φόρεμα 417,α
Λιθένδυτο, εξεμπλωτό νυφικό φόρεμα 
Λιθένδυτο, εξεμπλωτό νυφικό φόρεμα 
Λιθένδυτο, εξεμπλωτό νυφικό φόρεμα 
Λιθένδυτο, εξεμπλωτό νυφικό φόρεμα 
Λιθένδυτο, εξεμπλωτό νυφικό φόρεμα, πίσω όψη 
Λιθένδυτο, εξεμπλωτό νυφικό φόρεμα, πίσω όψη 
Διάκοσμος και φάρδος μανικιού 
Διάκοσμος και φάρδος μανικιού 
Διάκοσμος λαιμού
Διάκοσμος λαιμού
Τα δύο διακοσμητικά μοτίβα 
Τα δύο διακοσμητικά μοτίβα 
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
417,α
Όνομα αντικειμένου
φόρεμα
Τυπολογία
βυζαντινής έμπνευσης
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Ναι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Λιθένδυτο, εξεμπλωτό νυφικό φόρεμα από χρυσοκίτρινο σατέν, κεντημένο και στις δύο όψεις του με καστανόχρωμες κλωστές και μαργαριτάρια.Είναι φτιαγμένο από δύο φύλλα και από μια λόξα ανάμεσά τους, που φτάνει ως κάτω από τη μασχάλη. Στον αυχένα, δυο στενές οριζόντιες λωρίδες από το ίδιο ύφασμα συρράπτονται στο πίσω φύλλο από ώμο σε ώμο. Μπροστά, κάτω από τη στρογγυλή λαιμόκοψη, καστανόχρωμο μετάξι δημιουργεί μεγάλο, επίρραπτο τρίγωνο. Στις πλαϊνές πλευρές του τριγώνου, ταινιόσχημο μοτίβο παριστάνει κυματιστό μίσχο και φύλλα. Είναι το ίδιο μοτίβο που στολίζει και το τελείωμα των μανικιών. Ιδιαίτερα προσεγμένος είναι ο διάκοσμος που καλύπτει τη μανικοκόλληση. Ταινία από καστανό μετάξι οριοθετείται από μαργαριτάρια σε διπλή σειρά. Στο κέντρο της, μεγάλα. καμπύλα μαργαριτάρια διαχωρίζονται με χρυσό, φυτικό μοτίβο. Τα κωδωνόσχημα
μανίκια (μ. 46εκ. - 70εκ.) είναι πολύ φαρδιά στο τελείωμά τους (75εκ.), ντυμένο με κίτρινη φόδρα. Σε αρμονία με το κέντημα του υπόλοιπου φορέματος, ταιριαστές με το επίρραπτο μετάξι καστανόχρωμες κλωστές ζωγραφίζουν στο σατέν σχέδια γραφτά, που μένουν κυρίως στα περιγράμματα. Στο κέντρο του φορέματος εναλλάσσονται κατακόρυφα τρεις μικροί κύκλοι με τριπέταλα λουλούδια, και ένας μεγαλύτερος με σταυρό που έχει για κεραίες καρδιόσχημα φύλλα. Από τις πλαϊνές πλευρές του σταυρού τα τρία φύλλα επεκτείνονται οριζόντια, διαχωρίζοντας σε κάθε πλευρά μεγάλα τετράγωνα σε κατακόρυφη διάταξη. Ο διάκοσμός τους, που συνδυάζει σταυρό με φυτικά και σχηματοποιημένα μοτίβα, λειτουργεί χιαστί. Τα τετράγωνα, με πυκνοκεντημένο τον κεντρικό τους σταυρό, ανταγωνίζονται εκείνα που στολίζονται με μαργαριτάρια. Στο εσωτερικό του φορέματος, φαίνεται η φακαρόλα που στερεώνει τον διάκοσμο. Ο ποδόγυρος έχει ντυθεί με λωρίδα από βυσσινί ύφασμα. Οι περισσότερες από τις γιορτές του Λυκείου των Ελληνίδων, που ξεκίνησαν το 1911 στο Ζάππειο, συμβαδίζουν είτε με εθνικούς εορτασμούς, είτε με την έλευση επιφανών ξένων, είτε με διεθνή συνέδρια στην Αθήνα . Η συλλογή του Λυκείου από ιστορικά αντίγραφα ενδυμασιών συνδέεται άμεσα με τις «Μεγάλες Εθνικές Εορτές» στο Παναθηναϊκό Στάδιο που, από το 1914, καθιερώνονται ως ετήσιες, και στις οποίες «πλαστικαί εικόνες» αναβιώνουν μεγάλες στιγμές της ελληνικής ιστορίας. Όταν, ύστερα από δεκαετή διακοπή, οι γιορτές του Σταδίου επαναλαμβάνονται, η αναδρομή στο απώτερο παρελθόν εκφράζεται μέσα από α) τον μινωικό πολιτισμό όπως τον αποκάλυψαν οι ανασκαφές του Sir Arthur Evans, β) τις Αμαζόνες, γ) τις ντυμένες από την Εύα Σικελιανού Ωκεανίδες του Προμηθέα Δεσμώτη, δ) τις Εστιάδες, ε) τις κόρες της κλασικής εποχής και στ) τις βυζαντινές πριγκίπισσες. Εικονογραφώντας την ιστορική συνέχεια του ελληνισμού, οι ιστορικές περίοδοι παρουσιάζονται με «στυλιζαρισμένες βουβές εικόνες (tableaux vivants)», που αναπαριστούν ένα επιλεγμένο θέμα για την κάθε εποχή. Οι ενδυμασίες αντιγράφουν από όσα έργα τέχνης έχουν διασωθεί: τοιχογραφίες Κνωσού, Αγ. Τριάδας, Τίρυνθας και Θηβών, μινωικά ειδώλια, κόρες της Ακροπόλεως, αρχαία ανάγλυφα, αγάλματα, αγγειογραφίες, βυζαντινές αγιογραφίες, μικρογραφίες χειρογράφων, ψηφιδωτά κ.ά. Η «Εκλογή Βασιλικής Νύμφης» είναι το θέμα που αντιπροσωπεύει την βυζαντινή περίοδο. Την κατασκευή των ενδυμάτων χρηματοδότησε ο Αντώνης Μπενάκης το 1929 με δωρεά 2.000 δραχμών. Την επίβλεψη και επιμέλεια ανέλαβε το γνωστό ζεύγος βυζαντινολόγων Γιώργου και Μαρίας Σωτηρίου. Η επιλογή των υφασμάτων, που απηχούν τόσο δυτικές όσο και ανατολίτικες επιδράσεις, επιχειρεί να αποδώσει την αγάπη των Βυζαντινών για την ποικιλία και τη λάμψη των χρωμάτων. Άσημα αποκαλούνται τα μη έγχρωμα υφάσματα. Τα ενδύματα γενικά λέγονται ρούχα ή ιμάτια και, ανάλογα με το ύφασμα αλλά κυρίως τον διάκοσμο, συνοδεύονται από ποικίλους επιθετικούς προσδιορισμούς. Σηρικό είναι το ρούχο από μετάξι ή από κάθε διάφανο πολυτελές ύφασμα, τη χρήση του οποίου καυτηριάζουν οι Πατέρες. Ζωηρόχρωμες κατακόρυφες ή οριζόντιες ταινίες, στην πραγματικότητα ενυφασμένες, φτιάχνουν τα λωρωτά φορέματα αρχόντων και ισχυρών, ορθόσημα ή πλατύσημα αντιστοίχως. Εξεμπλωτά ή πλουμιστά λέγονται τα φορέματα τα στολισμένα με υφαντά ή κεντητά κοσμήματα, τα εξέμπλια (exemplum) ή πλουμία (plumus). Κλαπωτά ονομάζονται τα ρούχα με ενυφασμένους ή κεντητούς κλάβους (από το τετράγωνο σχήμα της κεφαλής του καρφιού, clavi). Κλάβοι όμως λέγονται και οι πορφυρές διακοσμητικές λωρίδες γύρω από το λαιμό, στο στήθος, στο γύρο των μανικιών ή στον ποδόγυρο. Στα επιρράμματα των ρούχων ανήκουν τα ταβλία, κομμάτια υφάσματος κομμένα ορθογώνια ή λοξά που, αν είναι κόκκινα, λέγονται πλουμάτα. Τα σηγμέντα (segmenta), σημέντα στην καθομιλουμένη, δηλώνουν τον ετερόχρωμο επίρραπτο διάκοσμο στις άκρες του ρούχου, που φέρει τετράγωνα κοσμήματα. Κάθε βυζαντινό αντίγραφο της συλλογής του Λυκείου των Ελληνίδων είναι μια αλλαγή, μια εξαιρετική «αλλαξιά» δηλαδή, για περιστάσεις γιορτινές ή επίσημες. Ρούχα αρχοντικά, βασιλικά, με ενυφασμένους λίθους πολύτιμους και μαργαριτάρια. Λέγονται περιμάρμαρα ή περιμάργαρα, λιθένδυτα ή μαρμαρένδυτα, από το ρήμα μαρμαίρω που σημαίνει «απαστράπτω». Δεν είναι, άλλωστε, το έκστιλβον το χαρακτηριστικό γνώρισμα της πολυτέλειας;
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
θρησκευτικά θέματα
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σταυρός 
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
φύλλα, λουλούδια
Ύψος
1.420
Πλάτος
0.700
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
Λύκειον των Ελληνίδων
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Σκοπός κατασκευής
Η αναβίωση και εικονογράφηση της βυζαντινής περιόδου της ελληνικής ιστορίας.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Αθήνα
Υλικά
μετάξι
μεταξοκλωστή
πέρλα
σατέν
συνθετικό
χρυσοκλωστή
Τεχνικές
επίρραπτη
κέντημα μηχανής
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Σκοπός χρήσης
Η ενσάρκωση προσώπων από την βυζαντινή περίοδο της ελληνικής ιστορίας, σε μεγάλες γιορτές, ενθικές και άλλες. 
Χρόνος χρήσης
20ός αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Αθήνα
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Κουκουλές, Φ. 1948-1957, "Περί τα βυζαντινά φορέματα" στο Βυζαντινών βίος και πολιτισμός 2: 5-59, Αθήνα, Παπαζήσης (ανατ., χ.χ.).
Λουτζάκη, Ρ. 2007, "Λύκειο των Ελληνίδων: Από το Παναθηναϊκό Στάδιο (1914) στη σκηνή του Μεγάρου Αθηνών (2005)" στο Π. Κάβουρας (επιμ.), Φολκλόρ και Παράδοση, Αθήνα, Fagotto.
Μπόμπου-Πρωτοπαπά, Ε. 1993, Το Λύκειο των Ελληνίδων, 1911-1991, Αθήνα, Λύκειο των Ελληνίδων.
Παπαντωνίου, Ι. 2000, Η ελληνική ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα, Αθήνα, Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδος - Καπόν.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα