φουστάνι 6684/2
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, πίσω όψη
Μόρκο φουστάνι, πίσω όψη
Μαύρη πτυχωτή φούστα 
Μαύρη πτυχωτή φούστα 
Φοδραρισμένος ποδόγυρος
Φοδραρισμένος ποδόγυρος
Κεντημένος ποδόγυρος
Κεντημένος ποδόγυρος
Ποδόγυρος, η γλάστρα με τα λουλούδια
Ποδόγυρος, η γλάστρα με τα λουλούδια
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
6684/2
Όνομα αντικειμένου
φουστάνι
Άλλο / Τοπικό όνομα
μόρ(ι)κο ή βόλτα
Τυπολογία
νησιωτικό, αναγεννησιακού τύπου
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Μόρκο ή βόλτα, το νυφιάτικο και πιο επίσημο φουστάνι (φ'σταν) της Σκοπέλου, μαζί με τη στόφα, από την οποία διαφοροποιείται λόγω του κεντητού του ποδόγυρου. Ετυμολογείται από το γαλλικό "moricaux", που δηλώνει το πολύ σκούρο, μαυριδερό χρώμα. Πράγματι, τα παλιότερα φουστάνια είχαν και πολύ σκούρο καφέ χρώμα. Πρόκειται για φουστάνι αναγεννησιακού τύπου, με τιράντες, φαρδιά πτυχωτή φούστα από μαύρο ατλάζι και κεντητό φαιοπράσινο ποδόγυρο. Κάτω από το στρογγυλό άνοιγμα του στήθους ο υποτυπώδης μπούστος έχει ύψος μόλις 1,5εκ., ενώ στην πλάτη, κάτω από τις τιράντες, φτάνει τα 10εκ. Στην πίσω αριστερή πλευρά υπάρχει μικρό άσπρο κουμπάκι για το κούμπωμα της τιράντας και μπροστά, στο ύψος των ώμων, μικρή θηλιά. Εσωτερικά, ο μπούστος είναι φοδραρισμένος με υπόλευκο βαμβακερό ύφασμα. Η φούστα
είναι πτυχωμένη σε αναρίθμητες πτυχές, με πλάτος μικρότερο από 1εκ. Πάνω από τον ποδόγυρο και σε ύψος 9εκ., η φούστα έχει ενισχυθεί με διπλό ύφασμα. Ο ολοκέντητος ποδόγυρος έχει ύψος 53εκ. και είναι φοδραρισμένος με αστάρι. Είναι φτιαγμένος από πέντε φύλλα (1,13-1,32μ.) τοποθετημένα οριζόντια "κόντρα" και έχει περιφέρεια 6,34μ. Το φυτικό μοτίβο του κεντήματος είναι μεγάλο, με έντονα χρώματα. Αναπαριστά γλάστα με λουλούδια, σε παραλλαγή του διακοσμητικού μοτίβου της στόφας (βλ. Α.Τ.Α. 11478). Από στυλιζαρισμένη γλάστρα με λαβές υψώνονται ημικυκλικά κλαδιά. Από αυτά φυτρώνουν δύο συμμετρικά πλαϊνά άνθη και ένα κεντρικό μεγάλο. Στα πλάγια του λουλουδιού,απεικονίζονται δύο φυγόκεντρα φυλλοφόρα κλαδιά και στην κορυφή του, τρία λουλούδια. Από τη βάση της γλάστρας ξεφυτρώνουν σχηματικά κλαδάκια. Την πολυχρωμία του κεντήματος, με πλακέ βελονιά, φτιάχνουν το έντονο χρυσοκίτρινο (γλάστρα), το φωτεινό πράσινο (κλαδιά), το βυσσινί, το ροδί και το άσπρο (λουλούδια). Τα μοτίβα είναι ανά δύο σειρές παράλληλα, έτσι που δεν μένουν ενδιάμεσα κενά και ο ποδόγυρος καλύπτεται σχεδόν ολόκληρος. Το κέντημα κάθε φύλλου γινόταν σε τελάρο πάνω στο οποίο στερεωνόταν το λεπτό χαρτί, διάτρητο από τα περιγράμματα του σχεδίου. Περνώντας τα περιγράμματα με άσπρο σαπούνι, το σχέδιο αποτυπωνόταν στο ύφασμα. Το κέντημα αναλάμβαναν ειδικές κεντήστρες ή οι γυναίκες που θα το φορούσαν. Η πτύχωση του φουστανιού, το βόλτιασμα, γίνεται από τις ίδιες τις γυναίκες. Με κρεμασμένο το φουστάνι σε κρεμάστρα και ξεκινώντας από ψηλά, πρώτα στην μπροστινή και ύστερα στην πίσω όψη, επαναλάμβαναν ανά δέκα εκατοστά την ίδια διαδικασία: τρύπωναν πατώντας τη βελόνα ανά δύο εκατοστά, σούρωναν το τρύπωμα και πλισάριζαν βρέχοντας τα δάχτυλά τους σε διάλυμα κόλλας. Όταν ολοκλήρωναν το τρύπωμα και το πλισάρισμα άφηναν το φουστάνι να στεγνώσει. Τυλιγμένο σε σεντόνι, το φουστάνι έμενε τρυπωμένο ώσπου να φορεθεί.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
γλάστρα, λουλούδια, φύλλα
Ύψος
1.290
Πλάτος
3.170
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες, κεντήστρες
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Μαγνησίας
Βόρειες Σποράδες (Σκόπελος)
Υλικά
αστάρι
ατλάζι
βαμβάκι
κορδέλα γκρο
κουμπί
μεταξοκλωστή
Τεχνικές
κέντημα γραφτό, πλακέ
πτύχωση
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Μαγνησίας
Βόρειες Σποράδες (Σκόπελος)
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
27/11/1970
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Δελητσίκου-Παπαχρίστου, Μ. 2005, Η παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά της Σκοπέλου, Δήμος Σκοπέλου.
Παπαντωνίου, Ι. 2004, "Ένα κομμάτι ύφασμα" στο Πτυχώσεις. Από το αρχαίο ελληνικό ένδυμα στη μόδα του 21ου αιώνα: 51-61, Αθήνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα & Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε.
Σάμψων, Α. 1970, "Η λαϊκή φορεσιά της Σκοπέλου και Αλοννήσου", Αρχείον Θεσσαλικών Μελετών 5.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα