αμάνικος επενδύτης 603/14
Σιγκούνι Αττικής, μπροστινή όψη
Σιγκούνι Αττικής, μπροστινή όψη
Σιγκούνι Αττικής, μπροστινή όψη
Σιγκούνι Αττικής, μπροστινή όψη
Σιγκούνι Αττικής, πίσω όψη
Σιγκούνι Αττικής, πίσω όψη
Χρυσοκεντημένο βελούδο
Χρυσοκεντημένο βελούδο
Κέντημα μπροστινού φύλλου
Κέντημα μπροστινού φύλλου
Πλαϊνό κέντημα
Πλαϊνό κέντημα
Κέντημα στη βάση της πλάτης
Κέντημα στη βάση της πλάτης
Κέντημα στη βάση μπροστινού φύλλου
Κέντημα στη βάση μπροστινού φύλλου
Κέντημα μπορντούρας ανοίγματος
Κέντημα μπορντούρας ανοίγματος
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
603/14
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
σιγκούνι ή σιγκούνα
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
πρώτο μισό 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Σιγκούνι από την Αττική. Θεωρείται ο αρχαϊκότερος τύπος ανάμεσα στα σιγκούνια που συναντάμε στις ελληνικές φορεσιές. Πριν αντικατασταθεί από τη γρίζα, χρυσοκεντημένο, φοριόταν στο γάμο. Φτιάχνεται από λευκό σαγιάκι της ντριστέλας, το μάλλινο ύφασμα που οι γυναίκες έχουν επεξεργαστεί στην νεροτριβή ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Κόβεται και ράβεται από τους ραφτάδες και κεντιέται από ειδικές τεχνίτρες, τις μαϊστρες, με σκούρες μάλλινες κλωστές (πράσινες, μπλε και μαύρες) και πυκνά διακοσμητικά θέματα. Είναι ολοκέντητο με εξαίρεση την πλάτη και μικρά τμήματα των μπροστινών φύλλων. Το σιγκούνι, με κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά από πάνω ως κάτω, είναι φτιαγμένο από δύο μπροστινά φύλλα, ένα δεξιά και ένα αριστερά, που ενώνονται με τα δύο φύλλα της πλάτης ως τη μέση. Από τη μέση και
κάτω παρεμβάλλεται λόξα που κάνει το ρούχο μεσάτο και κομψό. Στα μπροστινά φύλλα έχει προστεθεί, ως μπορντούρα του ανοίγματος, κατακόρυφη κεντημένη λωρίδα πανιού, που φθάνει στα 4εκ. ψηλότερα από το τελείωμα του σιγκουνιού, αφήνοντας άνοιγμα 8εκ. Η λαιμόκοψη στολίζεται με στενή, σκούρα βυσσινί βελούδινη λωρίδα, που στο μπροστινό άνοιγμα και σε μήκος 21εκ. αντικαθίσταται από χρυσοκεντημένη βελούδινη ταινία. Χρυσό γαϊτάνι περιβάλλει την ταινία και τη λαιμόκοψη εσωτερικά. Ξεπερνάει την εσωτερική πλευρά της ταινίας και ελίσσεται σε σπείρα από κάτω της. Το γαϊτάνι περιβάλλει λεπτό, χρυσό κορδονέτο σχηματίζοντας ζιγκ-ζαγκ και μικρές θηλιές που, εξωτερικά, συνεχίζουν και στη λαιμόκοψη φθάνοντας ως τη ραφή του ώμου. Πάνω στη βελούδινη ταινία και στην πλευρά του ανοίγματος, ακουμπώντας σε σειρά από τρέχουσες σπείρες, σχηματίζεται δεύτερη σειρά από επαναλαμβανόμενο μοτίβο: ανοιχτό κυκλικό σχήμα του οποίου τα δύο άκρα συστρέφονται σχηματίζοντας έλικες έχει στο κέντρο του μικρό ανθάκι. Το κέντημα φωτίζουν μικρές πούλιες. Εσωτερικά, επένδυση με πράσινο βαμβακερό πανί. Το κέντημα δεν χρησιμοποιεί αυστηρά χρώματα. Το μαύρο έχει περιοριστεί σε λίγα περιγράμματα, το μπλε δεν είναι στην πιο σκούρα του απόχρωση, και το πράσινο που υπερτερεί είναι φωτεινό. Το κέντημα περιβάλλει όλα τα ανοίγματα του σιγκουνιού, διατάσσεται γεωμετρικά με κατακόρυφες ή λοξές ταινίες που παρακολουθούν το κόψιμο του ρούχου. Οι ταινίες σταματούν στην φαρδιά μπορντούρα της βάσης με τις οδοντωτές της απολήξεις (που παραπέμπουν στα δοντάκια του πουκάμισου), εκτός από δυο στενές λωρίδες στις πλευρές της λόξας που σχηματίζουν έτσι μεγάλες μετόπες, από μία στα μπροστινά φύλλα και τις λόξες και μια πολύ μεγαλύτερη στα ενωμένα φύλλα της πλάτης. Το εύρος του κεντήματος αφήνει μικρό, στενόμακρο χώρο για το διακοσμητικό μοτίβο στα μπροστινά φύλλα. Στον κατακόρυφο άξονα, δύο τρίγωνα το ένα πάνω στο άλλο βρίσκονται ψηλότερα από ορθογώνιο σχήμα με οδοντωτές απολήξεις σε όλες του τις πλευρές, που φέρει, πάνω στο ακτινωτό του κέντημα, μικρό κόκκινο κύκλο από τσόχα. Με κίτρινη κλωστή έχει γραφτεί εσωτερική περιφέρεια και, μέσα σ' αυτήν, εγγράφεται πράσινος και κίτρινος σταυρός. Στους κόκκινους αυτούς κύκλους απαντούν δύο άλλοι, χαμηλότεροι, στις μύτες του μπροστινού ανοίγματος της μπορντούρας. Εδώ, η εσωτερική περιφέρεια διαγράφεται με το γαϊτάνι του τελειώματος του σιγκουνιού και τονίζεται πάνω του με τριπλή κλωστή, κίτρινη, πράσινη και κοραλί, που σημαδεύει και το κέντρο του κύκλου με μικρό κόμπο. Τα τρίγωνα του μπροστινού κεντήματος περιέχουν από ένα "μαστραπά" με μάλλον ευθύγραμμη βάση με συστρεφόμενες άκρες. Τα τρίγωνα αυτά (τα μεσσάρια) καθορίζαν και την αξία του σιγκουνιού: όσο περισσότερα, τόσο ακριβότερο. Τα σιγκούνια κατατάσσονταν σε σιγκούνια με ένα ως πέντε μεσσάρια. Το σχέδιο αυτό με τα τρίγωνα το ένα πάνω στο άλλο, λεγόταν και "κυπαρίσσι". Μεγάλος "μαστραπάς" διακοσμεί την κάθε μετόπη της μπορντούρας, με τον θριαμβευτικότερο να βρίσκεται στο κέντρο, στην πλάτη. Οι "μαστραπάδες" είναι ίδιοι ανά δύο, στα αντίστοιχα φύλλα και ο μεγάλος, κεντρικός, δεν μοιάζει με τους άλλους. Οι διαφορές τους, που επηρεάζονται και από τον χώρο της κάθε μετόπης, επικεντρώνονται κυρίως στον σχηματικό διάκοσμο που τους γεμίζει. Στα μπροστινά φύλλα δεύτερος μικρός "μαστραπάς" με ελικοειδείς πλευρές που επαναλαμβάνουν σε μικρογραφία τα εντυπωσιακά ελικοειδή κλαδιά με τα μεγάλα, ακτινωτά φύλλα που πλαισιώνουν. Τα "κλαδιά" με τα φύλλα σε επάλληλες γωνίες που περιβάλλουν τον εσωτερικό "μαστραπά" πλαισιώνουν εσωτερικά και τον μεγάλο "μαστραπά" της πλάτης. Ο μικρότερος "μαστραπάς" εδώ γεμίζει με κατακόρυφο φύλλο. Στο φύλλο της λόξας, ο μονός "μαστραπάς" γεμίζει μικρά ελικοειδή κλαδιά και πολλά φύλλα. Στην πλάτη, ο "μαστραπάς" έχει ανθίσει με δύο συμμετρικά λουλούδια. Είναι τέτοια πάντως η έμφαση στα ελικοειδή σχήματα και τα φύλλα, ώστε οι "μαστραπάδες" έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Στο πλαϊνό κέντημα της λόξας, δυο τρίγωνα με "μαστραπά" που περιέχει όρθιο κλαδί, όπως και οι "μαστραπάδες" στα μπροστινά φύλλα, είναι τοποθετημένα το ένα πάνω στο άλλο, ενώ ένα μικρότερο τρίγωνο γεμίζει την μύτη της λόξας. Από τα άκρα της βάσης του δεύτερου τριγώνου κρέμεται μοτίβο που συνθέτει δύο αμυγδαλωτά, σαν μάτια, σχήματα που τα ενώνει κλαδί (;) με μικρά φύλλα. Το ίδιο μοτίβο, μεγεθυμένο, απαντά και στην μπορντούρα του μπροστινού κεντήματος. Το ακέντητο κομμάτι της πλάτης πλαισιώνεται από δύο όμοιες ταινίες που παρατάσσουν ορθογώνια σχήματα. Μέσα τους, είτε γερτό λουλούδι σε σχήμα "μαστραπά" ή " μαστραπάς" πάνω σε μίσχο. Το ίδιο μοτίβο απαντά και στο μπροστινό φύλλο. Στην μπορντούρα του ανοίγματος, παρατάσσονται εναλλάξ ζευγάρια ελικοειδών μίσχων που πότε στρίβουν προς τα μέσα και πότε προς τα έξω, σε σχήματα που και πάλι θυμίζουν "μαστραπά". Ολόγυρα στα τελειώματα, το σιγκούνι κλείνει με διακοσμητικό γαϊτάνι στα ίδια χρώματα, το σιράδι.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
θρησκευτικά θέματα
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σταυρός
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
"μαστραπάς"
Ύψος
0.760
Πλάτος
0.580
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
ραφτάδες, μαΐστρες
Χρόνος κατασκευής
πρώτο μισό 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
βαμβάκι
βελούδο
γαϊτάνι χρυσό
κορδονέτο χρυσό 
μάλλινη κλωστή
μαλλί
μεταξοκλωστή
τσόχα
Τεχνικές
κέντημα, ρίζα
υφαντό
χρυσοκέντημα
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
πρώτο μισό 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Δωρέα
Συλλέκτης
Κουτλίδης Χρ.
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Ζώρα, Π. 1981, Κεντήματα και κοσμήματα της ελληνικής φορεσιάς, Αθήνα, ΥΠ.ΠΟ - Μ.Ε.Λ.Τ.
Κουλοχέρη, Μ. 2004, Σπάτων Ένδυσις, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων Σπάτων.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα