φουστάνι 6701/5
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Μόρκο φουστάνι, μπροστινή όψη
Ψηλά και δεξιά, εσωτερικό τσεπάκι
Ψηλά και δεξιά, εσωτερικό τσεπάκι
Μόρκο φουστάνι, πίσω όψη
Μόρκο φουστάνι, πίσω όψη
Μαύρη πτυχωτή φούστα 
Μαύρη πτυχωτή φούστα 
Φοδραρισμένος ποδόγυρος
Φοδραρισμένος ποδόγυρος
Κεντητός ποδόγυρος
Κεντητός ποδόγυρος
Φαιοπράσινο και μαύρο ύφασμα ποδόγυρου
Φαιοπράσινο και μαύρο ύφασμα ποδόγυρου
Ποδόγυρος, η γλάστρα με τα λουλούδια
Ποδόγυρος, η γλάστρα με τα λουλούδια
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
6701/5
Όνομα αντικειμένου
φουστάνι
Άλλο / Τοπικό όνομα
μόρ(ι)κο ή βόλτα
Τυπολογία
νησιωτικό, αναγεννησιακού τύπου
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Μόρκο ή βόλτα, το νυφιάτικο και πιο επίσημο φουστάνι (φ'στάν) της Σκοπέλου, μαζί με τη στόφα, από την οποία διαφοροποιείται λόγω του κεντητού του ποδόγυρου. Ετυμολογείται από το γαλλικό "moricaux", που δηλώνει το πολύ σκούρο, μαυριδερό χρώμα. Πράγματι, τα παλιότερα φουστάνια είχαν και πολύ σκούρο καφέ χρώμα. Πρόκειται για φουστάνι αναγεννησιακού τύπου, με τιράντες, φαρδιά, πτυχωτή φούστα από μαύρο ατλάζι και κεντητό ποδόγυρο, μαύρο και φαιοπράσινο. Κάτω από το στρογγυλό άνοιγμα του στήθους, ο υποτυπώδης μπούστος έχει ύψος μόλις 1εκ., ενώ στην πλάτη, κάτω από τις τιράντες, φτάνει τα 8εκ. Η αριστερή τιράντα κουμπώνει πίσω με μαύρο κουμπάκι. Το άνοιγμα του στήθους ρελιάζεται με τσακιστή βελονιά στην οποία στερεώνονται μικρά κομπάκια. Εσωτερικά, ο μπούστος φοδράρεται με υπόλευκο βαμβακερό πανί. Η
φούστα είναι πλισαρισμένη σε αναρίθμητες πτυχές, με πλάτος 1εκ. Σε ακανόνιστο διάστημα, που κυμαίνεται από 0-3εκ. πάνω από τον ποδόγυρο, και σε ύψος 19εκ., η φούστα έχει ενισχυθεί με διπλό ύφασμα. Ψηλά στη δεξιά πλευρά κρύβεται εσωτερικό τσεπάκι. Ο ολοκέντητος ποδόγυρος έχει ύψος 48εκ. και είναι φοδραρισμένος με αστάρι. Είναι φτιαγμένος από πέντε φύλλα, τρία φαιοπράσινα και δύο μαύρα, και έχει περιφέρεια 6,66μ. Δύο φαιοπράσινα φύλλα είναι μπροστά (1,38μ. και 1,40μ.) και το τρίτο πίσω (1,34μ.). Τα μαύρα έχουν τοποθετηθεί χωρίς αυστηρή συμμετρία στις δύο πλευρές (1,35μ. και 1,30μ.). Το φυτικό μοτίβο του κεντήματος είναι μεγάλο, με έντονα χρώματα. Αναπαριστά γλάστρα με λουλούδια, σε παραλλαγή του διακοσμητικού μοτίβου στόφας (βλ. Α.Τ.Α. 11478). Από στυλιζαρισμένη γλάστρα με λαβές υψώνονται επτά κλαδιά σε σχήμα επτάφωτης λυχνίας. Δεξιά κι αριστερά τους φυτρώνει από ένα λουλούδι με δυο γερτά κλαδιά. Στο κέντρο, μεγάλο κυκλικό άνθος με ακτινωτή περιφέρεια πλαισιώνεται από δυό κόκκινα γερτά κλαδιά και στεφανώνεται από τρία λουλούδια. Από τη βάση της γλάστρας φυτρώνουν σχηματικοί μίσχοι. Τα στοιχεία του μοτίβου διατάσσονται με απόλυτη συμμετρία. Το ζωηρόχρωμο κέντημα, με πλακέ βελονιά, ζωγραφίζει έντονο χρυσοκίτρινο (γλάστρα, φύλλα), ανοιχτοπράσινο ή ζωηρό πράσινο (κλαδιά, φύλλα), λευκό, κερασί και ροδί (λουλούδια, φύλλα). Τα μοτίβα κινούνται παράλληλα ανά δύο σειρές, έτσι που δεν αφήνουν ενδιάμεσα κενά και καλύπτουν όλο σχεδόν τον ποδόγυρο. Το κέντημα κάθε φύλλου γινόταν σε τελάρο πάνω στο οποίο στερεωνόταν το λεπτό χαρτί, διάτρητο από τα περιγράμματα του σχεδίου. Περνώντας τα περιγράμματα με άσπρο σαπούνι, το σχέδιο αποτυπωνόταν στο ύφασμα. Το κέντημα αναλάμβαναν ειδικές κεντήστρες ή οι γυναίκες που θα το φορούσαν. Η πτύχωση του φουστανιού, το βόλτιασμα, γίνεται από τις ίδιες τις γυναίκες. Με κρεμασμένο το φουστάνι σε κρεμάστρα και ξεκινώντας από ψηλά, πρώτα στην μπροστινή και ύστερα στην πίσω όψη, επαναλάμβαναν ανά δέκα εκατοστά την ίδια διαδικασία: τρύπωναν πατώντας τη βελόνα ανά δύο εκατοστά, σούρωναν το τρύπωμα και πλισάριζαν βρέχοντας τα δάχτυλά τους σε διάλυμα κόλλας. Όταν ολοκλήρωναν το τρύπωμα και το πλισάρισμα άφηναν το φουστάνι να στεγνώσει. Τυλιγμένο σε σεντόνι, το φουστάνι έμενε τρυπωμένο ώσπου να φορεθεί.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
γλάστρα, λουλούδια, φύλλα
Ύψος
1.290
Πλάτος
3.330
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες, κεντήστρες
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Μαγνησίας
Βόρειες Σποράδες (Σκόπελος)
Υλικά
αστάρι
ατλάζι
βαμβάκι
κουμπί
μεταξοκλωστή
Τεχνικές
κέντημα γραφτό, πλακέ
κέντημα, τσακιστή
πτύχωση
υφαντό βιομηχανικό
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θεσσαλία | Μαγνησίας
Βόρειες Σποράδες (Σκόπελος)
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
27/11/1970
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Δελητσίκου-Παπαχρίστου, Μ. 2005, Η παραδοσιακή γυναικεία φορεσιά της Σκοπέλου, Δήμος Σκοπέλου.
Παπαντωνίου, Ι. 2004, "Ένα κομμάτι ύφασμα" στο Πτυχώσεις. Από το αρχαίο ελληνικό ένδυμα στη μόδα του 21ου αιώνα: 51-61, Αθήνα, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα & Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε.
Σάμψων, Α. 1970, "Η λαϊκή φορεσιά της Σκοπέλου και Αλοννήσου", Αρχείον Θεσσαλικών Μελετών 5.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα