αμάνικος επενδύτης 14305
Γρίζα Αττικής 
Γρίζα Αττικής 
Γρίζα Αττικής 
Γρίζα Αττικής 
Γρίζα Αττικής, πίσω όψη
Γρίζα Αττικής, πίσω όψη
Μπροστινό κέντημα γρίζας
Μπροστινό κέντημα γρίζας
Πλαϊνός διάκοσμος γρίζας
Πλαϊνός διάκοσμος γρίζας
Κέντημα στο τελείωμα κατακόρυφου ανοίγματος και άνοιγμα κλεισμένο με κορδόνι 
Κέντημα στο τελείωμα κατακόρυφου ανοίγματος και άνοιγμα κλεισμένο με κορδόνι 
Οριζόντιος διάκοσμος: λεπτομέρεια 
Οριζόντιος διάκοσμος: λεπτομέρεια 
Ραφές ώμων και πίσω διάκοσμος λαιμόκοψης
Ραφές ώμων και πίσω διάκοσμος λαιμόκοψης
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
14305
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
γρίζα, γρίζο, ρούχο
Τυπολογία
φορεσιά με σιγκούνι
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γρίζα, ο νυφιάτικος και γιορτινός αμάνικος επενδύτης που απαντά αποκλειστικά στα Μεσόγεια και το Μενίδι. Καθώς το κέντημα στα πουκάμισα άρχισε να ψηλώνει, τα γρίζα άρχισαν να κονταίνουν και, με τα μέσα του 19ου αιώνα, έφταναν μόνον ως την αρχή των μηρών. Λίγο πριν το τέλος του ίδιου αιώνα, τα διπλά γρίζα εξέλιπαν και αντικαταστάθηκαν από μονές γρίζες. Το χρυσοκέντημα εδώ, όπως και στ' άλλα τμήματα της φορεσιάς, εμφανίζεται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι φτιαγμένη από λευκό, μάλλινο, αγοραστό ύφασμα εισαγωγής, και φοδραρισμένη με λευκό σαγιάκι, το σαγιάκι της ντριστέλας, το μάλλινο ύφασμα που οι γυναίκες έχουν υφάνει και επεξεργαστεί στη νεροτριβή, ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Όλα τα ανοίγματα είναι φοδραρισμένα με πράσινο, βαμβακερό πανί που
ντύνει τα υφάσματα που δεν φοδράρει το σαγιάκι. Η γρίζα έχει κατακόρυφο, μπροστινό άνοιγμα και είναι φτιαγμένη από ένα φύλλο στην πλάτη, από δυο μπροστινά φύλλα και δυο πλαϊνές λόξες που συμπληρώνονται με τσόχα κάτω από τη μασχάλη. Τσόχα περιβάλλει όλα τα ανοίγματα της γρίζας, με λεπτή λωρίδα γύρω από τη στρογγυλή λαιμόκοψη και το μπροστινό και πίσω άνοιγμα του χεριού, φαρδύτερη (4εκ. με 7εκ.) στο κατακόρυφο άνοιγμα και πολύ φαρδιά (16εκ.) στη βάση. Η λωρίδα της τσόχας του ανοίγματος είναι κοντύτερη από την οριζόντια μπορντούρα της βάσης και διαχωρίζεται απ' αυτήν με άνοιγμα που κλείνει με κόκκινο μεταξωτό κορδόνι. Στις πλευρές του μικρού αυτού ανοίγματος, όπως και του μεγάλου, χρυσό κορδονέτο κυματίζοντας σχηματίζει θηλιές. Στο τελείωμα της οριζόντιας τσόχας, που συνομιλεί με το τελείωμα του λευκού υφάσματος, το χρυσό κορδονέτο σχηματίζει μικρή ταινία με την εναλλαγή κατακόρυφων μοτίβων και συμμετρικών μίσχων που ελίσσονται καταλήγοντας σε σπείρα. Ανάμεσα στο λευκό μάλλινο και την κόκκινη τσόχα, μεσολαβεί οριζόντια λωρίδα από σκούρο βυσσινί βελούδο που δεν διακόπτει το τσόχινο βάθρο του κεντήματος των μπροστινών φύλλων. Σ' αυτήν επαναλαμβάνεται κομψό ανθικό μοτίβο που, μεγαλύτερο και κατακόρυφο, στολίζει με το ίδιο ύφος την απόληξη της μπροστινής μπορντούρας: δέσμες μίσχων διασταυρώνονται καθώς ελίσσονται, περιβάλλοντας λεπτό λουλούδι. Η βελούδινη ταινία υπογραμμίζεται με τρία χρυσά γαϊτάνια. Αυτό το ίδιο μοτίβο επαναλαμβάνεται στις πλαϊνές, καμπύλες πλευρές του επίρραπτου βελούδινου κομματιού που καλύπτει σχεδόν όλο το μπροστινό φύλλο. Στη βάση του, και κάτω από τρία σχηματικά άνθη, υψώνεται κυπαρίσσι με περίγραμμα από χρυσό γαϊτάνι και φύλλωμα από χρυσό γαλόνι. Πλάι στον κορμό του, το γαϊτάνι διαγράφει από έναν κύκλο με θηλιά στη βάση του, γεμισμένο με γαλόνι και με πούλια στο κέντρο του. Τα τρία θέματα περιγράφονται με πράσινο, μεταξωτό κορδονέτο. Χρυσοκέντημα πάνω στο βελούδο στολίζεται με πούλιες. Εξίσου μεγάλη είναι η έμφαση που δίνεται στον διάκοσμο που πατάει στις πλαϊνές λόξες. Πάνω στην τσόχα που βρίσκεται κάτω από το άνοιγμα της μασχάλης, τέσσερις σειρές διπλό χρυσό κορδόνι στερεωμένες στη μία πλευρά, ενώνονται με θηλιά με άλλες τέσσερις σειρές που ξεκινούν από την απέναντι πλευρά. Ακριβώς από κάτω και ανάμεσα στις δυο ραφές της λόξας, εξακτινώνονται πέντε όμοια μεγάλα μοτίβα με μακρύ σώμα, από τριπλό γαϊτάνι, που απολήγει σε κυκλική κεφαλή, από γαϊτάνι γεμισμένο με χρυσό γαλόνι. Χρυσό κορδονέτο δημιουργεί ακτίνες γύρω από τις κεφαλές και περιβάλλει με θηλιές τους κορμούς. Με θηλιές στολίζει και τα περιγράμματα του λευκού υφάσματος, ενώ πάνω στο στήθος σχηματίζει και μικρά ανθάκια. Το μπροστινό άνοιγμα του χεριού, η λαιμόκοψη και οι ραφές των ώμων στολίζονται με μεταξωτό γαϊτάνι στερεωμένο με χρυσό κορδονέτο που σχηματίζει ζιγκ-ζαγκ.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
δέντρο, λουλούδια
Ύψος
0.720
Πλάτος
0.470
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
γριζάδες, χρυσοραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
βαμβάκι
βελούδο
γαλόνι χρυσό
γαϊτάνι μεταξωτό
γαϊτάνι χρυσό
κορδονέτο μεταξωτό
κορδονέτο χρυσό 
κορδόνι χρυσό
μαλλί
πούλιες
τσόχα
χαρτί
Τεχνικές
επίρραπτη
υφαντό βιομηχανικό
υφαντό, νεροτριβή
χρυσοκέντημα
χυτή
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Ζώρα, Π. 1981, Κεντήματα και κοσμήματα της ελληνικής φορεσιάς, Αθήνα, ΥΠ.ΠΟ - Μ.Ε.Λ.Τ.
Κουλοχέρη, Μ. 2004, Σπάτων Ένδυσις, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων Σπάτων.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα