αμάνικος επενδύτης 14304
Πανωσάγιακο
Πανωσάγιακο
Πανωσάγιακο
Πανωσάγιακο
Πανωσάγιακο, πίσω όψη
Πανωσάγιακο, πίσω όψη
Αυτί και φούντες 
Αυτί και φούντες 
Θηλιές που συμπλέκονται στο πίσω άνοιγμα 
Θηλιές που συμπλέκονται στο πίσω άνοιγμα 
Κάχες
Κάχες
Μια ζυγή κουμπιά
Μια ζυγή κουμπιά
Λαγκιόλι, άνοιγμα 
Λαγκιόλι, άνοιγμα 
Ανθάκια στην άκρη του μπροστινού ανοίγματος 
Ανθάκια στην άκρη του μπροστινού ανοίγματος 
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
14304
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
πανωσάγιακο
Τυπολογία
φορεσιά με σιγκούνι
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Λευκός, αμάνικος και μακρύς επενδύτης, ανοιχτός μπροστά, βασικό εξάρτημα της πωγωνίσιας φορεσιάς, που φοριέται πάνω από το πουκάμισο (ρουτί) και είναι κοντύτερος απ' αυτό. Φτιαγμένος από ντόπια μαλλιά, υφασμένος, νεροτριβιασμένος και στολισμένος με άσπρα γαϊτάνια είναι σεγκούνι, ενώ φτιαγμένος από "καλύτερο", αγοραστό ύφασμα, στολισμένο με μαύρα γαϊτάνια και, ίσως και αγοραστές, κόκκινες φούντες και κουμπιά είναι σαγιάκι. Το σαγιάκι φορούν οι νύφες και οι νιόνυφες, αλλά και όσες παντρεμένες δεν είναι μεγάλες σε ηλικία. Το σεγκούνι φοριέται από τις ανύπαντρες, τις ηλικιωμένες και τις χήρες ή τις πενθούσες, επειδή θεωρείται "σκέτο", καθώς το άσπρο γαϊτάνι δεν φαίνεται πάνω στο λευκό σαγιάκι. Τόσο το σεγκούνι όσο και το σαγιάκι έχουν το ίδιο κόψιμο, και τα δυο στολίζονται μπροστά με επίρραπτη, αγοραστή
τσόχα (ρούχο) σε σκούρα χρώματα. Υπάρχει όμως και τρίτος επενδύτης, πολύ σπανιότερος, αφού φοριέται μόνο μία ή δύο φορές από τη νύφη στη στέψη και, ίσως, οκτώ μέρες μετά το γάμο, στα πιστρόφια. Είναι το πανωσάγιακο, ένα σαγιάκι με "αυτιά" στους ώμους, πότε άσπρα και πότε ντυμένα με ρούχο, με φούντες όχι μόνο στη μέση αλλά και στ' αυτιά, που φοριέται πάνω και από τον ντουλαμά. Οι περισσότερες γυναίκες το δανείζονταν και όσες είχαν δικό τους, αφαιρούσαν, όπως εδώ, τις φούντες μετά το γάμο και το φορούσαν ως σαγιάκι. Το πανωσάγιακο είναι φτιαγμένο από ένα ίσιο, πίσω φύλλο, τη "μάνα", πλάτους 22,5εκ., που, αφού σχηματίσει τον ώμο και το μεγαλύτερο μέρος του ανοίγματος του χεριού ως πέρα από τα μισά της μασχάλης, κατεβαίνει με πλάτος 9εκ.-10εκ. στην κάθε μπροστινή πλευρά. Στην εξωτερική πλευρά ενώνεται με το λοξό, μπροστινό φύλλο που ξεκινά κάτω από το γιακά και έχει στη βάση του συρραμμένο ψηλό και στενό τριγωνικό κομμάτι υφάσματος. Στην δεξιά πλευρά, εξωτερικό μπάλωμα κρύβει τρύπες από κάψιμο. Μικρότερα ίχνη από κάψιμο υπάρχουν και στην αριστερή πλευρά, ενώ για τον ίδιο λόγο υπάρχει μπάλωμα και στη βάση του πίσω φύλλου. Κάτω και πίσω από τους ώμους, τριγωνικά αυτιά. Κατακόρυφο κομμάτι υφάσματος συμπληρώνει το κάτω άνοιγμα του χεριού και ενώνεται χαμηλότερα με το λαγκιόλι. Η μπροστινή του ραφή σημειώνεται με μαύρο κορδόνι. Η άλλη του πλευρά συνδέεται με τη "μάνα" με σειρά από συμπλεκόμενες θηλιές, φτιαγμένες από μαύρα κορδόνια. Η μύτη του ανοίγματος μένει ακάλυπτη ως το σημείο όπου αρχίζει το ψηλό λαγκιόλι. Η μύτη του λαγκιολιού, σε μήκος 15εκ., εξέχει έχοντας "τσιμπηθεί", δημιουργώντας έτσι δυο δίπλες, τις κάχες. Οι κάχες στολίζονται με τριπλά γαζιά, κόκκινο-μαύρο-κόκκινο, που φθάνουν μπροστά ως το άνοιγμα της μασχάλης. Πάνω στη "μάνα" όμως, αντί για γαζιά, μεγάλες διασταυρούμενες βελονιές σχηματίζουν λεπτή, κατακόρυφη ταινία με χρωματική εναλλαγή που φθάνει ψηλά ως τον ώμο. Την ταινία συνοδεύει κορδόνι που σχηματίζει τρεις και πέντε θηλιές, καταλήγοντας σε σπείρα πλάι στη μύτη του λαγκιολιού. Με τρεις θηλιές, στολίζει το κορδόνι τις κάχες στις πλαϊνές τους πλευρές, ενώ, μαζί με μεγάλες βελονιές τονίζει το κεντρικό "νεύρο", σκεπασμένο με τέσσερις φούντες. Στις κάχες, από μία φούντα στολίζει τις άκρες τους. Εννέα φούντες κρέμονται από το κάθε αυτί του πανωσάγιακου, ντυμένο με το ίδιο σκούρο καφετί ρούχο που ντύνει τον μικρό, όρθιο γιακά και το στήθος ως κάτω από τη μέση. Κάτω από τη λαιμόκοψη, στην δεξιά άκρη του ρούχου, στερεωμένη με λευκές κλωστές από τους κρίκους μεταλλικής αλυσίδας, κρέμεται μια ζυγή κουμπιά, δώδεκα ατρακτοειδή και συμπαγή μεταλλικά κοσμήματα στο χρώμα του μπρούντζου με λοξές και κοκκιδωτές σειρές. Στην εσωτερική πλευρά του ρούχου, τρία ζευγάρια κλώστινες θηλιές. Το λαγκιόλι, στο μέσον περίπου της βάσης του, έχει κατακόρυφο άνοιγμα (13εκ.), "τσιμπημένο" πάνω από τη μύτη του με κόκκινες βελονιές. Το διακοσμητικό κορδόνι σχηματίζει και εδώ δυο συμπλεκόμενες θηλιές. Το δραστήριο κορδόνι στολίζει με θηλιές τη γωνία του ρούχου και τις δυο κατακόρυφες πλευρές του γιακά. Χαριτωμένη λεπτομέρεια: μικρό, κόκκινο ανθάκι από απλές βελονιές στολίζει τις κάτω άκρες του μπροστινού ανοίγματος. Για να μη χαλάσει η φόρμα του επενδύτη, οι γυναίκες όχι μόνο δεν κάθονταν επάνω του αλλά συχνά εφάρμοζαν το στράκωμα: "δρόσιζαν" τα ρούχα, τα δίπλωναν και τα έβαζαν κάτω από το στρώμα για να διατηρούνται οι τσακίσεις.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Ύψος
1.160
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Ήπειρος | Ιωαννίνων
Πωγώνι
Υλικά
κορδόνι μεταξωτό
κράμα μετάλλων
μαλλί
μεταξοκλωστή
τσόχα
Τεχνικές
επίρραπτη
κέντημα, γαζί
κεντητή ένωση
υφαντό βιομηχανικό
υφαντό, νεροτριβή
χυτή
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Ηλικία
νέα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Χρήστης
γυναίκα
Ηλικία
νέα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Ήπειρος | Ιωαννίνων
Πωγώνι
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Άντζακα-Βέη, Ε. 1966, "Η τοπική ενδυμασία του Πωγωνίου", Εθνογραφικά 10: 19-90, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Βακάλης, Θ. χ.χ., Τα Άνω Ραβένια και τα Δυτικότερα Ζαγοροχώρια. Ιστορία, Πολιτισμός, Θεσμοί, Λαογραφία, Μίλητος.
Παπαντωνίου, Ι. 1996, Ελληνικές Τοπικές Ενδυμασίες, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα