φουστάνι 6614/1
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Ψηλά και δεξιά, εσωτερικό τσεπάκι
Ψηλά και δεξιά, εσωτερικό τσεπάκι
Μόρκο φουστάνι, πίσω όψη
Μόρκο φουστάνι, πίσω όψη
Μαύρη πτυχωτή φούστα 
Μαύρη πτυχωτή φούστα 
Φοδραρισμένος ποδόγυρος
Φοδραρισμένος ποδόγυρος
Κεντημένος ποδόγυρος
Κεντημένος ποδόγυρος
Φαιοπράσινο και μαύρο ύφασμα ποδόγυρου
Φαιοπράσινο και μαύρο ύφασμα ποδόγυρου
Ποδόγυρος, η γλάστρα με τα λουλούδια
Ποδόγυρος, η γλάστρα με τα λουλούδια
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
6614/1
Όνομα αντικειμένου
φουστάνι
Άλλο / Τοπικό όνομα
μόρ(ι)κο ή βόλτα
Τυπολογία
νησιωτικό, αναγεννησιακού τύπου
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Μόρκο ή βόλτα, το νυφιάτικο και πιο επίσημο φουστάνι (φ'στάν) της Σκοπέλου, όπως και η στόφα, από την οποία διαφοροποιείται λόγω του κεντητού του ποδόγυρου. Ετυμολογείται από το γαλλικό "moricaux", που δηλώνει το πολύ σκούρο, μαυριδερό χρώμα. Πράγματι, τα παλιότερα φουστάνια είχαν και πολύ σκούρο καφέ χρώμα. Πρόκειται για φουστάνι αναγεννησιακού τύπου, με τιράντες, φαρδιά, πτυχωτή φούστα από μαύρο ατλάζι και κεντητό ποδόγυρο πάνω σε ατλάζι, μαύρο στην πίσω όψη και φαιοπράσινο στην μπροστινή. Κάτω από το στρογγυλό άνοιγμα του στήθους, ο υποτυπώδης μπούστος έχει ύψος μόλις 1,5εκ., ενώ στην πλάτη, κάτω από τις τιράντες, φτάνει τα 8εκ. Εσωτερικά, ο μπούστος είναι φοδραρισμένος με υπόλευκο βαμβακερό ύφασμα. Η φούστα είναι πλισαρισμένη σε αναρίθμητες ρηχές πτυχές, πλάτους 1εκ. Έξι εκατοστά πάνω
από τον ποδόγυρο και για 8εκ., η φούστα έχει ενισχυθεί με διπλό ύφασμα. Ψηλά στη δεξιά πλευρά κρύβεται εσωτερικό τσεπάκι. Ο ολοκέντητος ποδόγυρος έχει ύψος 55εκ. και είναι φοδραρισμένος με αστάρι. Από περιφέρεια με συνολικό μήκος 6,08μ., τα 2,28μ. καλύπτουν στην πίσω όψη δύο κομμάτια μαύρο κεντημένο ατλάζι (1,26μ. και 1,02μ.). Το φαιοπράσινο ατλάζι μπροστά και στα πλάγια αποτελείται από τέσσερα κομμάτια (1,30μ. και 1,32μ. και 0,65μ. και 0,60μ.), και είναι κεντημένα με το ίδιο ζωηρόχρωμο μοτίβο γλάστρας με λουλούδια. Απο στυλιζαρισμένη γλάστρα με λαβές υψώνονται επτά κλαδιά σε σχήμα επτάφωτης λυχνίας. Απ' αυτά φυτρώνουν δύο συμμετρικά πλαϊνά άνθη και ένα κεντητό μεγάλο λουλούδι πλαισιωμένο με φυλλοφόρα κλαδιά και στεφανωμένο με τρία μικρότερα λουλούδια. Από τη βάση της γλάστρας ξεφυτρώνουν σχηματικά κλαδάκια. Τα χρώματα του κεντήματος με πλακέ βελονιά είναι το έντονο πορτοκαλοκίτρινο (γλάστρα), πράσινο ανοιχτό (κλαδιά), και τα βυσσινί, ροζ και λευκό (λουλούδια). Πρόκειται για παραλλαγή του διακοσμητικού μοτίβου της στόφας (βλ. Α.Τ.Α. 11478). Τα μοτίβα είναι παράλληλα ανά δύο σειρές, έτσι που δε μένουν ενδιάμεσα κενά και καλύπτεται όλος σχεδόν ο ποδόγυρος. Το κέντημα κάθε φύλλου, που έμπαινε οριζόντια "κόντρα", γινόταν σε τελάρο πάνω στο οποίο στερεωνόταν το λεπτό χαρτί, διάτρητο από τα περιγράμματα του σχεδίου. Περνώντας τα περιγράμματα με άσπρο σαπούνι, το σχέδιο αποτυπωνόταν στο ύφασμα. Το κέντημα αναλάμβαναν είτε ειδικές κεντήστρες, είτε οι γυναίκες που θα το φορούσαν. Η πτύχωση του φουστανιού, το βόλτιασμα, γίνεται από τις ίδιες τις γυναίκες. Με κρεμασμένο το φουστάνι σε κρεμάστρα και ξεκινώντας από ψηλά, πρώτα στην μπροστινή και ύστερα στην πίσω όψη, επαναλάμβαναν ανά δέκα εκατοστά την ίδια διαδικασία: τρύπωναν πατώντας τη βελόνα ανά δύο εκατοστά, σούρωναν το τρύπωμα και πλισάριζαν βρέχοντας τα δάχτυλά τους σε διάλυμα κόλλας. Όταν ολοκλήρωναν το τρύπωμα και το πλισάρισμα άφηναν το φουστάνι να στεγνώσει. Τυλιγμένο σε σεντόνι, το φουστάνι έμενε τρυπωμένο ώσπου να φορεθεί.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
γλάστρα, λουλούδια, φύλλα
Ύψος
1.440
Πλάτος
3.040
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες, κεντήστρες
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Μαγνησίας
Βόρειες Σποράδες (Σκόπελος)
Υλικά
αστάρι
ατλάζι
βαμβάκι
κορδέλα βαμβακερή
μεταξοκλωστή
Τεχνικές
κέντημα γραφτό, πλακέ
πτύχωση
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Μαγνησίας
Βόρειες Σποράδες (Σκόπελος)
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
10/8/1970
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Δελητσίκου-Παπαχρίστου, Μ. 2005, Η παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά της Σκοπέλου, Δήμος Σκοπέλου.
Παπαντωνίου, Ι. 2004, "Ένα κομμάτι ύφασμα" στο Πτυχώσεις. Από το αρχαίο ελληνικό ένδυμα στη μόδα του 21ου αιώνα: 51-61, Αθήνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα & Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε.
Σάμψων, Α. 1970, "Η λαϊκή φορεσιά της Σκοπέλου και Αλοννήσου", Αρχείον Θεσσαλικών Μελετών 5.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα