πουκάμισο
6224/2
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
6224/2
Όνομα αντικειμένου
πουκάμισο
Άλλο / Τοπικό όνομα
βιζάνο κουσούλι
Τυπολογία
φορεσιά με καβάδι
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι. - 20ος αι.
Μέρος συνόλου
Όχι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Βιζάνο κουσούλι, δηλαδή: κεντημένο πουκάμισο. Η φορεσιά, που παίρνει τ'όνομά της από την Επισκοπή, συνηθιζόταν και σε άλλα δέκα περίπου μικρότερα χωριά Β.Α. της Νάουσας. Παρ' ότι τούτο το νυφιάτικο πουκάμισο σχηματίζει και αυτό δυο μεγάλα κεντητά τετράγωνα σε κάθε όψη του ποδόγυρου, οι λεπτότερες μάλλινες κλωστές, οι κλωστές φλος και, κυρίως, τα χρυσά και ασημένια νήματα δίνουν στο κέντημα λεπτότητα και μεγαλοπρέπεια και το ξεχωρίζουν από τα "μικρά χαλιά" των υπόλοιπων πουκάμισων. Από αργαλίσιο βαμβακερό πανί στο φυσικό του χρώμα, το πουκάμισο είναι φτιαγμένο από ένα φύλλο μπρος-πίσω, τη "μάνα", πλάτους 40εκ. Δυο λόξες σε κάθε πλευρά προσθέτουν 66εκ. και 65εκ. στο φάρδος. Οι λόξες ενώνονται στη μασχάλη με ίσια, φαρδιά και δίφυλλα μανίκια. Η εσωτερική ραφή των άνισων
φύλλων στολίζεται με διπλό, λευκό γαζί, ενώ η φανερή τους ραφή κλείνει με σκούρα καφεκόκκινη ένωση που ανεβαίνει ως τα μισά του μανικιού. Στη "μάνα" έχει κοπεί στρογγυλή λαιμόκοψη με ραμμένο, μικρό, όρθιο γιακαδάκι, και βαθύ μπροστινό, κατακόρυφο άνοιγμα (33εκ.). Το γιακαδάκι, όπως και το άνοιγμα, τα μανίκια και ο ποδόγυρος είναι ρελιασμένα με κόκκινο κορδόνι, στερεωμένο με κίτρινη κλωστή. Στις πλαϊνές ραφές του ποδόγυρου που ενώνουν τις λόξες, το κορδόνι σχηματίζει μικρό, επίρραπτο κύκλο. Στην φαντασμαγορία του τετράγωνου κεντήματος συμβάλλει και η αντίθεση ανάμεσα στα λαμπερά αλλά άχρωμα χρυσά και ασημένια νήματα, στις σκούρες κλωστές (καφεκόκκινες, μωβ και λαδί), τις ουδέτερες γκρίζες και τα φωτεινά, έντονα χρώματα (κόκκινο, θαλασσί, χρυσοκίτρινο, πορτοκαλί, φούξια και κίτρινο), που γεμίζουν τα περιγράμματα. Η ραφή της "μάνας", που ξεκινάει λίγο ψηλότερα με σκούρα καφεκόκκινη κεντητή ένωση, προεκτείνεται μέσα στο τετράγωνο ως πολύχρωμος στύλος που τέμνει το κέντημα σε δυο συμμετρικά μέρη. Η πολύχρωμη κορυφή του στύλου έχει σχήμα ρόμβου που ακτινοβολεί και από τις τέσσερις πλευρές. Ο στύλος διασχίζει κατεβαίνοντας δύο ακόμη ρόμβους ενώ στο τέλος του περιβάλλεται από ίσες, λοξές γραμμές. Στα ορθογώνια, χρυσά τρίγωνα που σχηματίζονται λάμπει από ένας σταυρός, κι ένα αστεράκι. Αστεράκι λάμπει και στα μικρά, ασημένια τρίγωνα που πλαισιώνουν το μεγάλο. Το τετράγωνο χωρίζεται και οριζόντια σε δύο ίσα μέρη. Στο ψηλότερο επικρατούν τρίγωνα (ή μισοί ρόμβοι) το ένα μέσα στ' άλλο, και εντυπωσιάζει σταυρός μέσα σε κόκκινο πλαίσιο. Χαμηλά, κεντρικό τετράγωνο, χωρισμένο σε τρεις οριζόντιες ζώνες, εμφανίζει στα πλαϊνά της μεσαίας από ένα σταυρό. Τα υπόλοιπα μοτίβα είναι γεωμετρικά: διακρίνονται δυο "Χ" και σχήμα με οδοντωτά περιγράμματα. Συγκριτικά άχρωμος είναι ο πολύ επιμελημένος διάκοσμος στις πλαϊνές ραφές που ενώνουν τις λόξες, καθώς επικρατεί το υπόλευκο και το λαδί, με λίγες καφεκόκκινες πινελιές. Δυο σειρές διπλά γαζιά πλαισιώνουν τη ραφή, ξεπερνώντας κατά πολύ το ύψος των τετραγώνων. Πλάι τους δυο άλλες σειρές ανεβαίνουν λοξά και σχηματίζουν τρίγωνα καθώς συγκλίνουν, χωρίς να εφάπτονται, με τα γαζιά της ραφής. Από τον ποδόγυρο ως λίγο πάνω από το ύψος των τετραγώνων, συνοδεύονται από μικρές, κεντητές γωνίες, σε χρωματική εναλλαγή ανά τέσσερις. Τριπλή σειρά από σταυροβελονιές σχηματίζει ζιγκ-ζαγκ από το ένα τετράγωνο στο άλλο. Μέσα στα τρίγωνα γύρω από τη ραφή, έχει χωρέσει από μια σχηματοποιημένη γυναικεία μορφή με χέρια που προεκτείνονται και ψηλά, υπογραμμίζοντας το σχήμα του κεφαλιού. Ανάλογα χέρια έχει και η μορφή που παρεμβάλλεται, μπρος και πίσω, ανάμεσα στα δυο τετράγωνα, με πολυχρωμία σύμφωνη με την οριζόντια φυτική ταινία κάτω από τα πόδια της. Στο γύρο των μανικιών, κύκλο σχηματίζουν σχηματοποιημένες και πάλι γυναικείες μορφές πιασμένες απ'τα χέρια. Τα χέρια τους επεκτείνονται τώρα και προς τα κάτω, αγγίζοντας χαμηλό τρίγωνο, συμμετρικό με το ψηλό που διαχωρίζει τα κεφάλια τους. Απέριττος ο διάκοσμος του γιακά με ζιγκ-ζαγκ που περικλείει μικρές σταυροβελονιές, ενώ η ίδια καφεκόκκινη κλωστή διακοσμεί τη βάση του και το κατακόρυφο άνοιγμα με διπλό γαζί.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
ανθρωπομορφικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
κορίτσι
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Διάκοσμος
θρησκευτικά θέματα
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
σταυρός
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
λουλούδια, μίσχοι
Ύψος
1.370
Πλάτος
1.030
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες
Χρόνος κατασκευής
τέλη 19ου αι. - 20ος αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα |
Μακεδονία |
Ημαθίας
Επισκοπή
Υλικά
ασημοκλωστή
βαμβάκι
βαμβακερή κλωστή
κορδόνι βαμβακερό
μάλλινη κλωστή
φλος κλωστή
χρυσοκλωστή
Τεχνικές
κέντημα,
ανεβατή ψαθωτή
κέντημα,
γαζί
κέντημα μετρητό,
σταυροβελονιά διπλή
υφαντό
χρυσοκέντημα
Χρήση
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα |
Μακεδονία |
Ημαθίας
Επισκοπή
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Δωρέα
Συλλέκτης
Κουτλίδη Χρ.
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
4/5/1970
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Άδεια χρήσης εικόνων
Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0
Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα