αμάνικο ζακέτο 12380
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Φεγγάρι μπροστινού φύλλου 
Φεγγάρι μπροστινού φύλλου 
Κλειδιά μπροστινής μύτης
Κλειδιά μπροστινής μύτης
Οριζόντια, χαμηλή μπορντούρα πλάτης, λεπτομέρεια 
Οριζόντια, χαμηλή μπορντούρα πλάτης, λεπτομέρεια 
Ορθογώνιο πλάτης και γύρω διάκοσμος 
Ορθογώνιο πλάτης και γύρω διάκοσμος 
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
12380
Όνομα αντικειμένου
αμάνικο ζακέτο
Άλλο / Τοπικό όνομα
γιλέκι
Τυπολογία
φορεσιά με καβάδι
Χρόνος κατασκευής
τέλη 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γυναικείο γιλέκι που φοριέται πάνω από τον σαγιά στα χωριά του κύκλου της Καρδίτσας του νομού Τρικάλων. Το επίρραπτο κέντημά του με πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές (ουτράδες) που πότε τοποθετούνται ευθύγραμμα (ζέχια) ή άλλοτε σχηματίζουν γαϊτάνι (κοσανίτσα), ταιριάζει χρωματικά με την κεντητή λωρίδα του σαγιά. Στα χωριά της Καρδίτσας επικρατεί το πορτοκαλί, ενώ στα Μεγάλα Καλύβια τα χρώματα που κυριαρχούν είναι σκουρότερα, μαραγκά. Χαρακτηριστικό του γιλέκου είναι το μεγάλο του άνοιγμα στην τραχηλιά και στις μασχάλες και το μικρό του ύψος που σταματά πάνω από τη μέση. Είναι πάντα ρελιασμένο στα στριφώματα με ρούχο (τσόχα). Μέσα από τον ρούχο ράβονται σειρές ζέχια και ανάμεσά τους κεντιούνται τα διάφορα διακοσμητικά μοτίβα. Μονάχα ένα όρθιο, ορθογώνιο κομμάτι στο κέντρο της πλάτης μένει ακέντητο
για να φαίνονται οι μύτες, μια λεπτή δαντέλα που έπλεκαν παλιά οι γυναίκες με μαραγκή κλωστή και με το βελονάκι. Το γιλέκι είναι ρελιασμένο με σκούρα βυσσινί τσόχα και ντυμένο με συνθετική φόδρα σε κίτρινο χρώμα και κόκκινο στις πλαϊνές ραφές. Είναι φτιαγμένο από ένα φύλλο στην πλάτη που στρίβει μπροστά κάτω από τη δεξιά μασχάλη και από δύο μπροστινά φύλλα που ξεκινούν πίσω από τον ώμο και απολήγουν σε μακριές, ορθογώνιες μύτες. Στο μέσον περίπου της κάθε μύτης είναι στερεωμένη από μία θηλυκή κόπιτσα. Οι πλαϊνές ραφές είναι ιδιαίτερα κακότεχνες. Το κέντημα είναι φτιαγμένο πρόχειρα και "στα γρήγορα", μάλλον γεμίζοντας τις επιφάνειες με ζέχια παρά ζωγραφίζοντας ευκρινή διακοσμητικά σχέδια. Διακρίνεται σε τρία μέρη: αυτό της πλάτης από τους ώμους έως τις πλαϊνές ραφές, κι από ένα, συμμετρικό, στα δυο μπροστινά φύλλα. Το πορτοκαλί χρώμα κυριαρχεί στις μεταξωτές ουτράδες και συμπληρώνεται από πράσινο, μπλε και βυσσινί. Στα μπροστινά φύλλα προβάλλει κυκλικό σχήμα, το φεγγάρι. Στο φεγγάρι εγγράφεται σταυρός με τριγωνικές κεραίες που διακρίνονται μεταξύ τους με ασπροκόκκινη κοσανίτσα. Το γεγονός ότι το φεγγάριστρογγυλό) κεντιέται στις καραγκούνικες ποδιές μόνο για τις νέες και τις νύφες και ποτέ για μεγάλες γυναίκες, δημιουργεί την εντύπωση ότι ίσως πρόκειται για "γονιμικό σύμβολο". Το φεγγάρι πλαισιώνεται από δυο μεγάλες σπείρες, ενώ στο υπόλοιπο κέντημα τα μοτίβα είναι τετραγωνισμένα. Κάτω από το φεγγάρι διακρίνονται κλειδιά, ευκρινέστερα εδώ παρ' ότι ψηλότερά του, ενώ το κέντημα απλουστεύεται στους ώμους σε ζιγκ-ζαγκ (κύκλα). Στο φαρδύ, οριζόντιο τμήμα της πλάτης, χρωματιστά ζέχια σχεδιάζουν δύο διακοσμητικές ταινίες: η χαμηλή εμφανίζει την κλάρα ενώ στην ψηλότερη ίσως βρίσκεται αγνώριστη η σαρακατσάνα. Κλάρα βλέπουμε και κάτω από τη λαιμόκοψη, ενώ τα πίσω φεγγάρια περιτριγυρίζονται από κλειδιά. Τα φεγγάρια είναι όμοια με τα μπροστινά, μόνο που είναι λίγο μικρότερα και δεν περιγράφονται εξωτερικά από μπλε κύκλο. Στο εσωτερικό περίγραμμα του ορθογώνιου τμήματος της πλάτης, πάνω σε σκούρο πετρόλ φόντο, προβάλλουν μυτάκια ή ντουγαδάκια. Παραμέσα, λευκό βαμβακερό πανί με μικρά σχέδια στην ύφανση, ενός είδους φραστερά, πλαισιώνεται από πράσινη, συνθετική κορδέλα και στολίζεται με κατακόρυφη, μαύρη δαντελωτή τρέσα.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
θρησκευτικά θέματα
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σταυρός
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
φεγγάρι, μυτάκια, κλάρα, κύκλα, κλειδιά, σαρακατσάνα (;)
Ύψος
0.360
Πλάτος
0.510
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
τέλη 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Καρδίτσας
Καρδίτσα 
Ελλάδα | Θεσσαλία | Τρικάλων
Τρίκαλα
Υλικά
βαμβάκι
καναβάτσο
κόπιτσες
πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές
συνθετικό
τρέσα
τσόχα
Τεχνικές
επίρραπτη
κέντημα επίρραπτο, τερζήδικο
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Χρόνος χρήσης
τέλη 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Καρδίτσας
Καρδίτσα 
Ελλάδα | Θεσσαλία | Τρικάλων
Τρίκαλα
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
15/4/1989
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Πολίτου, Ξ. 1997, "Οι Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας" στο Ημερολόγιο του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων.
Ρωμαίου-Καρασταμάτη, Ε. 1980, Η ποδιά της Καραγκούνας, Αθήνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Τσαγγαλάς, Κ. 1993, Η γυναικεία καραγκούνικη ενδυμασία, ιδιαίτερα σε μια θεσσαλική κοινότητα. Κατασκευή και λειτουργία, Αθήνα, Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ.
Χατζημιχάλη, Α. 1983, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το καβάδι Β΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα