μαντίλι κεφαλής
779/1,γ
Δυο φοινικόδεντρα: συμμετρική παραλλαγή του σχεδίου
Σχηματοποιημένο φυτικό μοτίβο στον κάμπο του μαντιλιού
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
779/1,γ
Όνομα αντικειμένου
μαντίλι κεφαλής
Άλλο / Τοπικό όνομα
πιέτες ή τσεμπέρι
Τυπολογία
νησιωτικό, αστικό
Χρόνος κατασκευής
19ος αι.
Μέρος συνόλου
Ναι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Πιέτες ή τσεμπέρι, μεγάλο τριγωνικό κεφαλομάντιλο από τις Σπέτσες. Έχει απαλό κίτρινο χρώμα που δημιουργείται από το ντύσιμο λευκής, διάφανης οργαντίνας με κίτρινο βαμβακερό σατέν, το ντύμα. Και τα δύο υφάσματα αποτελούνται από δύο κομμάτια. Η οργαντίνα έχει ενωθεί στην ούγια. Έχει σχήμα ορθογώνιου ισοσκελούς τριγώνου, του οποίου οι ίσες πλευρές (μήκους 1,08μ. η καθεμία) διακοσμούνται με φαρδιά, κεντητή μπορντούρα. Το τελείωμά τους στολίζει υπόλευκη, λεπτή δαντέλα φτιαγμένη με τη βελόνα (μπιρμπίλια). Μικρά τριγωνικά μοτίβα, μόνα τους ή σε συνδυασμό των τριών εναλλάξ, κρέμονται ελεύθερα από σειρά με μικρά ημικύκλια. Η δαντέλα γυρίζει στη γωνία και στολίζει μικρό τμήμα της μεγάλης πλευράς. Ένα ανθισμένο φοινικόδεντρο απ' το οποίο φυτρώνουν πλευρικά φυλλοφόρα κλαδιά, άνθη και περιελισσόμενοι μίσχοι, αποτελεί το μοτίβο του
κεντήματος που παρατάσσεται σε σειρά. Ανά δύο, τα φοινικόδεντρα εμφανίζουν ελάχιστες παραλλαγές, ιδίως στις πλευρικές τους αποφυάδες που βρίσκονται σε αντεστραμμένη συμμετρία. Σε κάθε πλευρά έχουν χωρέσει από πέντε φοινικές και ο κορμός μιας έκτης χωρίς τα φύλλα. Το κέντημα εμφανίζει (σήμερα;) δύο χρώματα, ένα πολύ ανοιχτό γκρίζο και ένα λιλά. Τα μικρά τμήματα που είναι κεντημένα με τις λιλά μεταξοκλωστές, δεξιά κι αριστερά, είναι συμμετρικά και στο ίδιο ύψος. Ο κάμπος του μαντιλιού γεμίζει με μικρά φυτικά μοτίβα που και σ' αυτά διακρίνεται συμμετρική διχρωμία. Το κέντημα έχει γίνει σε τελάρο με πολύ λεπτό βελόνι και, με ποικίλες βελονιές, μιμείται την διακόσμηση ρούχων με γαϊτάνι. Στη γωνία, οι κορμοί των δέντρων διασταυρώνονται δημιουργώντας σχηματική ανθοδέσμη. Ανάμεσά τους φυλλοφόρο κλαδί με τρία άνθη. Δεξιά και αριστερά από το μέσον της μεγάλης πλευράς και κοντά σ' αυτό, είναι ραμμένα δυο μικρά κορδελάκια, τα καπίστρια. Οι πιέτες ή το τσεμπέρι αποτελούν χαρακτηριστικό τμήμα του κεφαλοκαλύμματος και οι γυναίκες Ύδρας και Σπετσών και της Ερμιονίδας ονόμαζονταν "τσεμπερούδες". Αφού τα μαλλιά γίνουν πλεξούδες και τοποθετηθεί το φακιόλι -τα μπουλέτσια από ξένα μαλλιά που δίνουν ύψος συνηθίζονταν μόνον από τις αρχόντισσες- μπαίνουν σε πιέτες κολλητά στη ρίζα των μαλλιών και δένονται κάτω από τις κοτσίδες τα καπίστρια ή ζωνίτσες, δυο κορδονάκια ραμμένα στο σημείο που το μαντίλι ακουμπά στους κροτάφους. Στη συνέχεια, οι γωνίες του μαντιλιού (τσέπια) σταυρώνονται χαλαρά κάτω από το σαγόνι, αφού το μαντίλι πτυχωθεί πρώτα (πιέτες) και στους κροτάφους. Τα τσέπια γυρίζουν πίσω και στερεώνονται στην κορυφή του κεφαλιού και προς τα πίσω. Οι πιέτες στολίζονταν με έξι καρφίτσες. Οι γιορτινές και νυφικές πιέτες είναι ολοκέντητες με χρυσά, πολύχρωμα ή μονόχρωμα κεντήματα.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
φοινικόδεντρο, κλαδιά, λουλούδια, φύλλα
Ύψος
0.720
Μήκος
1.750
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες
Χρόνος κατασκευής
19ος αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα |
Στερεά Ελλάδα |
Αττικής
Αργοσαρωνικός (Σπέτσες)
Υλικά
κορδέλα
μεταξοβάμβακο
μεταξοκλωστή
οργαντίνα
Τεχνικές
δαντέλα με βελόνα
κέντημα,
αλυσίδα
κέντημα,
κομποβελονιά
κέντημα,
πεταχτή
κέντημα,
φεστόνι
υφαντό
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα |
Στερεά Ελλάδα |
Αττικής
Αργοσαρωνικός (Σπέτσες)
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Άδεια χρήσης εικόνων
Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0
Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα