αμάνικο ζακέτο 2799/9
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, μπροστινή όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Γιλέκι, πίσω όψη
Γιλέκι, μπροστινό φεγγάρι και μύτη του γιλεκιού
Γιλέκι, μπροστινό φεγγάρι και μύτη του γιλεκιού
Γιλέκι, πλάτη: κάτω διάκοσμος 
Γιλέκι, πλάτη: κάτω διάκοσμος 
Γιλέκι, πλάτη: πάνω διάκοσμος
Γιλέκι, πλάτη: πάνω διάκοσμος
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
2799/9
Όνομα αντικειμένου
αμάνικο ζακέτο
Άλλο / Τοπικό όνομα
γιλέκι
Τυπολογία
φορεσιά με καβάδι
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γυναικείο γιλέκι που φοριέται πάνω από το σαγιά στα χωριά του κύκλου της Καρδίτσας του νομού Τρικάλων. Το επίρραπτο κέντημά του με πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές (ουτράδες) που πότε τοποθετούνται ευθύγραμμα (ζέχια) ή άλλοτε σχηματίζουν γαϊτάνι (κοσανίτσα), ταιριάζει χρωματικά με την κεντητή λωρίδα του σαγιά. Στα χωριά της Καρδίτσας επικρατεί το πορτοκαλί, ενώ στα Μεγάλα Καλύβια τα χρώματα που κυριαρχούν είναι σκουρότερα, μαραγκά. Χαρακτηριστικό του γιλέκου είναι το μεγάλο του άνοιγμα στην τραχηλιά και στις μασχάλες και το μικρό του ύψος που σταματά πάνω από τη μέση. Είναι πάντα ρελιασμένο στα στριφώματα με ρούχο (τσόχα). Μέσα από τον ρούχο ράβονται σειρές ζέχια και ανάμεσά τους κεντιούνται τα διάφορα διακοσμητικά μοτίβα. Μονάχα ένα όρθιο, ορθογώνιο κομμάτι στο κέντρο της πλάτης μένει ακέντητο
για να φαίνονται οι μύτες, μια λεπτή δαντέλα που έπλεκαν παλιά οι γυναίκες με μαραγκή κλωστή και με το βελονάκι. Το γιλέκι είναι ρελιασμένο με σκούρα βυσσινί τσόχα και φοδραρισμένο με μπεζ βαμβακερό πανί. Είναι φτιαγμένο από ένα φύλλο στην πλάτη, και από δύο μπροστινά φύλλα με μακριές, γλωσσωτές μύτες. Στο εσωτερικό τους είναι ραμμένες από δύο θηλυκές κόπιτσες. Τρίχρωμο γαϊτάνι, η κοσανίτσα, ορίζει τα περιγράμματα του κεντήματος που διακρίνεται σε τρία μέρη: ένα της πλάτης από τους ώμους έως τις πλαϊνές ραφές, κι από ένα, συμμετρικό, στα δυο μπροστινά φύλλα. Γύρω από τη λαιμόκοψη και σε πλάτος 3,5εκ. από την καμπύλη της, όπως και σε ένα πρόσθετο μικρό κομμάτι στους ώμους, η μαύρη τσόχα έχει μείνει ακέντητη και στολίζεται με σειρές από κοσανίτσες και ζέχια. Το χρυσοκίτρινο χρώμα κυριαρχεί στις μεταξωτές ουτράδες και συμπληρώνεται από πράσινο, μπλε και βυσσινί. Στα μπροστινά φύλλα προβάλλει κυκλικό σχήμα, το φεγγάρι, που γεμίζει με σειρές από ομόκεντρους κύκλους. Η μία του πλευρά χάνεται μέσα στις ουτράδες που συμπληρώνουν το κέντημα στη γραμμή του περιγράμματός του, ενώ στην απέναντι πλευρά διαχωριστικό ρόλο αναλαμβάνουν δυο μικρά τρίγωνα. Το γεγονός ότι το φεγγάριστρογγυλό) κεντιέται στις καραγκούνικες ποδιές μόνο για τις νέες και τις νύφες και ποτέ για μεγάλες γυναίκες, δημιουργεί την εντύπωση ότι ίσως πρόκειται για "γονιμικό σύμβολο". Από τις άλλες δύο πλευρές του φεγγαριού ξεκινάει το ταινιόσχημο μοτίβο με το κλειδί που συνδυάζει και μικρές θηλίτσες. Συγκριτικά, η σπάνια λεπτότητα του σχεδίου αγγίζει τα όρια της επιτήδευσης. Πολύ μικρότερα αλλά τέσσερα φεγγάρια στολίζουν το φύλλο της πλάτης, στην αρχή και το τέλος της κατακόρυφης ταινίας που παρακολουθεί το άνοιγμα του χεριού. Μέσα σε χρυσοκίτρινους κύκλους, ασπρορόζ κοσανίτσα σχηματίζει έλικα. Κομψά κλειδιά συνοδεύουν το άνοιγμα των χεριών, ενώ η επάνω οριζόντια ταινία γεμίζει με καρδιόσχημα χρωματιστά μοτίβα. Με τα ίδια χρώματα έχει κεντηθεί και η σαρακατσάνα στη μικρή οριζόντια λωρίδα κάτω από το ορθογώνιο και ανάμεσα στο κομμένο πανί. Στη μπορντούρα της βάσης του γιλεκιού, ανάμεσα σε ζέχια και κοσανίτσες, χρυσό γαϊτάνι βρίσκεται πάνω από πολύχρωμη σειρά με μικρά καρδιόσχημα μοτίβα με θηλιά σε χρωματική εναλλαγή. Στο τέλος, τρέχει μονόχρωμος κίτρινος κουτρουλός κυνηγός. Στο εσωτερικό περίγραμμα του ορθογώνιου τμήματος, που δεσπόζει στο κέντρο της πλάτης πάνω σε μάυρο φόντο, προβάλλουν έντονα μυτάκια ή ντουγαδάκια. Παραμέσα, στενή λωρίδα πράσινης τσόχας με οδοντωτή απόληξη περιβάλλει λουλακιασμένο βαμβακερό πανί με σχέδια στην ύφανση, τα φραστερά.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
κλειδί, σαρακατσάνα, κουτρουλός κυνηγός
Ύψος
0.310
Πλάτος
0.410
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Καρδίτσας
Καρδίτσα
Ελλάδα | Θεσσαλία | Τρικάλων
Τρίκαλα
Υλικά
βαμβάκι
γαϊτάνι χρυσό
κόπιτσες
πολύκλωνες μεταξωτές κλωστές
τσόχα
Τεχνικές
βαφή, λουλάκιασμα
κέντημα επίρραπτο, τερζήδικο
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
ανύπαντρη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Καραγκούνηδες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Καρδίτσας
Καρδίτσα
Ελλάδα | Θεσσαλία | Τρικάλων
Τρίκαλα
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
10/11/1961
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Πολίτου, Ξ. 1997, "Οι Καραγκούνηδες της Θεσσαλίας" στο Ημερολόγιο του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων.
Ρωμαίου-Καρασταμάτη, Ε. 1980, Η ποδιά της Καραγκούνας, Αθήνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Τσαγγαλάς, Κ. 1993, Η γυναικεία καραγκούνικη ενδυμασία, ιδιαίτερα σε μια θεσσαλική κοινότητα. Κατασκευή και λειτουργία, Αθήνα, Ε.Ο.Μ.Μ.Ε.Χ.
Χατζημιχάλη, Α. 1983, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το καβάδι Β΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα