μανικωτός μπούστος 895/5,γ
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, μπροστινή όψη
Τζάκος Αττικής, πίσω όψη
Τζάκος Αττικής, πίσω όψη
Κέντημα μανικιού
Κέντημα μανικιού
Κέντημα μανικιού: επάνω σειρά κεντήματος
Κέντημα μανικιού: επάνω σειρά κεντήματος
Κέντημα μανικιού: κάτω σειρά κεντήματος και μπορντούρα
Κέντημα μανικιού: κάτω σειρά κεντήματος και μπορντούρα
Ταυτότητα Αντικειμένου
Αριθμός Ταυτότητας Αντικειμένου (ΑΤΑ)
895/5,γ
Όνομα αντικειμένου
μανικωτός μπούστος
Άλλο / Τοπικό όνομα
τζάκος
Τυπολογία
χωρικό
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Μέρος συνόλου
Ναι
Φυσική Περιγραφή
Περιγραφή
Κοντός, εφαρμοστός μπούστος, ο τζάκος, με στενά μανίκια που φθάνουν ως τον αγκώνα, τα "πάνω μανίκια". Φοριόταν πάνω από το αμάνικο πουκάμισο. Τα πάνω μανίκια είχαν τα δικά τους σχέδια και βελονιές. Ένα δεύτερο ζευγάρι, τα "κάτω μανίκια", χαλαρά ραμμένα με τα επάνω, είχαν συνήθως το ίδιο κέντημα με το πουκάμισο. Τα μανίκια κεντιούνται σε τελάρο πριν ενωθούν με τον κορμό. Ο μπούστος είναι φτιαγμένος από μονόφυλλο, βαμβακερό πανί του αργαλειού στο φυσικό του χρώμα. Έχει βαθύ και πλατύ κατακόρυφο άνοιγμα που στρογγυλεύει κλείνοντας με κόπιτσα λίγο πριν το τελείωμα του μπούστου. Το άνοιγμα στολίζεται με φαρδύ μπλε γαϊτάνι που δεξιά φθάνει ως την πλαϊνή ραφή, και είναι ρελιασμένο με μονό γαϊτάνι στην ίδια σχεδόν απόχρωση του μπλε. Στην εσωτερική
του πλευρά, τον διάκοσμο φωτίζει γαϊτάνι κόκκινο στριμμένο σε δύο σειρές μικρές θηλιές. Αντίστοιχο τελείωμα, χωρίς κόκκινο γαϊτάνι, υπάρχει και στα μανίκια. Στην πίσω του πλευρά ο τζάκος έχει υποστεί μεταποίηση, με στένεμα κατακόρυφα στο μέσον της πλάτης ώστε να γίνει "μεσάτος". Κάτω από τα μανίκια έχει τοποθετηθεί ρομβοειδές κομμάτι υφάσματος για άνεση στην κίνηση. Τα μανίκια είναι ολόφορτα με κέντημα εξαιρετικό. Το κόκκινο χρώμα που επικρατεί, αναδεικνύεται ακόμη περισσότερο με το πράσινο και το μπλε που το συνοδεύουν. Το κέντημα είναι τόσο πυκνό, ώστε το σχήμα που θυμίζει "ω" και που ονομάζεται "μαστραπάς" δύσκολα διακρίνεται να σχηματίζει δύο οριζόντιες σειρές, καθώς τα διάχωρα ανάμεσά τους γεμίζουν και αυτά. Η γενική εντύπωση είναι πως πρόκειται για σχηματοποιημένο ανθικό διάκοσμο που αποδίδει γαρύφαλλα, κυρίως επειδή όλα τα περιγράμματα των σχεδίων έχουν μικρό οδοντωτό περίγραμμα. Καθώς τα περισσότερα περιγράμματα δεν εφάπτονται και τα σχέδια αναπνέουν με μικρά διαστήματα υφάσματος, το κέντημα αποκτά εμφάνιση δαντέλας. Εκείνο όμως που κάνει το κέντημα πραγματικά αριστουργηματικό είναι οι αμέτρητες γυναικείες μορφές που με λεπτά, διακριτικά περιγράμματα δεσπόζουν σχεδόν σε κάθε σημείο του σχεδίου. Στον άξονα του "μαστραπά" διακρίνονται δύο όρθιες γαλάζιες και δυο μικρότερες, και αντεστραμμένες, γυναίκες. Στο τρίφυλλο μοτίβο που παρεμβάλλεται στην επάνω σειρά ανάμεσα στους "μαστραπάδες", στο κέντρο κάθε φύλλου αναδύεται γαλάζια γυναικεία μορφή. Η κεντρική, που είναι και μεγαλύτερη, καθρεφτίζεται στην αντεστραμμένη γυναίκα στα πόδια της. Στην κάτω σειρά, όπου τα διάχωρα ανάμεσα στους "μαστραπάδες" είναι μικρότερα, διακρίνεται, επάνω, διπλή γυναικεία μορφή, όρθια και αντεστραμμένη, η όρθια με χέρια υψωμένα, μάλλον λόγω των αναγκών του σχεδίου. Χαμηλά, στον ίδιο άξονα, άλλη γυναικεία μορφή γεμίζει το κάτω διάχωρο. Πράγμα που σημαίνει ότι στο βασικό μοτίβο του κεντήματος υπάρχουν έντεκα γυναικείες μορφές. Δεν είναι όμως μόνες. Στη μπορντούρα του μανικιού, χαλαρό ζιγκ-ζαγκ με πεπλατυσμένες γωνίες σχηματίζει σχεδόν τριγωνικά διάχωρα. Στο καθένα απ' αυτά έχει χωρέσει γυναικεία προτομή, όρθια και αντεστραμμένη εναλλάξ. Το κέντημα των μανικιών είναι γραφτό, καθώς τα μανίκια κεντιούνται σε τελάρο πριν ενωθούν με τον κορμό.
Διάκοσμος & Μοτίβα
Διάκοσμος
σχηματοποιημένος διάκοσμος
Μοτίβα / Θέματα διακόσμου
γυναίκες, λουλούδια, "μαστραπάς"
Ύψος
0.390
Πλάτος
0.510
Κατασκευή
Κατασκευαστής / Δημιουργός
οι ίδιες οι γυναίκες
Χρόνος κατασκευής
αρχές 20ού αι.
Τόπος κατασκευής (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Υλικά
βαμβάκι
βαμβακερή κλωστή
γαϊτάνι βαμβακερό
κόπιτσες
Τεχνικές
κέντημα, αλυσίδα
κέντημα, ρίζα
υφαντό
Χρήση
Πληθυσμιακή / Πολιτισμική / Εθνοτική ομάδα
Αρβανίτες
Χρήστης
γυναίκα
Περίσταση χρήσης
καθημερινό
Χρόνος χρήσης
αρχές 20ού αι.
Τόπος χρήσης (Χώρα | Γεωγραφικό Διαμέρισμα | Νομός & Ευρύτερη περιοχή)
Ελλάδα | Στερεά Ελλάδα | Αττικής
-
Απόκτηση
Τρόπος απόκτησης
Άγνωστο
Τεκμηρίωση
Βιβλιογραφικές πηγές έρευνας
Welters, L. 1986, Women’s Traditional Costume in Attica, Greece, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Δέδε-Μιχαήλ, Μ. 1981, Η φορεσιά της Μεσογείτισσας (1900-1930), Αθήνα.
Μαρίνη, Μ. 1989, Η μενιδιάτικη λαϊκή φορεσιά, Αχαρνές.
Παπαντωνίου, Ι. 1978, "Συμβολή στη μελέτη της γυναικείας ελληνικής παραδοσιακής φορεσιάς", Εθνογραφικά 1: 5-92, Ναύπλιο, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.
Χατζημιχάλη, Α. 1948-1954, Ελληνικαί εθνικαί ενδυμασίαι Α΄-Β΄, Αθήνα.

Άδεια χρήσης εικόνων

Χρησιμοποιήστε το αρχείο ή την εικόνα προεπισκόπησης σύμφωνα με την άδεια χρήσης:
CC BY-NC-ND 4.0

Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα