μανικωτός μπούστος 1518/6
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, πίσω όψη
Τζάκος Αττικής, πίσω όψη
Κεντρικό μοτίβο πανωμάνικου
Κεντρικό μοτίβο πανωμάνικου
Πίσω όψη πισωμάνικων 
Πίσω όψη πισωμάνικων 
Μπροστινή όψη πισωμάνικων 
Μπροστινή όψη πισωμάνικων 
Κεντρικό μοτίβο κατωμάνικου
Κεντρικό μοτίβο κατωμάνικου
Πίσω όψη κατωμάνικων 
Πίσω όψη κατωμάνικων 
Μπροστινή όψη κατωμάνικων 
Μπροστινή όψη κατωμάνικων 
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
1518/6
Όνομα αντικειμένου
μανικωτός μπούστος
Άλλο / Τοπικό όνομα
τζάκος
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
δεύτερο μισό 19ου αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Κοντός, εφαρμοστός μπούστος, τζάκος, με στενά μανίκια που φθάνουν ως τον αγκώνα, τα πανωμάνικα, ραμμένα εδώ σταθερά με το δεύτερο, φαρδύ, ζευγάρι μανικιών, τα κατωμάνικα. Ο τζάκος φοριόταν πάνω από το αμάνικο πουκάμισο. Ο κορμός είναι φτιαγμένος από υπόλευκο βαμβακερό πανί, με δύο φύλλα ενωμένα στους ώμους. Το φαρδύ, κατακόρυφο άνοιγμά του κλείνει με δυο κόπιτσες μόλις τρία δάχτυλα πάνω από το τελείωμα. Το άνοιγμα στολίζεται ολόγυρα με βυσσινί, μάλλινο φαρδύ, γαϊτάνι. Στην ένωση του κορμού με τα μανίκια, κάτω από τις μασχάλες, έχει τοποθετηθεί ρομβοειδές κομμάτι πανιού για άνεση στην κίνηση. Τα χρυσοκεντημένα μανίκια είναι πολύ παλιότερα και έχουν κεντηθεί σε λεπτό βαμβακερό πανί με ενυφασμένες ρίγες. Είναι φοδραρισμένα με επίσης λεπτό βαμβακερό. Το πλούσιο χρυσοκέντημα των μανικιών ενώνεται
με την πολυχρωμία των μεταξιών και δανείζεται κι άλλο φως από μικρές, διάσπαρτες πούλιες. Δυστυχώς τα μετάξια έχουν φθαρεί πολύ και λίγα ίχνη τους μαρτυρούν την λεπτότητα των χρωματικών αντιθέσεων. Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, το χρυσοκέντημα υποδηλώνει πλούτο και κοινωνική θέση. Στην εμφάνιση και στην τεχνική, μοιάζει με τα εκκλησιαστικά βυζαντινά κεντήματα (χρυσοκλαβαρικά) χωρίς να είναι τόσο λεπτοφτιαγμένο. Οι γυναίκες ή οι μαΐστρες που "έριχναν το χρυσάφι", τύλιγαν το λεπτό χρυσόνημα γύρω από χοντρή, κίτρινη μεταξωτή κλωστή, στριμμένη πολλές φορές, το μπρισίμι. Αποτέλεσμα είναι η ανάγλυφη όψη του χρυσοκεντήματος. Το ανάγλυφο χρυσοκέντημα που εδώ δημιουργείται με χρυσόνημα που τυλίγεται είτε γύρω από χαρτόνι είτε γύρω από μπρισίμι, γεμίζοντας συχνά τις μεγαλύτερες επιφάνειες με ζιγκ-ζαγκ ή με διάκοσμο που θυμίζει πλεκτή ψάθα. Στο κέντρο του πανωμάνικου, από ανθρωπόσχημη γλάστρα, υψώνεται κεντρικό δέντρο με φύλλωμα που απολήγει σε δυο συμμετρικά κλαδιά με λογχοειδή φύλλα που γέρνουν συμμετρικά δεξιά κι αριστερά του. Από τη βάση του κορμού βλασταίνουν δυο χρυσά λουλούδια ή φύλλα ενώ πάνω τους ξεπηδούν δυο εντυπωσιακά άνθη που το λογχόσχημο κέντρο τους αναδεικνύεται με μωβ κλωστή. Από το κέντρο της γλάστρας φυτρώνει οριζόντιο, κυματιστό κλαδί που διακλαδώνεται ψηλά με χρυσά λουλούδια και φύλλα καταλήγοντας σε κλαρί κατάφορτο με ρόδια στην πίσω όψη του δεξιού μανικιού, ενώ στο αριστερό μανίκι έχει τέσσερα πέντε ρόδια σε κάθε όψη του. Από ένα γερτό κλώνο φυτρώνει αγγίζοντας τη γλάστρα ίδιο εντυπωσιάκο λουλούδι σαν το προηγούμενο το οποίο έχει στολιστεί αυτή τη φορά, με ροζ κλωστή. Το διάστημα που χωρίζει το κλαδί από τη λεπτή μπορντούρα γεμίζει με αστερόσχημα άνθη, φύλλα και τριγωνικό σχήμα. Στο τελείωμα του πανωμάνικου έχει στερεωθεί με γαζί γαλάζια συνθετική κορδέλα σκεπασμένη με δαντελωτή, χρυσή τρέσα. Ίδια διακόσμηση έχει γίνει και στο τελείωμα του κατωμάνικου. Το κέντημα εδώ μοιάζει πολύ με το προηγούμενο. Η κύρια διαφορά είναι ότι από την γλάστρα δεν φυτρώνει δέντρο αλλά λουλούδι με μακρύ μίσχο και ροζ λεπτομέρειες. Καθώς το ύψος μικραίνει παραλείπονται τα δυο μεγάλα "μωβ" λουλούδια ενώ τα "ροζ" παραμένουν. Κλαρί με ρόδα δεν υπάρχει, υπάρχει όμως μεγάλο λουλούδι ψηλά με μωβ λεπτομέρειες. Ανάμεσα στο οριζόντιο κλαδί και τη μπορντούρα εναλλάσσονται φύλλα, αστερόσχημα λουλούδια και τριγωνικά σχήματα. Από τις λίγες μεταξοκλωστές που σώζονται, διακρίνονται, εκτός από το μωβ και το ροζ, το πράσινο, τρεις τόνοι του μπλε, το βυσσινί και ένα ανοιχτό πράσινο. Την απόληξη των μανικιών στολίζει φαρδιά, γλωσσωτή δαντέλα.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
ρόδια, λουλούδια, φύλλα
Ύψος
0.360
Πλάτος
0.420
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες, μαΐστρες
Χρόνος κατασκευής
δεύτερο μισό 19ου αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
βαμβάκι
γαϊτάνι μάλλινο
μεταξοκλωστή
πούλιες
συνθετικό
χαρτί
χρυσοκλωστή
Τεχνικές
δαντέλα με βελόνα
κέντημα, πλακέ
υφαντό
χρυσοκέντημα
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες (;)
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
δεύτερο μισό 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες (;)
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
δεύτερο μισό 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Αγορά
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
7/6/1954
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1948-1954, Ελληνικαί εθνικαί ενδυμασίαι Α΄-Β΄, Αθήνα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα