αμάνικο ζακέτο 12621
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Γιλέκι, μπροστινό φεγγάρι και μύτη του γιλεκιού
Γιλέκι, μπροστινό φεγγάρι και μύτη του γιλεκιού
Γιλέκι, φεγγάρια πλάτης και κάτω διάκοσμος 
Γιλέκι, φεγγάρια πλάτης και κάτω διάκοσμος 
Γιλέκι, πάνω διάκοσμος πλάτης
Γιλέκι, πάνω διάκοσμος πλάτης
Εσωτερική όψη γιλεκιού, πλαϊνά κεντήματα
Εσωτερική όψη γιλεκιού, πλαϊνά κεντήματα
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
12621
Όνομα αντικειμένου
αμάνικο ζακέτο
Άλλο / Τοπικό όνομα
γιλέκι
Τυπολογία
φορεσιά με καβάδι
Χρόνος κατασκευής
20ός αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γυναικείο γιλέκι που φοριέται πάνω από τον σαγιά στα χωριά του κύκλου της Καρδίτσας του νομού Τρικάλων. Το επίρραπτο κέντημά του με πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές, ουτράδες, που πότε τοποθετούνται ευθύγραμμα (ζέχια) ή άλλοτε σχηματίζουν γαϊτάνι (κοσανίτσα), ταιριάζει χρωματικά με την κεντητή λωρίδα του σαγιά. Στα χωριά της Καρδίτσας επικρατεί το πορτοκαλί, ενώ στα Μεγάλα Καλύβια τα χρώματα που κυριαρχούν είναι σκουρότερα, μαραγκά. Χαρακτηριστικό του γιλέκου είναι το μεγάλο του άνοιγμα στην τραχηλιά και στις μασχάλες και το μικρό του ύψος που σταματά πάνω από τη μέση. Είναι πάντα ρελιασμένο στα στριφώματα με ρούχο (τσόχα). Μέσα από τον ρούχο ράβονται σειρές ζέχια και ανάμεσά τους κεντιούνται τα διάφορα διακοσμητικά μοτίβα. Μονάχα ένα όρθιο, ορθογώνιο κομμάτι στο κέντρο της πλάτης μένει ακέντητο
για να φαίνονται οι μύτες, μια λεπτή δαντέλα που έπλεκαν παλιά οι γυναίκες με μαραγκή κλωστή και με το βελονάκι. Το γιλέκι είναι ρελιασμένο με βαμβακερό ρέλι σε χρώμα "σάπιο μήλο". Είναι φτιαγμένο από ένα φύλλο στην πλάτη που γυρίζει μπροστά, κάτω από τα ανοίγματα των χεριών και κατά 7-8εκ. σκεπάζεται από τα μπροστινά φύλλα που απολήγουν σε μακριές, γλωσσωτές μύτες. Ζέχια και κοσανίτσα ορίζουν τα περιγράμματα του κεντήματος που διακρίνεται σε τρία μέρη: αυτό της πλάτης από τους ώμους έως τις πλαϊνές ραφές, κι από ένα, συμμετρικό, στα δυο μπροστινά φύλλα. Στη λαιμόκοψη, δεύτερο, πράσινο ρέλι παρακολουθεί την καμπύλη του λαιμού. Το καρελίσιο κέντημα του γιλεκιού ακολουθεί τις χρωματικές προτιμήσεις του τερζήδικου κεντήματος και προβάλλει το πορτοκαλί που συνοδεύεται από βυσσινί, μπλε και πράσινο. Μικρότερα γαζιά από ροζ-γκρι κλωστή απομονώνουν τα παρατεταγμένα μοτίβα. Τα μοτίβα, σε σχήμα φύλλου, γεμίζουν από πράσινα, βυσσινί και μπλε γαζιά, ενώ τα περιγράμματά τους από τρία πορτοκαλί γαζιά διαπλέκονται ανάμεσά τους έτσι ώστε να σχηματίζουν ρόμβο. Το πορτοκαλί γαζί γεμίζει όλα τα ενδιάμεσα διάκενα αλλά και σχηματίζει το σταυρωτό, μοτίβο από δύο διαπλεκόμενα ζιγκ-ζαγκ μέσα σε ταινία που κανονικά σχηματίζεται από ζέχια. Το σταυρωτό περιγράφει την επιφάνεια του κεντήματος, σχηματίζει δυο οριζόντιες ταινίες παράλληλες με τη βάση του γιλεκιού και περιβάλλει το ορθογώνιο σχήμα στο κέντρο της πλάτης. Στο εσωτερικό του ορθογώνιου, πάνω σε μάυρο φόντο, προβάλλουν έντονα μυτάκια ή ντουγαδάκια. Παραμέσα, λεπτή, πράσινη δαντέλα του μέτρου στερεώνει ολόγυρα κομμάτι λευκού βαμβακερού πανιού. Το πανί χωρίζεται στα δύο από κατακόρυφη μαύρη βαμβακερή κορδέλα. Μόνον τα φεγγάρια του γιλεκιού, δύο μπροστά και δύο πίσω, είναι φτιαγμένα με μεταξωτούς ουτράδες και κοσανίτσα που σχηματίζουν ομόκεντρους κύκλους. Το γεγονός ότι το φεγγάριστρογγυλό) κεντιέται στις καραγκούνικες ποδιές μόνο για τις νέες και τις νύφες και ποτέ για μεγάλες γυναίκες, δημιουργεί την εντύπωση ότι ίσως πρόκειται για "γονιμικό σύμβολο".
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
φεγγάρι, σταυρωτό, μυτάκια
Ύψος
0.300
Πλάτος
0.350
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
20ός αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Καρδίτσας
Φαναρμαγούλα
Υλικά
βαμβάκι
βαμβακερή κλωστή
πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές
τρέσα
Τεχνικές
επίρραπτη
κέντημα, γαζί
κέντημα επίρραπτο, τερζήδικο
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
ανύπαντρη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
20ός αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
20ός αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
20ός αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Καρδίτσας
Φαναρμαγούλα
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Δωρέα
Συλλέκτης
Παπαντωνίου Ιωάννα
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
27/6/1995
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Πολίτου, Ξ. 1997, "Οι Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας" στο Ημερολόγιο του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων.
Ρωμαίου-Καρασταμάτη, Ε. 1980, Η ποδιά της Καραγκούνας, Αθήνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Τσαγγαλάς, Κ. 1993, Η γυναικεία καραγκούνικη ενδυμασία, ιδιαίτερα σε μια θεσσαλική κοινότητα. Κατασκευή και λειτουργία, Αθήνα, Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ.
Χατζημιχάλη, Α. 1983, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το καβάδι Β΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα