θέμα τα Δωδεκάνησα στην Κάρπαθο το 1999.

Στο φάσμα των δραστηριοτήτων του τμήματος σήμερα συγκαταλέγονται οι εργασίες για την οργάνωση, τεκμηρίωση, διάσωση και ψηφιοποίηση των αρχείων που διαθέτει, με στόχο μελλοντικά να είναι προσβάσιμα σε όλους. Το τμήμα φροντίζει επίσης για τον συνεχή εμπλουτισμό του Αρχείου με τακτικές ή επ’ ευκαιρία αποστολές των στελεχών και των εθελοντών του -κυρίως μέλη της χορευτικής ομάδας του ΛτΕ-, τα οποία επιδιώκουν να επισκέπτονται είτε τα πεδία όπου περιηγήθηκαν οι παλαιότεροι συλλογείς, με σκοπό να παρακολουθήσουν τους μετασχηματισμούς των λαογραφικών φαινομένων ή νέα πεδία τα οποία παρουσιάζουν ενδιαφέρον βάσει νέων ερευνητικών ερωτημάτων.

Επιπλέον, το τμήμα οργανώνει διαλέξεις, ημερίδες και δράσεις που εστιάζουν στην προβολή του ανέκδοτου αρχειακού υλικού, στις βέλτιστες αρχειακές πρακτικές και στα ψηφιακά αποθετήρια.