αμάνικος επενδύτης 3381/3
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Μπορντούρα μπροστινού ανοίγματος: λεπτομέρεια και τελείωμα
Μπορντούρα μπροστινού ανοίγματος: λεπτομέρεια και τελείωμα
Κέντημα μπροστινού φύλλου
Κέντημα μπροστινού φύλλου
Μπορντούρα βάσης 
Μπορντούρα βάσης 
Διακόσμηση κάτω από το άνοιγμα των χεριών 
Διακόσμηση κάτω από το άνοιγμα των χεριών 
Κέντημα και κατακόρυφη μπορντούρα πλάτης
Κέντημα και κατακόρυφη μπορντούρα πλάτης
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
3381/3
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
γρίζα, γρίζο, ρούχο
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γρίζα, ο νυφιάτικος και γιορτινός αμάνικος επενδύτης που απαντά αποκλειστικά στα Μεσόγεια και το Μενίδι. Καθώς το κέντημα στα πουκάμισα άρχισε να ψηλώνει, τα γρίζα άρχισαν να κονταίνουν και, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, έφταναν μόνο ως την αρχή των μηρών. Λίγο πριν το τέλος του ίδιου αιώνα, τα διπλά γρίζα εξέλιπαν και αντικαταστάθηκαν από μονές γρίζες. Το χρυσοκέντημα, και εδώ όπως και στ' άλλα τμήματα της φορεσιάς, εμφανίζεται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι φτιαγμένη από λευκό, μάλλινο αγοραστό ύφασμα εισαγωγής και φορδραρισμένη με λευκό σαγιάκι, το σαγιάκι της ντριστέλας, το μάλλινο ύφασμα που οι γυναίκες έχουν υφάνει και επεξεργαστεί στη νεροτριβή, ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Όλα της τα ανοίγματα στολίζονται με βαθύ βυσσινί βελούδο
που στη μπορντούρα της βάσης φθάνει τα 17εκ. στο ψηλό και ενιαίο μπροστινό της τμήμα. Εκεί, η επάνω άκρη της μπορντούρας σχηματίζει ορθογώνια, ψηλή επέκταση, πλάτους περίπου 5εκ. και με 6εκ. ύψος. Σχεδόν στο ίδιο ύψος αρχίζει βελούδινη ταινία, παράλληλη και πολύ στενότερη από την χαμηλή από την οποία διακρίνεται με διπλό γαϊτάνι. Η βελούδινη διακόσμηση της γρίζας περιβάλλεται από μονά ή διπλά γαϊτάνια και φοδράρεται με πράσινο βαμβακερό σατέν και βαμβακερό πανί. Η γρίζα έχει κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά, από πάνω ως κάτω, και είναι φτιαγμένη από ένα φύλλο στην πλάτη, από ένα φύλλο αριστερά και δεξιά μπροστά, και δύο πλαϊνές λόξες που συμπληρώνονται με βελούδο κάτω από το άνοιγμα του χεριού. Δυο αδιόρατες, οριζόντιες ραφές μπροστά υποδηλώνουν ότι οι "τιράντες" της γρίζας είχαν κοπεί χωριστά. Από την ραφή των ώμων ξεκινά στενή βελούδινη λωρίδα που φαρδαίνει κατεβαίνοντας και καταλήγει σε ελεύθερη, ορθογώνια απόληξη 6εκ. ψηλότερα από το τελείωμα της βάσης, από την οποία των χωρίζει εμφανές άνοιγμα 3εκ., αφού η αρχή του ανοίγματος κλείνει με γαϊτάνια που το ένα σχηματίζει θηλιά. Η κατακόρυφη ταινία διακοσμείται με σειρά από εφαπτόμενες, μεγάλες σπείρες με πούλια στο κέντρο τους που καταλήγουν σε σχηματοποιημένο φυτικό μοτίβο με στενόμακρα "φύλλα" και λουλούδι σε σχήμα ρόδακα. Ο χώρος που απομένει στο φαρδύτερο τμήμα της ταινίας γεμίζει στις δύο πλευρές με τρέχουσες σπείρες. Οι τρέχουσες σπείρες είναι σταθερό μοτίβο στην γρίζα. Τις βλέπουμε με διπλή σειρά να πλαισιώνουν τον κεντρικό διάκοσμο στην στενή ταινία της βάσης, σε αντίθετη φορά να συνοδεύουν άλλο μοτίβο στις δύο πλευρές της φαρδύτερης ταινίας, συμπληρώνουν ένα μικρό κενό στα μπροστινά φύλλα και ζωγραφίζουν τρεις παράλληλες σειρές στο βελούδινο κομμάτι πάνω από τη λόξα. Η στενή βελούδινη λωρίδα που πλαισιώνει το μπροστινό άνοιγμα των χεριών φαρδαίνει γυρίζοντας πίσω και κατεβαίνει κατακόρυφα μέχρι το τέλος του ανοίγματος όπου ενώνεται με το βελούδινο κομμάτι που τελειώνει τη λόξα. Εκεί, πάνω από τις τρέχουσες σπείρες, τέσσερις σειρές διπλό, στριφτό ασημένιο κορδόνι, στερεωμένες στη μία πλευρά, ενώνονται με θηλιά με άλλες τέσσερις που ξεκινούν από την άλλη πλευρά. Χαμηλά στη βελούδινη ταινία της πλάτης έχει κεντηθεί λουλούδι σε σχήμα ρόδακα που συνδυάζεται στη συνέχεια με τρεις αραιές σπείρες, ενώ τα ενδιάμεσα κενά συμπληρώνουν δέσμες με μακρόστενα "φύλλα". Το μοτίβο με μεγάλες, αραιές σπείρες που συνδέονται μεταξύ τους με τέτοιες δέσμες γεμίζει την στενή ταινία της οριζόντιας μπορντούρας. Κάτω από το βελούδινο κομμάτι και ξεπερνώντας τις ραφές της λόξας εξακτινώνονται πέντε όμοια μοτίβα με μακρύ σώμα φτιαγμένο με τριπλό γαϊτάνι και στρογγυλή κεφαλή στην άκρη τους, από γαϊτάνι γεμισμένο με χρυσό γαλόνι. Στο μπροστινό φύλλο, επίρραπτο βελούδινο κομμάτι έχει ψηλό, ορθογώνιο σχήμα με καμπύλες γωνίες και σχεδόν ρομβοειδή κεφαλή, την οποία γεμίζει σχηματοποιημένο λουλούδι. Από ένα ανάλογο λουλούδι διακοσμεί τις τέσσερις γωνίες του κομματιού που στη μεγάλη του πλευρά έχει στο κέντρο από μία σπείρα. Τη σύνθεση ενοποιούν δυο δέσμες από αργυρόνημα που ενώνονται στα άκρα και απομακρύνονται στο κέντρο. Στο κάτω άκρο του επίρραπτου κεντήματος αρχίζει η κεντητή μπορντούρα του λευκού πανιού με μοτίβο που διακοσμεί, μαζί με τις σπείρες και την μπορντούρα της βάσης: οξυκόρυφο ρομβοειδές σχήμα βυθίζεται ανάμεσα σε συμμετρικά αντίθετες και ανοιχτές σπείρες που ξετυλίγονται και ζευγαρώνουν με την διπλανή τους. Στο κομμάτι της φαρδιάς μπορντούρας που υψώνεται κατακόρυφα μπροστά, δύο ζευγάρια σπείρες με ενωμένες πλάτες στηρίζουν σχηματικό φυτικό μοτίβο. Πούλιες στερεωμένες με κόμπους και το ακούραστο αργυρόνημα συνοδεύει το βελούδο με ζιγκ-ζαγκ και γιρλάντες με μικρά τριφυλλάκια.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σπείρες, λουλούδια
Ύψος
0.590
Πλάτος
0.440
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
γριζάδες, χρυσοραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
αργυρόνημα
βαμβάκι
βελούδο
γαλόνι χρυσό
γαϊτάνι ασημένιο
κορδόνι ασημένιο
μαλλί
πούλιες
σατέν βαμβακερό
χαρτί
Τεχνικές
ασημοκέντημα 
υφαντό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
21/5/1963
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Ζώρα, Π. 1981, Κεντήματα και κοσμήματα της ελληνικής φορεσιάς, Αθήνα, ΥΠ.ΠΟ - Μ.Ε.Λ.Τ.
Κουλοχέρη, Μ. 2004, Σπάτων Ένδυσις, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων Σπάτων.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα