πουκάμισο 891/1,α
Νυφικό και γιορτινό πουκάμισο Αττικής, μπροστινή όψη
Νυφικό και γιορτινό πουκάμισο Αττικής, μπροστινή όψη
Νυφικό και γιορτινό πουκάμισο Αττικής, μπροστινή όψη
Νυφικό και γιορτινό πουκάμισο Αττικής, μπροστινή όψη
Νυφικό και γιορτινό πουκάμισο Αττικής, πίσω όψη
Νυφικό και γιορτινό πουκάμισο Αττικής, πίσω όψη
Κεντητός ποδόγυρος
Κεντητός ποδόγυρος
Λεπτομέρεια κεντήματος: οι τρεις κάτω ταινίες. Στο μέσον "διπλός μαστραπάς".
Λεπτομέρεια κεντήματος: οι τρεις κάτω ταινίες. Στο μέσον "διπλός μαστραπάς".
Λεπτομέρεια κεντήματος: τρεις κατακόρυφες γυναικείες μορφές και "διπλός μαστραπάς".
Λεπτομέρεια κεντήματος: τρεις κατακόρυφες γυναικείες μορφές και "διπλός μαστραπάς".
Λεπτομέρεια κεντήματος: μπορντούρα και γλώσσες του κεντήματος
Λεπτομέρεια κεντήματος: μπορντούρα και γλώσσες του κεντήματος
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
891/1,α
Όνομα αντικειμένου
πουκάμισο
Άλλο / Τοπικό όνομα
φούντι, φούντι με τα δεκαοκτώ γουργουλιά
Τυπολογία
φορεσιά με σιγκούνι
Χρόνος κατασκευής
μέσα 19ου αι.
Μέρος συνόλου
Ναι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Αμάνικο πουκάμισο από βαμβακερό πανί του αργαλειού στο φυσικό του χρώμα. Το πουκάμισο παίρνει τ' όνομά του από τον πλούσια κεντημένο ποδόγυρό του, το φούντι. Τα κεντήματα ήταν "γραφτά", το σχέδιο δηλαδή αποτυπωνόταν πρώτα με μελάνι. Γουργουλιά λέγονται τα πολύχρωμα μετάξια που γέμιζαν τα σχέδια και το κόκκινο/γκρενά του περιγράμματος κρεμέζι. Οι γυναίκες φορούσαν την καλή τους φορεσιά ώσπου να κάνουν ένα με δύο παιδιά ή ως τα 35. Το πλάτος της μονόφυλλης "μάνας" είναι 52εκ. Πρόσθετο φάρδος δίνουν στο πουκάμισο τρεις λόξες δεξιά και δύο αριστερά. Οι πίσω είναι μικρότερες και δεν φθάνουν ως τη μασχάλη. Το βαθύ κατακόρυφο άνοιγμα είναι ραμμένο στην άκρη του και κλείνει με δύο κουμπιά και θηλιές. Η στρογγυλή λαιμόκοψη έχει ρελιαστεί με λεπτό
βαμβακερό πανί στο ίδιο χρώμα. Ο ποδόγυρος έχει γεμίσει, σε ύψος 65εκ., με πολύχρωμο, πυκνό και σφιχτό κέντημα που διατάσσεται σε παράλληλες ζώνες. Το κόκκινο χρώμα (ριζάρι) κυριαρχεί είτε στην απόχρωση του ροδί ή στη φωτεινή απόχρωση ενός γλυκού πορτοκαλί. Τα άλλα ανοιχτά χρώματα είναι ένα πολύ απαλό λαδί, το γαλαζοπράσινο και το λευκό σε κάποια περιγράμματα. Το μπλε και το καφέ σκούρο δεν καταλαμβάνουν μεγάλο χώρο. Έτσι, το κόκκινο δεν αναδεικνύεται μέσα από ένα σκούρο φόντο. Απλώς επικρατεί. Στην κεντημένη επιφάνεια διακρίνονται πέντε ή εξι οριζόντιες ζώνες με δαντελωτή, οδοντωτή απόληξη, τις γλώσσες (κεφαλάκια ή δοντάκια). Μέσα τους, τρία κατακόρυφα σχήματα, από τα οποία το κεντρικό είναι συχνά οξυκόρυφο και έχει τονισμένο περίγραμμα, έχουν τριγωνικό επιστέγασμα με κεντρικό, κεφαλαίο "Τ". "Τ" όρθια ή αντεστραμμένα στολίζουν και τα τριγωνικά διάχωρα που δημιουργούνται από τη σειρά ζιγκ-ζαγκ στην αμέσως επόμενη ταινία (4εκ.). Βλέποντας τώρα τον ποδόγυρο από κάτω προς τα πάνω, ξεχωρίζουμε την μπορντούρα του, μια σχετικά λεπτή ταινία (4,5εκ.) με ορθογώνια σχήματα, τεμαχισμένα σε τέσσερα μικρότερα από τα οποία τα δύο διαγώνια συγκοινωνούν ή και τονίζονται με περίγραμμα. Ακολουθεί φαρδιά ζώνη (17,5εκ.) με επαναλαμβανόμενο κατακόρυφο διπλό "μαστραπά" (ή "βελανίδι") με δύο γυναικείες φιγούρες στο εσωτερικό του που αποδίδονται με λευκό περίγραμμα. Ακριβώς από πάνω του, όρθιος ρόμβος, συνδεδεμένος με τριγωνικό "σώμα", θα μπορούσε να είναι μία, ακόμη πιο σχηματοποιημένη, ανθρώπινη μορφή. Ανάμεσα στα μοτίβα με τους "μαστραπάδες" παρεμβάλλονται με σχετική ευταξία κόκκινα μικρά ορθογώνια σχήματα. Στο κέντρο αυτού του ψηφιδωτού, βλέπουμε ψηλά, εγγεγραμμένο σε τρίγωνο, περίγραμμα ανθρώπινης μορφής. Κατακόρυφα, και συμμετρικά, στην άλλη άκρη της ζώνης, ακέφαλο ανθρώπινο σώμα με χέρια-φτερούγες. Πάνω από τη ζώνη, ταινία (4εκ. περίπου) εναλλάσσει χρωματιστές "ψηφίδες" με όρθιες γυναικείες φιγούρες, που άλλοτε έχουν χέρια-φτερούγες και άλλοτε όχι. Η ταινία που ακολουθεί (4εκ.) θα μπορούσε και να θεωρηθεί τμήμα της ψηλότερης, καθώς το βασικό της μοτίβο είναι μια ανθρώπινη φιγούρα σε περίγραμμα, στον ίδιο κατακόρυφο άξονα και παρόμοια με τις δύο μορφές που ψηλότερα εγγράφονται στον διπλό "μαστραπά". Επιπλέον η μορφή αυτή εγγράφεται σε σχήμα που αντιστρέφει τη βάση του "μαστραπά". Η ζώνη με τον "μαστραπά" είναι η μεγαλύτερη του κεντήματος (24εκ.), τοποθετημένη σχεδόν στην αρχή του. Γεγονός είναι ότι το "βελανίδι" ή ο "διπλός μαστραπάς" έχει εδώ σαφώς το σχήμα (μεταλλικού) δοχείου με ψηλό τριγωνικό πώμα και ρομβόσχημη λαβή στην κορυφή του. Πέρα από τις δύο όρθιες μορφές, κάτω από το πώμα του δοχείου έχουν τοποθετηθεί συμμετρικά, δεξιά κι αριστερά, δύο αντεστραμμένες γυναικείες φιγούρες. Ανάμεσα στα δοχεία, μέσα από τις "ψηφίδες", διακρίνεται κατακόρυφος άξονας με τέσσερις γυναικείες μορφές: η πρώτη είναι ασώματη και η δεύτερη διαγράφεται μόνο με το λευκό της περίγραμμα. Η τρίτη με την τέταρτη αποτελούν ζευγάρι, καθώς είναι ομοιόμορφες και η μία είναι η αντιστροφή της άλλης. Στο τελείωμα του ποδόγυρου τρεις διακοσμητικές σειρές, πράσινη, κόκκινη, θαλασσιά, με διπλή σταυροβελονιά.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
ανθρωπομορφικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
γυναίκα
Διάκοσμος
γεωμετρικός διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
-
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
μαστραπάς
Ύψος
1.480
Πλάτος
1.150
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες, μαΐστρες
Χρόνος κατασκευής
μέσα 19ου αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Μεσόγεια (Κορωπί;)
Υλικά
βαμβάκι
μεταξοκλωστή
Τεχνικές
κέντημα μετρητό, σταυροβελονιά διπλή
κέντημα μετρητό, σταυροβελονιά μονή
κέντημα, ρίζα
υφαντό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες (;)
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
νύφη
Περίσταση χρήσης
νυφικό
Χρόνος χρήσης
μέσα 19ου αι.
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες (;)
Χρήστης
γυναίκα
Κοινωνική ηλικία
παντρεμένη
Περίσταση χρήσης
γιορτινό
Χρόνος χρήσης
μέσα 19ου αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
Μεσόγεια (Κορωπί;)
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Γουήλ-Μπαδιεριτάκη, Α. 1980, Το παραδοσιακό πουκάμισο της ηπειρωτικής Ελλάδας, Αθήνα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Παπαντωνίου, Ι. 1978, "Συμβολή στη μελέτη της γυναικείας ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς", Εθνογραφικά 1: 5-92, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Χατζημιχάλη, Α. 1948-1954, Ελληνικαί εθνικαί ενδυμασίαι Α΄-Β΄, Αθήνα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα