αμάνικος επενδύτης 891/1,γ
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, μπροστινή όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Γρίζα, πίσω όψη 
Χρυσοκέντημα με το κυπαρίσσι 
Χρυσοκέντημα με το κυπαρίσσι 
Διακόσμηση κάτω από το άνοιγμα των χεριών 
Διακόσμηση κάτω από το άνοιγμα των χεριών 
Χρυσοκέντημα στην μπροστινή γωνία
Χρυσοκέντημα στην μπροστινή γωνία
Πίσω όψη: βελούδινη ταινία και μπορντούρες
Πίσω όψη: βελούδινη ταινία και μπορντούρες
Διπλά γρίζα
Διπλά γρίζα
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
891/1,γ
Όνομα αντικειμένου
αμάνικος επενδύτης
Άλλο / Τοπικό όνομα
γρίζα, γρίζο, ρούχο
Τυπολογία
χωρικό
Πιθανή χρονολογία κατασκευής
1850-1880
Μέρος συνόλου
Ναι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Η εξωτερική γρίζα από τα διπλά γρίζα (βλ.891/1,δ), τον νυφιάτικο και γιορτινό αμάνικο επενδύτη που απαντά αποκλειστικά στα Μεσόγεια και το Μενίδι. Έχει πλούσιο χρυσοκέντημα και, όντας κοντύτερη από την εσωτερική γρίζα, υπερτονίζει την πορφύρα, την κόκκινη τσόχα που βάφει τις φαρδιές χαμηλές μπορντούρες τους. Καθώς το κέντημα στα πουκάμισα άρχισε να ψηλώνει, τα γρίζα άρχισαν να κονταίνουν και, μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, έφταναν μόνο ως την αρχή των μηρών. Λίγο πριν το τέλος του ίδιου αιώνα, τα διπλά γρίζα εξέλιπαν και αντικαταστάθηκαν από μονές γρίζες. Το χρυσοκέντημα, και εδώ όπως και στα άλλα τμήματα της φορεσιάς, εμφανίζεται μετά τα μέσα του 19ου αιώνα. Είναι φτιαγμένη από λευκό, μάλλινο αγοραστό ύφασμα και φοδραρισμένη με λευκό σαγιάκι της ντριστέλας,
το μάλλινο ύφασμα που οι γυναίκες έχουν επεξεργαστεί στη νεροτριβή ώστε να γίνει χοντρό και πηχτό. Η τσόχα είναι φοδραρισμένη με πράσινο βαμβακερό πανί. Η κόκκινη τσόχα στολίζει όλα της τα ανοίγματα και, στη βάση της, φτάνει τα 17,5εκ. Η γρίζα έχει κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά, από πάνω ως κάτω, και είναι φτιαγμένη από ένα φύλλο στην πλάτη, από ένα φύλλο δεξιά κι αριστερά μπροστά, και δυο πλαϊνές λόξες που συμπληρώνονται με τσόχα κάτω από το άνοιγμα του χεριού. Τα ανοίγματα των χεριών μπροστά, όπως και η λαιμόκοψη, στολίζονται με στενή λωρίδα τσόχας και χρυσό γαϊτάνι. Στην πλάτη η λωρίδα είναι φαρδύτερη, κεντημένη με χρυσό κορδονέτο. Στην πλαϊνή τσόχα, ανάμεσα στη λόξα και το άνοιγμα της μασχάλης, τέσσερις σειρές διπλό χρυσό σειρήτι στερεωμένες στη μία πλευρά ενώνονται με θηλιά με άλλες τέσσερις σειρές που ξεκινούν από την απέναντι πλευρά. Η λωρίδα της κόκκινης τσόχας που πλαισιώνει το μπροστινό άνοιγμα σχεδόν διπλασιάζεται 17,5 πόντους πριν το τελείωμά της, και από το σημείο αυτό αρχίζει η ραφή που θα την απομακρύνει από την μπορντούρα της βάσης, από την οποία την ξεχωρίζει άλλωστε και το κατά 4εκ. μικρότερο μήκος της. Στην αρχή της ραφής, εσωτερικά, μικρό ορθογώνιο κομμάτι τσόχας προεκτείνει τις μπορντούρες. Η ραφή, τονισμένη με χρυσό γαϊτάνι, ανοίγει χαμηλότερα και κλείνει με σχεδόν τριγωνικό κομματάκι τσόχας, κεντημένο με χρυσό κορδονέτο. Χρυσό γαϊτάνι περιτρέχει τη βάση και τα ανοίγματα της γρίζας, διαχωρίζει την τσόχα από το λευκό ύφασμα, τριπλασιάζεται για να υπογραμμίσει τη βελούδινη ταινία που τρέχει οριζόντια και σταματά στο ορθογώνιο κομμάτι τσόχας λίγο πριν τη μπροστινή μπορντούρα. Ενσωματώνεται όμως και στο χρυσοκέντημα φτιάχνοντας περιγράμματα ή στενόμακρα γραμμικά στελέχη. Στην πιο περίοπτη θέση, δεξιά κι αριστερά, ένα επίρραπτο κομμάτι από το ίδιο γκρενά βελούδο, ενισχυμένο με γαλάζιο χαρτόνι, είναι καλυμμένο από χρυσοκέντημα. Ψηλά, τρία περίτεχνα λουλούδια σε πυραμιδοειδή διάταξη που καθορίζει και το σχήμα του βελούδου ακολουθούνται από κατακόρυφες δέσμες κορδονέτου που ελίσσονται κρύβοντας μικρό ανθάκι και που κατ' ουσίαν περιβάλλουν κεντρικό κυπαρίσσι. Δεξιά κι αριστερά απ' το κυπαρίσσι, από ένα σχηματικό μοτίβο: κύκλος με κοντό κορμό. Είναι ανθρωπομορφικό; Είναι κουκλάκια ή κρούσκεζε; Πέντε τέτοια μοτίβα με πολύ μακρύ σώμα εξακτινώνονται αντεστραμμένα από το πλαϊνό κομμάτι τσόχας κάτω από το άνοιγμα των χεριών. Τα κυκλικά κεφάλια (;) τους, όπως και το φυλλώμα του κυπαρισσιού, αποδίδονται με χρυσό επίρραπτο γαλόνι. Το χρυσό κορδονέτο τρέχει ασταμάτητα, σχηματίζοντας λεπτές μπορντούρες πότε από ρόμβους, πότε από τρεις μικρές θηλιές που μοιάζουν με ανθάκια. Κυρίως όμως αναλαμβάνει το βάρος του χρυσοκεντήματος με έλικες και γραμμές κυματιστές. Τρέχουσες σπείρες (σαλιγκάρια;) κάτω από το άνοιγμα των χεριών, και στις δύο πλευρές του μπροστινού μικρού ανοίγματος κυματιστές δέσμες με έλικες και ανθάκι πίσω στους ώμους, και μπροστινά κεντήματα στις γωνίες της μπορντούρας που επαναλαμβάνουν υπερθεματίζοντας τα αντίστοιχα κεντήματα της εσωτερικής γρίζας. Το λουλουδάκι με την ουρά διάττοντα αστέρα, ανοίγει σε δύο ακόμη λουλούδια. Το σχηματικό μοτίβο σε σχήμα αντεστραμμένου "S" κρύβει από ένα λουλούδι στις καμπύλες του και η λεπτότητα του μεσαίου στελέχους του διορθώνεται με σχηματικό λουλούδι, σαν αυτό που στολίζει τα ορθογώνια κομματάκια τσόχας κάτω από τα κυπαρίσσια. Στην οριζόντια βελούδινη ταινία, δέσμες από κορδονέτα τρέχουν, διασταυρώνονται και ελίσσονται με κομψά λουλούδια να τα διακόπτουν κατά διαστήματα. Στη βάση της γρίζας η μπορντούρα ταιριάζει απόλυτα με εκείνη στην εσωτερική γρίζα. Όσο για την μπορντούρα που στολίζει ολόγυρα την επάνω πλευρά της τσόχας έχει το σχηματικό μοτίβο που απαντά και στις πλευρές του μπροστινού ανοίγματος, αλλά και στη γωνία του ανοίγματος της εσωτερικής γρίζας: καμπύλο, ανοιχτό σχήμα με τις δύο άκρες του να συστρέφονται σχηματίζοντας μικρούς εσωτερικούς έλικες. Τέλος, ανοιχτοπράσινο μεταξωτό κορδονέτο που σχηματίζει ζιγκ-ζαγκ μπερδεύεται με το χρυσό κορδονέτο τονίζοντας κάποια από τα περιγράμματα του λευκού υφάσματος.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
γυναίκες (;)
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
κυπαρίσσι, λουλούδια
Ύψος
0.670
Πλάτος
0.580
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
γριζάδες, χρυσοραφτάδες
Πιθανή χρονολογία κατασκευής
1850-1880
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
βαμβάκι
βελούδο
γαλόνι χρυσό
γαϊτάνι χρυσό
κορδονέτο χρυσό 
κορδόνι μεταξωτό
μαλλί
σειρήτι χρυσό
τσόχα
χαρτόνι
Τεχνικές
υφαντό
χρυσοκέντημα
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
τέλη 19ου αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
1952-1953 (;)
Δημοσιεύσεις
Δημοσιεύσεις αντικειμένου
Ημερολόγιο ΛτΕ 1998: φωτ. 34
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Ζώρα, Π. 1981, Κεντήματα και κοσμήματα της ελληνικής φορεσιάς, Αθήνα, ΥΠ.ΠΟ - Μ.Ε.Λ.Τ.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1978, Λαϊκή Φορεσιά. Οι φορεσιές με το σιγκούνι Α΄, (επιμ. Γιανναρά-Ιωάννου, Τ.) Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη - Μέλισσα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα