φουστάνι 7112/10
Φ'στάνι τσαρπαλωτό
Φ'στάνι τσαρπαλωτό
Φ'στάνι τσαρπαλωτό
Φ'στάνι τσαρπαλωτό
Φ'στάνι τσαρπαλωτό, πίσω όψη
Φ'στάνι τσαρπαλωτό, πίσω όψη
Λεπτομέρεια διακόσμου στον κόρφο
Λεπτομέρεια διακόσμου στον κόρφο
Λεπτομέρεια διακόσμου στην πλάτη
Λεπτομέρεια διακόσμου στην πλάτη
Λεπτομέρεια διακόσμου στον ποδόγυρο, μπροστινή όψη: δαντέλα με βελονάκι, μπουχασί, περδίκες με νεράκι και βεργάκο (πρώτη ζώνη), σχηματοποιημένα και γεωμετρικά μοτίβα (μεσαία ζώνη) και τσαρπαλ
Λεπτομέρεια διακόσμου στον ποδόγυρο, μπροστινή όψη: δαντέλα με βελονάκι, μπουχασί, περδίκες με νεράκι και βεργάκο (πρώτη ζώνη), σχηματοποιημένα και γεωμετρικά μοτίβα (μεσαία ζώνη) και τσαρπαλ
Λεπτομέρεια διακόσμου στον ποδόγυρο, πίσω όψη: δαντέλα με βελονάκι, μπουχασί, περδίκες με νεράκι και βεργάκο (πρώτη ζώνη), γκατζ'λούδια και γεωμετρικά μοτίβα (μεσαία ζώνη) και τσαρπαλιάρες
Λεπτομέρεια διακόσμου στον ποδόγυρο, πίσω όψη: δαντέλα με βελονάκι, μπουχασί, περδίκες με νεράκι και βεργάκο (πρώτη ζώνη), γκατζ'λούδια και γεωμετρικά μοτίβα (μεσαία ζώνη) και τσαρπαλιάρες
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
7112/10
Όνομα αντικειμένου
φουστάνι
Άλλο / Τοπικό όνομα
φ'στάνι τσαρπαλωτό
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
20ός αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Φ'στάνι τσαρπαλωτό, γυναικείο, αμάνικο, βαμβακερό φουστάνι σκούρου μπλε χρώματος. Υφαίνεται από τις ίδιες τις γυναίκες στον αργαλειό, βάφεται από το μπογιατζή με λουλάκι και επεξεργάζεται με νισεστέ και γυαλί (γυάλωμα). Αποτελείται από ένα φύλλο υφάσματος μπρος - πίσω, τη μάνα, χωρίς ραφή στους ώμους, και από δύο τριγωνικά σε κάθε πλάι, τα λαγκιόλια. Τα τελευταία ενώνονται με τη μάνα με βελονιά γαζί και μεταξύ τους με πατητή βελονιά. Ύστερα γίνονται τα ανοίγματα, τετράγωνο του λαιμού και βαθιά, λοξά των χεριών, καβαδούρες, που τελικά αφήνουν δύο στενές κατακόρυφες λωρίδες υφάσματος ως τιράντες. Στο ύψος του στήθους ανοίγονται δύο κατακόρυφες οπές, οι κορφουλήθρες ή βυζουλήθρες και κάτω από αυτές υπήρχε οριζόντια πιέτα, η πόστα (η ύπαρξη της οποίας μαρτυρείται από το μικρότερο
βαθμό αποχρωματισμού του υφάσματος στο σημείο της αναδίπλωσης). Ακολούθως, γίνεται το μπουχάσωμα, ρέλιασμα, των τελειωμάτων με κόκκινο, βαμβακερό, αγοραστό πανί και ύστερα το κέντημα με κύριο χαρακτηριστικό το ελαφρά κλωσμένο βαμβάκι και ένα ειδικό είδος βελονιάς, την απολυτή. Τέλος, τοποθετούνται τα πανάδια ή μασκαλίδια, πρόσθετα κομμάτια υφάσματος, τσίτια με φυτικό διάκοσμο σε κόκκινο κάμπο. Από άποψη διακόσμησης, το φ'στάνι ανήκει στην κατηγορία των φουστανιών με τρανό κέντο, καθώς ο ποδόγυρος είναι κεντημένος με λευκό βαμβάκι όπως οι τσούκνες. Οι κορφουλήθρες και το άνοιγμα του λαιμού είναι ρελιασμένα με πράσινη και μαύρη μάλλινη κλωστή αντίστοιχα και γαρνιρισμένα με κόκκινο και μαύρο σειρήτι αντίστοιχα. Η διακόσμηση του κόρφου έχει γίνει με επίρραπτη χρυσή τρέσα, τέλι εξού και ο χαρακτηρισμός των φουστανιών ως τελωμένα, με ενυφασμένο διάκοσμο. Δύο κατακόρυφες γραμμές ενώνουν τις καβαδούρες με τις κορφουλήθρες και μία τρίτη, οριζόντια, τις κορφουλήθρες μεταξύ τους. Από τα σημεία τομής ξεκινούν δύο ακόμη γραμμές, διαγώνιες αυτή τη φορά, που καταλήγουν στις γωνίες της λαιμόκοψης, σχηματίζοντας τραπέζιο, η μεγάλη βάση του οποίου είναι κεντημένη με λευκή, τεθλασμένη γραμμή. Την οριζόντια ευθεία πλαισιώνουν επίρραπτες κλωστές, πράσινη και φούξια, οι οποίες διασταυρώνονται σε δύο σημεία. Τεθλασμένη γραμμή από τρέσα που εφάπτεται στην οριζόντια γραμμή δημιουργεί τρία ανάστροφα τρίγωνα, από τα οποία, το κεντρικό είναι διακοσμημένο με πορτοκαλί μπουχασί και κεντητά πράσινα σταυρουδάκια. Εκατέρωθεν της τεθλασμένης γραμμής κεντητά λευκά σταυρουδάκια. Σημάδια πάνω στο ύφασμα που σχηματίζουν ευθείες συγκλίνουσες στο κέντρο του στήθους, ανάμεσα στις κορφουλήθρες, αποτελούν ένδειξη για δύο ακόμη επίρραπτα τμήματα τρέσας, που όμως, δε σώζονται πια. Η διακόσμηση της πλάτης γίνεται με επίρραπτη δαντέλα εμπορίου, καμωμένη με κίτρινη βαμβακερή κλωστή. Τρεις ευθείες ορίζουν ορθογώνιο παραλληλόγραμμο με την ευθεία της λαιμόκοψης. Η δαντέλα στην οριζόντια πλευρά έχει ελαφρώς διαφορετικό σχέδιο. Μέσα στο παραλληλόγραμμο δύο τεθλασμένες γραμμές τέμνονται στο κέντρο του. Στον ποδόγυρο από κάτω προς τα πάνω συνατούμε επίρραπτη δαντέλα καμωμένη με το βελονάκι από μπεζ βαμβακερή κλωστή και διακοσμημένη με ανθάκια που σχηματίζουν τρίγωνα, μετά το μπουχάσωμα και ύστερα ζώνη με περδίκες ή πατούδες που έχουν στο κάτω μέρος το νεράκι (μαιανδροειδή γραμμή) και από πάνω το βεργάκο (είδος γαζιού). Ακολουθούν τέσσερα γκατζ'λούδια (γαϊδαράκοι) στην πίσω πλευρά ενώ στη μπροστινή, τέσσερις μικρές γωνίες, οι ακριανές από τις οποίες έχουν άγκιστρο. Στο ίδιο επίπεδο, δέκα σχεδόν παραλληλόγραμμα μοτίβα με χρωματιστές διαγωνίους από μάλλινα νήματα και μουλινέδες. Από πάνω, οχτώ τσαρπαλιάρες, καμωμένες με λευκό, ελαφρά κλωσμένο βαμβάκι. Στις τιράντες έκαναν οριζόντιες ψαλιδιές γιατί το άνοιγμα αλλιώς ήταν πολύ μικρό για να φορεθεί το ένδυμα. Εδώ υπάρχουν επίπλέον μάλλινα τμήματα υφάσματος, τσόντες, για να αυξηθεί το ύψος του ενδύματος.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
περδίκες με νεράκι και βεργάκο, τσαρπαλιάρες
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Ύψος
1.180
Πλάτος
0.470
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες, μπογιατζής
Χρόνος κατασκευής
20ός αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θράκη | Έβρου
Καρωτή
Υλικά
βαμβάκι
βαμβακερή κλωστή
μάλλινη κλωστή
μαλλί
μουλινέ κλωστή
σειρήτι
τρέσα χρυσή
τσίτι
Τεχνικές
βαφή, λουλάκιασμα
γυάλωμα
δαντέλα με βελονάκι
δαντέλα του μέτρου
ενυφασμένη
επίρραπτη
κέντημα, γαζί
κέντημα μετρητό, απολυτή
κέντημα, πατητή
υφαντό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Μάρηδες
Χρήστης
γυναίκα
Χρόνος χρήσης
20ός αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Θράκη | Έβρου
Καρωτή
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Δωρέα
Συλλέκτης
Παπαντωνίου Ιωάννα
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
15/7/1971
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Μελίδου-Κεφαλά, Ν. 2000, "Οι παραδοσιακές ενδυμασίες των Μάρηδων (1910-1970)", Ενδυματολογικά 1: 108-145, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Μελίδου-Κεφαλά, Ν. 2002, "Παραδοσιακές ενδυμασίες της Θράκης" στο Ημερολόγιο του Λυκείου των Ελληνίδων Αθηνών, Αθήνα, Λύκειον των Ελληνίδων.
Παπαντωνίου, Ι. 1978, "Συμβολή στη μελέτη της γυναικείας ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς", Εθνογραφικά 1: 5-92, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Παπαντωνίου, Ι. 1996, Ελληνικές Τοπικές Ενδυμασίες, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα