μανικωτός μπούστος 891/1,β
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, πίσω όψη
Τζάκος Αττικής, πίσω όψη
Κεντρικό μοτίβο πανωμάνικου
Κεντρικό μοτίβο πανωμάνικου
Πλαϊνή όψη πανωμάνικου
Πλαϊνή όψη πανωμάνικου
Χρυσοκέντημα κατωμάνικου
Χρυσοκέντημα κατωμάνικου
Πολύχρωμο κέντημα πίσω όψης κατωμάνικου
Πολύχρωμο κέντημα πίσω όψης κατωμάνικου
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
891/1,β
Όνομα αντικειμένου
μανικωτός μπούστος
Άλλο / Τοπικό όνομα
τζάκος
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
μέσα 19ου αι.
Μέρος συνόλου
Ναι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Κοντός, εφαρμοστός μπούστος, τζάκος, με βαθύ και πλατύ κατακόρυφο άνοιγμα που στρογγυλεύει στο τελείωμα και κλείνει μόλις δυο δάχτυλα πριν την άκρη του μπούστου με δυο κουμπιά, όπως μαρτυρούν οι δυο θηλιές που σώζονται. Ο τζάκος φοριόταν πάνω από το αμάνικο πουκάμισο. Είναι φτιαγμένος από βαμβακερό πανί του αργαλειού στο φυσικό του χρώμα. Στην ένωση του μονόφυλλου κορμού με τα μανίκια, κάτω από τις μασχάλες, έχει τοποθετηθεί κομμάτι πανιού σε σχήμα ρόμβου, για άνεση στην κίνηση. Έχει δυο ζευγάρια δίφυλλων μανικιών ενωμένα μεταξύ τους, τα πανωμάνικα και τα κατωμάνικα. Το πανωμάνικο, που φθάνει ως τον αγκώνα, είναι πυκνά χρυσοκεντημένο σ' όλο του το φάρδος με εξαίρεση μια μικρή λωρίδα πανιού γύρω από την ένωση. Μεγάλος, ψηλός, "μαστραπάς" καταλαμβάνει το κέντρο
του σχεδόν τετράγωνου κεντήματος, απ' τον οποίο φυτρώνουν τέσσερα ορθογωνισμένα γαρύφαλλα, τοποθετημένα στις γωνίες της σύνθεσης. Ανάμεσά τους, όπως και συμμετρικά κάτω από τα άκρα του "μαστραπά", ταινία με πλάγιες ραβδώσεις πάνω και κάτω που περικλείει σειρά διπλού ζιγκ-ζαγκ που σχηματίζει ανοιχτούς ρόμβους, μέσα στους οποίους τέσσερις κουκίδες σχηματίζουν σταυρό. Οι ραβδώσεις, λοξές αλλά και όρθιες, που στις επάνω γωνίες του κεντήματος διατάσσονται στις δυο πλευρές κεντρικού "νεύρου" θυμίζοντας φύλλο φοίνικα, γεμίζουν γαρύφαλλα και "μαστραπά" και τα ενδιάμεσα κενά εντείνοντας τη σχηματοποίηση του διακόσμου. Αποτελούν το φόντο πάνω στο οποίο προβάλλεται το κύριο διακοσμητικό μοτίβο του κεντήματος, οι τέσσερις κουκίδες που σχηματίζουν σταυρό και εγγράφονται σε ρόμβο. Το μοτίβο αυτό στολίζει όλο το κέντημα, από τα γαρύφαλλα και τον "μαστραπά" ως τις ενδιάμεσες ταινίες και τη μπορντούρα που τα τοποθετεί μέσα σε μεγάλο ζιγκ-ζαγκ. Τρία από αυτά τα μοτίβα τοποθετημένα στο κέντρο και στην κορυφή του "μαστραπά" έχουν και πρόσθετη κουκίδα, σαν κεφαλάκι. Θα μπορούσαν επομένως να ερμηνευτούν ως γυναικείες μορφές, που συνήθως απαντούν μέσα στους "μαστραπάδες". Ο διάκοσμος του κατωμάνικου έχει γίνει με χρυσοκέντημα στην καλή του όψη και με πολύχρωμα μετάξια στην ανάποδη. Το χρυσοκέντημα, στο ίδιο ύφος με εκείνο του πανωμάνικου, συνδυάζει ραβδώσεις και ρόμβους με σταυρόσχημες κουκίδες που τα εντάσσει μέσα και ανάμεσα από οξυκόρυφες αψίδες. Στο κέντρο των αψίδων διακρίνεται, όρθιο και αντεστραμμένο το μοτίβο που ερμηνεύσαμε ως σχηματοποιημένη γυναικεία μορφή. Στα αναμεταξύ τους διάχωρα, ο σταυρός περιστοιχίζεται από δύο "κεφαλάκια". Η μπορντούρα εντάσσει τα διακοσμητικά θέματα του κεντήματος σε μικρά τετράγωνα τοποθετώντας τους ρόμβους λοξά και διαγώνια ώστε να σχηματίζουν ζιγκ-ζαγκ. Στην πίσω όψη το κέντημα σχηματίζει ορθογώνιο που ξεπερνά σε ύψος το χρυσοκέντημα. Επικρατεί το φωτεινό πορτοκαλί που αναδεικνύεται μέσα από σκούρες κλωστές (καφέ, μενεξελί, μπλε και πράσινες σε δύο τόνους) που σχηματίζουν ταινίες και πλαίσια για πολλά μικρά ορθογώνια σχήματα. Στη μπορντούρα τέσσερα συμμετρικά τοποθετημένα ορθογώνια διατάσσονται έτσι ώστε να σχηματίζουν σταυρό. Η κεντρική φιγούρα του κεντήματος, που καταλαμβάνει το κέντρο της μεγάλης ζώνης του, σχηματίζεται από δυο μικρά τρίγωνα το ένα πάνω στο άλλο και στον ίδιο κατακόρυφο άξονα με τρίτο, μεγαλύτερο. Με τη σκέψη σε άλλα κεντημένα μανίκια και ποδόγυρους από την Αττική, θα μπορούσαμε και έδώ να διακρίνουμε σχηματοποιημένη μορφή. Στην απόληξη των μανικιών έχει προστεθεί ασπροκεντημένη δαντέλα του μέτρου. Το ανάγλυφο χρυσοκέντημα, που φτιάχνει το χρυσόνημα τυλιγμένο γύρω από το μπρισίμι, παραπέμπει σε έργα μεταλλοτεχνίας. Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα, το χρυσοκέντημα υποδηλώνει πλούτο και κοινωνική θέση. Στην εμφάνιση και στην τεχνική, μοιάζει με τα εκκλησιαστικά βυζαντινά κεντήματα (χρυσοκλαβαρικά) χωρίς να είναι τόσο λεπτοφτιαγμένο. Οι γυναίκες ή οι μαΐστρες που "έριχναν το χρυσάφι", τύλιγαν το λεπτό χρυσόνημα γύρω από χοντρή, κίτρινη μεταξωτή κλωστή, στριμμένη πολλές φορές, το μπρισίμι. Αποτέλεσμα είναι η ανάγλυφη όψη του χρυσοκεντήματος.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Διάκοσμος
φυτικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
"μαστραπάς", λουλούδια, γυναίκες (;) 
Ύψος
0.380
Πλάτος
0.430
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες, μαΐστρες
Χρόνος κατασκευής
μέσα 19ου αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Μεσόγεια (Κορωπί;)
Υλικά
βαμβάκι
γαϊτάνι μεταξωτό
μεταξοκλωστή
χρυσοκλωστή
Τεχνικές
δαντέλα του μέτρου
κέντημα μετρητό, σταυροβελονιά μονή
υφαντό
χρυσοκέντημα
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες (;)
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
μέσα 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες (;)
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
μέσα 19ου αι. - αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Μεσόγεια 
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Πιθανή χρονολογία πρόσκτησης
1952-1953 (;)
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Χατζημιχάλη, Α. 1948-1954, Ελληνικαί εθνικαί ενδυμασίαι Α΄-Β΄, Αθήνα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα