αμάνικος επενδύτης 5271/2
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Χρυσοκέντημα με το κυπαρίσσι 
Χρυσοκέντημα με το κυπαρίσσι 
Διακόσμηση κάτω από το άνοιγμα των χεριών 
Διακόσμηση κάτω από το άνοιγμα των χεριών 
Ανθέμιο και διάκοσμος μπορντούρας 
Ανθέμιο και διάκοσμος μπορντούρας 
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
5271/2
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
γρίζα, γρίζο, ρούχο
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Γρίζα, ο νυφιάτικος και γιορτινός αμάνικος επενδύτης που απαντά αποκλειστικά στα Μεσόγεια και το Μενίδι. Χαρακτηριστικό είναι το κόκκινο χρώμα, της τσόχας, η πορφύρα, που βάφει τις μπορντούρες, ειδικά τη φαρδιά μπορντούρα στη βάση της. Καθώς το κέντημα στα πουκάμισα άρχισε να ψηλώνει, τα γρίζα άρχισαν να κονταίνουν και, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, έφταναν μόνο ως την αρχή των μηρών. Λίγο πριν το τέλος του ίδιου αιώνα, τα διπλά γρίζα εξέλιπαν και αντικαταστάθηκαν από μονές γρίζες. Το χρυσοκέντημα, και εδώ όπως και στα άλλα τμήματα της φορεσιάς, εμφανίζεται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι φτιαγμένη από λευκό σαγιάκι της ντριστέλας, το μάλλινο ύφασμα που οι γυναίκες έχουν επεξεργαστεί στη νεροτριβή ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Όλα
της τα ανοίγματα στολίζονται με κόκκινη τσόχα που, στη βάση της, φτάνει τα 17εκ. Με κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά, από πάνω ως κάτω, και είναι φτιαγμένη από ένα φύλλο στην πλάτη, από ένα φύλλο δεξιά κι αριστερά μπροστά, και δυο πλαϊνές λόξες που συμπληρώνονται με τσόχα κάτω από το άνοιγμα του χεριού. Στο πίσω μέρος της βάσης τους, οι λόξες συμπληρώνονται με τριγωνικό κομμάτι από το ίδιο ύφασμα. Τα ανοίγματα είναι φοδραρισμένα με πράσινο βαμβακερό πανί. Η λαιμόκοψη και τα ανοίγματα των χεριών στολίζονται με στενή λωρίδα κόκκινης τσόχας, φαρδύτερη πίσω στην πλάτη, που συνοδεύεται από βυσσινί μεταξωτό γαϊτάνι. Στην πλαϊνή τσόχα, ανάμεσα στη λόξα και το άνοιγμα της μασχάλης, τέσσερις σειρές διπλό βυσσινί γαϊτάνι στερεωμένες στη μία πλευρά ενώνονται με θηλιά με άλλες τέσσερις σειρές που ξεκινούν από την απέναντι πλευρά. Η λωρίδα της κόκκινης τσόχας που πλαισιώνει το μπροστινό άνοιγμα (5,5εκ.) φαρδαίνει (8,5εκ) 17 πόντους πριν το τελείωμά της, και από το σημείο αυτό αρχίζει η ραφή που θα την απομακρύνει από την μπορντούρα της βάσης, από την οποία την ξεχωρίζει άλλωστε και το κατά 4εκ. μικρότερο μήκος της. Από σημείο που αρχίζει να φαρδαίνει, ξεκινά κατακόρυφο διπλό γαϊτάνι που χαμηλότερα ανοίγει στα δύο μπαίνοντας στο μικρό τριγωνικό άνοιγμα με φιδίσια κίνηση. Ορθογώνιο κομμάτι τσόχας προεκτείνει την μπορντούρα προς τα πάνω σχηματίζοντας το βάθρο που θα υποδεχθεί το κέντημα, που έχει γίνει απ' ευθείας πάνω στο σαγιάκι. Δεν είναι σχήμα λόγου να πούμε ότι το μοτίβο διανθίζεται. Κομψά κόκκινα και πράσινα ανθάκια με πρόσχαρη διάθεση πλαισιώνουν και κορυφώνουν το κεντρικό μοτίβο μέσα από χρυσά κορδονέτα που ελίσσονται, σχηματίζοντας καμπύλες και καρδιόσχημα μοτίβα. Στην κορυφή, κοκκινοπράσινο λουλούδι συμπληρώνεται από τρία χρυσά ανθάκια. Στο κέντρο του κεντήματος στέκεται ένα κυπαρίσσι που πλαισιώνεται, δεξιά κι αριστερά, από σχηματικό μοτίβο: κύκλος με κοντό κορμό. Είναι ανθρωπομορφικό; Είναι κουκλάκια ή κρούσκεζε; Και τα τρία σχήματα γεμίζουν με χρυσό γαλόνι, ενώ τα περιγράμματα τους, σχεδιασμένα με χρυσό γαϊτάνι, τονίζονται με βυσσινί γαϊτάνι που σχηματίζει ζιγκ-ζαγκ και "στερεώνεται" με το ζιγκ-ζαγκ που σχηματίζεται με χρυσόνημα. Αυτό το διπλό ζιγκ-ζαγκ στολίζει ολόγυρα την επαφή του λευκού με το κόκκινο χρώμα, εκτός από το μπροστινό τμήμα του ανοίγματος των χεριών. Στη ραφή των ώμων διπλασιάζεται κλείνοντας ανάμεσά του πράσινο γαϊτάνι. Επίσης περιγράφει και το πλαϊνό κέντημα που απλώνεται πάνω στις λόξες. Πέντε μοτίβα με κυκλικό "κεφάλι" και πολύ μακρύ σώμα εξακτινώνονται αντεστραμμένα από το κομμάτι της τσόχας που βρίσκεται κάτω από το άνοιγμα των χεριών. Τα σώματά τους είναι από χρυσά και πράσινο μεταξωτό γαϊτάνι ενώ οι στρογγυλές τους κεφαλές περιγράφονται με χρυσό γαϊτάνι, γεμίζουν με κόκκινη τσόχα και περιέχουν ανθόσχημο σταυρό. Πλάι στο "βάθρο" και λίγο πριν τη ραφή του μπροστινού κομματιού, ψηλό, σχηματοποιημένο ανθέμιο συμπληρώνει τον πολύχρωμο διάκοσμο. Ο συνδυασμός χρυσών γαϊτανιών με πράσινο μεταξωτό γαϊτάνι ακουμπά ολόγυρα την μπορντούρα της βάσης. Ο διάκοσμος ολοκληρώνεται με σειρά από τρέχουσες σπείρες (σαλιγκάρια;).
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
θρησκευτικά θέματα
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σταυρός (;)
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
γυναίκες (;)
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
κυπαρίσσι, λουλούδια
Ύψος
0.740
Πλάτος
0.560
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
γριζάδες, χρυσοραφτάδες
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
βαμβάκι
γαλόνι χρυσό
γαϊτάνι χρυσό
κορδονέτο χρυσό 
κορδόνι μεταξωτό
μαλλί
τσόχα
χρυσοκλωστή
Τεχνικές
κέντημα, πεταχτή
υφαντό
χρυσοκέντημα
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
τέλη 18ου αι. - αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
τέλη 18ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
23/4/1967
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Ζώρα, Π. 1981, Κεντήματα και κοσμήματα της ελληνικής φορεσιάς, Αθήνα, ΥΠ.ΠΟ - Μ.Ε.Λ.Τ.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα