μαντίλι κεφαλής 831/2
Σπάνιο δείγμα υδραΐικου τσεμπεριού
Σπάνιο δείγμα υδραΐικου τσεμπεριού
Σπάνιο δείγμα υδραΐικου τσεμπεριού
Σπάνιο δείγμα υδραΐικου τσεμπεριού
Τμήμα κεντητής μπορντούρας με χρωματική παραλλαγή
Τμήμα κεντητής μπορντούρας με χρωματική παραλλαγή
Η γωνία του μαντιλιού
Η γωνία του μαντιλιού
Ο κάμπος με τα ανθάκια 
Ο κάμπος με τα ανθάκια 
Ίχνη από τη δαντέλα του τελειώματος
Ίχνη από τη δαντέλα του τελειώματος
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
831/2
Όνομα αντικειμένου
μαντίλι κεφαλής
Άλλο / Τοπικό όνομα
πιέτες ή τσεμπέρι
Τυπολογία
νησιωτικό
Χρόνος κατασκευής
19ος αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Πιέτες ή τσεμπέρι, μεγάλο τριγωνικό κεφαλομάντιλο από την Ύδρα. Πρόκειται για μαντίλι σπάνιο, αν όχι μοναδικό. Είναι από σκούρο λαδοπράσινο μετάξι, ντυμένο με γκριζοκάστανο βαμβακερό πανί. Έχει σχήμα ορθογώνιου ισοσκελούς τριγώνου, του οποίου οι ίσες πλευρές (μήκους 1μ. η καθεμία) διακοσμούνται με φαρδιά μπορντούρα κεντημένη με μεταξοκλωστές σε μεταλλικά χρώματα και μικρές, ασημένιες πούλιες. Το τελείωμά τους στολίζει λεπτή, σφιχτοπλεγμένη δαντέλα με τη βελόνα, (μπιρμπίλια) στα χρώματα του κεντήματος, από τις ελεύθερες φυτικές απολήξεις της οποίας σώζονται μόνον μικρά δείγματα. Στη μία γωνία η δαντέλα γυρίζει προς τη μεγάλη πλευρά σταματώντας στην άκρη μικρού, ραμμένου τριγωνικού κομματιού που αποτελεί τη δεξιά μύτη του μαντιλιού. Το κέντημα, που έχει γίνει σε τελάρο με πλακέ βελονιά και ρίζα, χαρακτηρίζεται από ανεπιτήδευτη κομψότητα
και σοβαρότητα. Τα σκούρα χρώματα του μαντιλιού φωτίζονται από τη γιαλάδα του μεταξιού, τις μικρές πούλιες, και τη μεταλλική λάμψη των μεταξοκλωστών, ιδιαίτερα της μιας που χρυσαφίζει, της άλλης που ασημίζει, της ανοιχτοπράσινης τρίτης. Τα φύλλα, σε δύο αποχρώσεις του λαδοπράσινου, δύσκολα ξεχωρίζουν από τον κάμπο του μαντιλιού. Και τα λουλούδια, όσα δεν είναι χρυσαφιά ή μπρούντζινα, στρέφονται προς το ροδί αλλά κυρίως, στις σκούρες μενεξελιές αποχρώσεις. Στο κέντημα της μπορντούρας επαναλαμβάνεται, σε δύο χρωματικές παραλλαγές των λουλουδιών, πανομοιότυπο το ίδιο πλαγιαστό μοτίβο. Από κομψό δοχείο (γλάστρα;) φυτρώνουν γέρνοντας δεξιά κι αριστερά κλαδιά και φύλλα. Ανάμεσά τους ξεπηδούν δυο κομψά, σχεδόν πανομοιότυπα, ανθισμένα κλαδιά. Στη γωνία το κέντημα γίνεται, συγκρατημένα πάντα, λίγο πιο φλύαρο. Από μεγάλο ανθικό μοτίβο που περικλείει ασημόχρυσο άνθος φυτρώνουν λεπτοί φυλλοφόροι μίσχοι και κεντρικό ψηλόλιγνο κλαδί που απολήγει σε τρία μεγάλα και άλλα μικρότερα λουλούδια. Στον κάμπο του μαντιλιού αιωρούνται με ελαφρά αταξία κομψά, γερτά τετραπέταλα ανθάκια. Οι πιέτες ή το τσεμπέρι αποτελούν χαρακτηριστικό τμήμα του κεφαλοκαλύμματος και οι γυναίκες Ύδρας και Σπετσών και της Ερμιονίδας ονόμαζονταν "τσεμπερούδες". Αφού τα μαλλιά γίνουν πλεξούδες και τοποθετηθεί το φακιόλι -τα μπουλέτσια από ξένα μαλλιά που δίνουν ύψος συνηθίζονταν μόνον από τις αρχόντισσες- μπαίνουν σε πιέτες κολλητά στη ρίζα των μαλλιών και δένονται κάτω από τις κοτσίδες τα καπίστρια ή ζωνίτσες, δυο κορδονάκια ραμμένα στο σημείο που το μαντίλι ακουμπά στους κροτάφους. Στη συνέχεια, οι γωνίες του μαντιλιού (τσέπια) σταυρώνονται χαλαρά κάτω από το σαγόνι, αφού το μαντίλι πτυχωθεί πρώτα (πιέτες) και στους κροτάφους. Τα τσέπια γυρίζουν πίσω και στερεώνονται στην κορυφή του κεφαλιού και προς τα πίσω. Οι πιέτες στολίζονταν με έξι καρφίτσες. Οι γιορτινές και νυφικές πιέτες είναι ολοκέντητες με χρυσά, πολύχρωμα ή μονόχρωμα κεντήματα.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
λουλούδια, μίσχοι, φύλλα 
Ύψος
0.710
Μήκος
1.550
Κατασκευή
Χρόνος κατασκευής
19ος αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Αργοσαρωνικός (Ύδρα)
Υλικά
βαμβάκι
μετάξι
μεταξοκλωστή
πούλιες
Τεχνικές
δαντέλα με βελόνα
κέντημα, πλακέ
κέντημα, ρίζα
υφαντό
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Αργοσαρωνικός (Ύδρα)
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Κορρέ-Ζωγράφου, Κ. 1991, Νεοελληνικός κεφαλόδεσμος, Αθήνα.
Παπαντωνίου, Ι. 1978, "Συμβολή στη μελέτη της γυναικείας ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς", Εθνογραφικά 1: 5-92, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα